Πριν από δύο μήνες άγνωστοι «αποκεφάλισαν» το άγαλμα μιας γυναίκας δεμένης πισθάγκωνα που σηκώνει το κεφάλι της και συμβολίζει την αντίσταση της Β. Ηπείρου. Το συγκεκριμένο άγαλμα που στέκει στην οδό Τοσίτσα δίπλα στο Πολυτεχνείο από το 1953 ήταν ένα από τα τελευταία κρούσματα βανδαλισμού αγαλμάτων στο κέντρο της Αθήνας που ξεσήκωσε θύελλα συζητήσεων οι οποίες, όπως γίνεται συνήθως στην ελληνική δημόσια σφαίρα, από αλλού ξεκίνησαν και αλλού κατέληξαν.
Αυτό που δεν έγινε πολύ γνωστό ήταν η κλοπή πέντε προτομών έξω από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων λίγες εβδομάδες μετά. Φαίνεται πως η συγκεκριμένη πράξη λειτούργησε ως θρυαλλίδα, πυροδοτώντας μια αναπάντεχη και πρωτοφανή αντίδραση από την πλευρά του δήμου. Ούτε λίγο ούτε πολύ, η δημοτική Αρχή ξεχώρισε 49 περιπτώσεις γλυπτών τα οποία βρίσκονται σε «επίφοβα» σημεία της πρωτεύουσας και εξετάζει, σε συνεργασία με επιστημονικούς και εικαστικούς φορείς, την απόσυρσή τους. Τα ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας γλυπτά προγραμματίζεται να μεταφερθούν στη Δημοτική Βιβλιοθήκη και σε άλλα σημεία που φυλάσσονται, για να μπορούν να τα επισκέπτονται ελεύθερα οι πολίτες.
Τα αγάλματα μπαίνουν στον στόχο συχνά. Από την κοπή των κεφαλών των Ερμών στην αρχαία Αθήνα ως τον βομβαρδισμό του αγάλματος του Τρούμαν στη σύγχρονη, τα κίνητρα ποικίλλουν. Όμως ο στόχος είναι το ίδιο εύκολος, έτσι όπως στέκει ακίνητος και αφύλακτος. Το θέμα είναι να καταλάβουμε την αξία του. Αυτός θα είναι και ο καλύτερος τρόπος φύλαξής του.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του δήμου, σε όλη την Αθήνα υπάρχουν 201 γλυπτά, 120 ορειχάλκινα και 81 από μάρμαρο. Από αυτά, τα τελευταία εξήντα χρόνια έχουν κλαπεί 11, ενώ άλλα 12 απομακρύνθηκαν για να συντηρηθούν και στη συνέχεια, είτε μεταφέρθηκαν στη Δημοτική Πινακοθήκη είτε σε άλλο χώρο. Τον προηγούμενο χρόνο έτρεξε πρόγραμμα με κοινοτικά κονδύλια ύψους 750.000 ευρώ για αποκατάσταση και συντήρηση 100 εξ αυτών, στο οποίο εργάστηκαν είκοσι συντηρητές που κατά γενική ομολογία έκαναν εξαιρετική δουλειά. Δυστυχώς, και οι προτομές που κλάπηκαν πρόσφατα και το άγαλμα στην οδό Τοσίτσα ήταν ανάμεσα σε αυτά, οπότε κάποιος κυνικός θα σχολίαζε «τζάμπα ο κόπος».
Ακόμα, όμως, και αν υπήρχε η δυνατότητα να βρίσκεται κάθε χρόνο ένα ανάλογο κονδύλι προς αποκατάσταση των ζημιών στα μνημεία, οι κλοπές παρουσιάζουν ένα ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα – προφανώς, κανείς δεν περιμένει ότι θα βρεθούν οι κλεμμένες προτομές. Ο δήμος ισχυρίζεται ότι η κλοπή έγινε σε δύο φάσεις. Αρχικά αφαιρέθηκε η πρώτη ορειχάλκινη προτομή, έγινε αναφορά στην αστυνομία, αλλά δεν ελήφθησαν τα απαραίτητα μέτρα για να προστατευθούν οι άλλες τέσσερις. Ακόμα και αν δεν δεχτούμε ότι ο δήμος και η αστυνομία αδυνατούν πρακτικώς να προστατεύουν σε 24ωρη βάση τα 200 σημεία στα οποία βρίσκονται αγάλματα στην Αθήνα, θα συμφωνούσαμε ότι η καλύτερη φύλαξη είναι η απάντηση; Δηλαδή, αν μπορούσαμε να έχουμε έναν αστυνομικό συνέχεια δίπλα σε ένα άγαλμα να βαράει σκοπιά, θα ήμασταν ευχαριστημένοι;
Από την άλλη, οι συμβολισμοί έχουν την αξία τους, ιδιαίτερα την ταραγμένη περίοδο που διανύουμε. Το ποσοστό των πολιτών που ενδιαφέρονται πραγματικά για τα αστικά μνημεία είναι αρκετά μικρότερο από αυτό των πολιτών που αγανάκτησαν με την είδηση της απόσυρσης των αγαλμάτων. Το ίδιο και με τα 11 λεωφορεία και τα 7 τρόλεϊ που αποφασίστηκε να μην περνούν μπροστά από το Πολυτεχνείο κάθε Παρασκευή και Σάββατο από τις 9 το βράδυ ως τη λήξη της βάρδιας από τον φόβο επεισοδίων, μετά την πυρπόληση κάποιων οχημάτων. Πολλοί περισσότεροι είναι αυτοί που μιλούν για απουσία του κράτους, εγκατάλειψη της πόλης στους γνωστούς αγνώστους κ.λπ. από εκείνους που θα επηρεάσει η παράκαμψη αυτή.
Τα αγάλματα μπαίνουν στον στόχο συχνά. Από την κοπή των κεφαλών των Ερμών στην αρχαία Αθήνα ως τον βομβαρδισμό του αγάλματος του Τρούμαν στη σύγχρονη, τα κίνητρα ποικίλλουν. Όμως ο στόχος είναι το ίδιο εύκολος, έτσι όπως στέκει ακίνητος και αφύλακτος. Το θέμα είναι να καταλάβουμε την αξία του. Αυτός θα είναι και ο καλύτερος τρόπος φύλαξής του.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην έντυπη LIFO.
σχόλια