Πριν από τέσσερα χρόνια, ο ακαδημαϊκός και πολιτικός Θεόδωρος Κατσανέβας, έστειλε εξώδικο στον χρήστη/συντάκτη της Βικιπαίδειας Diu, απαιτώντας την διαγραφή μέρους του περιεχομένου από το βιογραφικό λήμμα για τον ίδιο και ζητώντας τα στοιχεία του χρήστη προκειμένου να ασκήσει εναντίον του τις νόμιμες αξιώσεις του από την προσβολή της προσωπικότητάς του. Το επίμαχο περιεχόμενο ήταν η αναφορά στο λήμμα σχετικά με την διαθήκη του Ανδρέα Παπανδρέου, τότε πεθερού του Κατσανέβα, στην οποία τον χαρακτήριζε «όνειδος» για την οικογένειά του.
Ο Κατσανέβας στράφηκε κατά του χρήστη Diu επειδή αυτός ήταν που έβαλε τις σχετικές πληροφορίες στο λήμμα. Σύμφωνα με τις αρχές και την πολιτική της Βικιπαίδειας, ο Diu είχε τεκμηριώσει τις σχετικές πληροφορίες πολύ εύκολα, αφού ένα μεγάλο μέρος του Τύπου είχε ασχοληθεί με το γεγονός.
Με δυο λόγια, ο χρήστης δεν αποκάλεσε «όνειδος» τον κύριο Κατσανέβα, αλλά είπε πως σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής (μέσα '90) ο ίδιος ο Παπανδρέου τον αποκάλεσε «όνειδος».
Η αγωγή του κυρίου Κατσανέβα, παρότι προσπάθησε να φιμώσει τη Βικιπαίδεια, είχε το αντίθετο αποτέλεσμα μέχρι στιγμής. Από εκεί που λίγοι γνώριζαν ή θυμόταν την άποψη του Παπανδρέου γι' αυτόν, μετά την αγωγή του και τη δημοσιότητα που πήρε το θέμα, όλοι την έμαθαν.
Είχα μιλήσει πριν καιρό με τον συντάκτη της Βικιπαίδειας, και εκτός των άλλων μου είχε πει:
«Αυτό που θα μπορούσα να πω, και δεν νομίζω ότι λέω κάτι παράλογο, είναι ότι αυτή η αγωγή αποτελεί μια μορφή λογοκρισίας και στρέφεται κατά του εγχειρήματος του wikipedia γενικότερα. Δεν αντιλαμβάνομαι γιατί δεν προχωράει σε αγωγές κατά των εφημερίδων που αναφέρουν τις επίμαχες φράσεις στην ηλεκτρονική τους έκδοση (όχι μόνο στην έντυπη) και στις οποίες (εφημερίδες) παραπέμπει το λήμμα. Μάλλον αποτελώ το εύκολο θύμα στη συγκεκριμένη υπόθεση.
Στην Βικιπαίδεια δεν εκφράζουμε προσωπικές απόψεις, ούτε αναζητάμε την απόλυτη αλήθεια. Απλά φροντίζουμε αυτά που γράφουμε να επαληθεύονται από τρίτες αξιόπιστες πηγές, και τέτοιες νομίζω ότι είναι οι εφημερίδες και το site που ανέφερα παραπάνω.
Νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο με λήμμα του Wikipedia παγκοσμίως.
Το ίδρυμα Wikimedia, που ελέγχει όλα τα εγχειρήματα wikipedia ανά τον κόσμο και εδρεύει στην Καλιφόρνια, έχει αναλάβει τα έξοδα της νομικής μου βοήθειας θεωρώντας ότι δεν έχω παραβιάσει την πολιτική του εγχειρήματος ή τον νόμο.»
Σήμερα, καθώς η Βικιπαίδεια γιορτάζει τα 15 χρόνια της, διάβασα σ' αυτήν το λήμμα Είμαστε όλοι Diu, το οποίο υπάρχει σε έξι γλώσσες (Αγγλικά, Ιταλικά, Ολλανδικά, Καταλανικά και Ελληνικά):
Την 1η Σεπτεμβρίου 2014 το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών απέρριψε τα ασφαλιστικά μέτρα του Θεόδωρου Κατσανέβα εναντίον του χρήστη Diu. Στις 21 Ιανουαρίου του 2016 εκδικάζεται η αγωγή που έχει καταθέσει ο πρώτος εναντίον του δεύτερου. Η κοινότητα χρηστών της Βικιπαίδειας και το Ίδρυμα Wikimedia θεωρούν ότι αυτή η αγωγή στρέφεται γενικότερα κατά του εγχειρήματος, άσχετα αν στη θέση του κατηγορουμένου τυχαίνει να βρίσκεται μόνο ένας χρήστης.
Η ανακοίνωση του Ιδρύματος Wikimedia
Από την Michelle Paulson
Η Wikipedia δεν υπάρχει σε κενό αέρος. Δημιουργήθηκε και συνεχίζει να αναπτύσσεται χάρη σε πραγματικούς ανθρώπους, που αφιερώνουν το χρόνο, τις γνώσεις και τον ενθουσιασμό τους σε ένα κίνημα που αγγίζει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλον τον κόσμο. Δυστυχώς, η προσφορά του δώρου της γνώσης δεν είναι χωρίς κινδύνους και συχνά αποκαλύπτει το θάρρος της κοινότητάς μας.
Λόγω της ανάμειξής του με τη Βικιπαίδεια, ο χρήστης και διαχειριστής της Ελληνικής Βικιπαίδειας Diu έχει γίνει στόχος νομικών μέτρων από τον πολιτικό και καθηγητή πανεπιστημίου Θεόδωρο Κατσανέβα. Ο κ. Κατσανέβας παραπονείται ότι το αρθρο της ελληνόγλωσσης Βικιπαίδειας σχετικά με το άτομό του περιέχει ορισμένες μη κολακευτικές δηλώσεις. Αντί να απευθύνει τους προβληματισμούς του στην κοινότητα της ελληνόγλωσσης Βικιπαίδειας μέσω των κατάλληλων διαδικασιών, ο κ. Κατσανέβας επέλεξε να καταθέσει μήνυση εναντίον του Diu.
Τα εν λόγω επίμαχα σχόλια αναφέρονται στη διαθήκη του Ανδρέα Παπανδρέου, πρώην Πρωθυπουργού της Ελλάδας και πεθερού του κ. Κατσανέβα. Η διαθήκη κατ' ισχυρισμόν χαρακτήριζε τον κ. Κατσανέβα "όνειδος" για την οικογένεια και σύμφωνα με τις αναφορές κατηγορούσε τον κ. Κατσανέβα ότι "προσπάθησε να εκμεταλλευτεί πολιτικά τον Γεώργιο Παπανδρέου", επίσης πρώην Πρωθυπουργό της Ελλάδας. Για τις δηλώσεις αυτές υπήρχαν οι κατάλληλες πηγές, σε συμφωνία με τις πολιτικές της Βικιπαίδειας. Μάλιστα η διαμάχη αυτή είχε λάβει εκτενή κάλυψη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα.
Ο Diu κατά τα φαινόμενα στοχοποιήθηκε επειδή ο κ. Κατσανέβας φαίνεται να πιστεύει ότι οι δηλώσεις προστέθηκαν στο άρθρο από τον Diu και επειδή ο Diu δεν αφαίρεσε τις δηλώσεις αφότου ο κ. Κατσανέβας απαίτησε να το πράξει. Τον Ιούνιο του 2013, ο κ. Κατσανέβας υπέβαλε μήνυση για συκοφαντική δυσφήμιση εναντίον του Diu και της Ελληνικής Εταιρείας Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα ("ΕΕΛΛΑΚ"), έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό στην Ελλάδα, για τον οποίο ο κ. Κατσανέβας πίστευε λανθασμένα ότι διευθύνει τη Βικιπαίδεια. Η υπόθεση έχει οριστεί να εκδικαστεί τον Ιανουάριο του 2016.
Ωστόσο, τώρα ο κ. Κατσανέβας ζήτησε την επιβολή προσωρινών ασφαλιστικών μέτρων, προκειμένου να διαταχθεί ο Diu να αφαιρέσει τις δηλώσεις από το άρθρο της Βικιπαίδειας. Η εκδίκαση των μέτρων έχει οριστεί για τις 11 Μαρτίου 2014. Στο μεταξύ, εχθές το δικαστήριο εξέδωσε προσωρινή διαταγή, σύμφωνα με την οποία ο Diu υποχρεούται να αφαιρέσει την αναφορά στη χειρόγραφη διαθήκη του Ανδρέα Παπανδρέου που υπάρχει στο άρθρο της Ελληνικής Βικιπαίδειας για τον Θεόδωρο Κατσανέβα, έως την εκδίκαση των μέτρων στις 11 Μαρτίου. Ωστόσο, ακόμη και αν το περιεχόμενο αφαιρεθεί από τον Diu, δεν υπάρχει εγγύηση ότι οι δηλώσεις δεν θα δημοσιευτούν εκ νέου από άλλους χρήστες. Η προσπάθεια εξασφάλισης μιας τέτοιας διαταγής απεικονίζει περαιτέρω τη βασική έλλειψη κατανόησης του τρόπου λειτουργίας της Βικιπαίδειας εκ μέρους του κ. Κατσανέβα.
Το Ίδρυμα Wikimedia εκφράζει τη βαθιά του απογοήτευση για τις αδικαιολόγητες ενέργειες του κ. Κατσανέβα σχετικά με αυτό το ζήτημα. Η Βικιπαίδεια είναι ένα ανοικτό και συνεργατικό εγχείρημα, δέσμευση του οποίου αποτελεί η παρουσίαση πληροφοριών χωρίς λογοκρισία, υπό ουδέτερη οπτική γωνία και με την υποστήριξη αξιόπιστων, δευτερογενών πηγών. Οι ενέργειες του Diu ήταν εντός των πλαισίων αυτών των αρχών και πολιτικών — οι δηλώσεις υποστηρίζονταν και υποστηρίζονται από αξιόπιστες δευτερογενείς πηγές — και η κοινότητα της Ελληνικής Βικιπαίδειας αποφάσισε, μέσω συζήτησης, ότι ήταν κατάλληλες για το άρθρο.
Ο κ. Κατσανέβας έχει αγνοήσει αυτά τα δεδομένα και πλέον χρησιμοποιεί το νομικό σύστημα εναντίον εκείνων που δεν έχουν τη δική του οικονομική επιφάνεια και επιρροή. Ο Diu αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο να υποστεί σοβαρές χρηματικές και ποινικές κυρώσεις ως αποτέλεσμα της μήνυσης του κ. Κατσανέβα. Προσφέραμε — και ο Diu αποδέχθηκε — βοήθεια μέσω του Προγράμματος Υποστήριξης Νομικών Δαπανών που διαθέτουμε. Μέσω αυτού του προγράμματος, ο Diu απέκτησε ανεξάρτητη νομική εκπροσώπηση από τη γνωστή δικηγορική εταιρεία Λαμπαδάριος, την οποία ευχαριστούμε για τη βοήθειά της στον Diu τις δύσκολες αυτές ώρες.
Ελπίζουμε ότι ο κ. Κατσανέβας θα επανεξετάσει την επιμονή του στην ασυνείδητη αυτή μήνυση, την οποία θεωρούμε επίθεση εναντίον των χρηστών μας, των εγχειρημάτων μας και της ελευθερίας του λόγου.
Μέχρι τότε, είμαστε στο πλευρό του Diu.
Michelle Paulson
Νομική Σύμβουλος
5 ερωτήσεις και απαντήσεις
Είναι το επίμαχο λήμμα κλειδωμένο;
Σαφέστατα όχι! Όπως μπορεί να διαπιστώσει ο καθένας πηγαίνοντας στην σελίδα του λήμματος Θεόδωρος Κατσανέβας, στην κορυφή υπάρχει η καρτέλα "Επεξεργασία" η οποία επιτρέπει την τροποποίηση του λήμματος από οποιονδήποτε, ακόμη και αν δεν έχει λογαριασμό.
Η αγωγή είναι εναντίον της Wikipedia;
Όχι. Είναι εναντίον συγκεκριμένου χρήστη.
Αυτός ο χρήστης ελέγχει το λήμμα;
Όχι. Κανένα λήμμα δεν είναι το έργο ενός μόνου συντάκτη. Στην πραγματικότητα ο συγκεκριμένος χρήστης έχει πάνω από δύο χρόνια να ασχοληθεί με το επίμαχο λήμμα. Το επίμαχο περιεχόμενο διατηρείται από άλλους χρήστες οι οποίοι δεν είναι κατηγορούμενοι και η διαταγή δεν απευθύνεται προς αυτούς.
Η Wikipedia υποστηρίζει οποιονδήποτε χρήστη;
Η υποστήριξη δεν είναι εν λευκώ. Η κοινότητα της Βικιπαίδειας και το Ίδρυμα Wikimedia στηρίζουν οποιονδήποτε συνεισφέρει μόνο όταν αυτή η συνεισφορά γίνεται σύμφωνα με τις αρχές αξιοπιστίας της Βικιπαίδειας και τους σχετικούς νόμους. Όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση.
Έχει η κοινότητα της Wikipedia κάποια πληροφόρηση για το πώς ο κ. Κατσανέβας ταυτοποίησε το χρήστη;
Όχι. Δεν είναι γνωστό πώς έγινε η ταυτοποίηση. Δεν έγινε όμως μέσω του ιδρύματος Wikimedia ούτε μέσω άλλου χρήστη της ελληνικής κοινότητας.
***
Στις 21 Ιανουαρίου του 2016 εκδικάζεται η αγωγή. Δεν θέλω ούτε να σκεφτώ ότι μπορεί ο συντάκτης της Βικιπαίδειας, εν έτει 2015 να καταδικαστεί, και μαζί του η ελευθερία της γνώσης στην Ελλάδα.
