ΤαMulholland Driveτου David Lynch,Salo του Pasolini,Texas ChainsawMassacre, UglyDuckling του WaldDisney αποτέλεσαν, μεταξύάλλων, το βασικό υλικό του βίντεο έργουμε τον υπερ-ταυτολογικό (σχεδόν αφελή,αν και επιτηδευμένα μάλλον) τίτλο ChopChop Tale τηςΛουκίας Αλαβάνου, που κέρδισε μόλις(την περασμένη Δευτέρα) το βραβείο ΔΕΣΤΕ2007.
Τοβραβείο απονέμεται κάθε δύο χρόνια σεένα νέο Έλληνα καλλιτέχνη που ζει στηνΕλλάδα ή στο εξωτερικό. Φέτος είναι ηπέμπτη πλέον διοργάνωση ενός θεσμούπου κρατάει εδώ και δέκα χρόνια. Η κριτικήεπιτροπή των ξένων επιμελητών, καλλιτεχνώνκαι κριτικών τέχνης είχε φέτος ναεπιλέξει από ένα σύνολο έξι καλλιτεχνών,που όλοι μαζί έμοιαζε να αποτελούν μιαπολύ πιο εσωτερική, συγκροτημένη καικαλλιτεχνικά ιδιοσυγκρασιακή έκθεση,σε σχέση -κατά τη γνώμη μου- με τηνυπερ-θεαματική παρουσίαση της έκθεσηςτων βραβείων πριν δύο χρόνια. Την ίδιαώρα δεν υπήρξε καμία παρατυπία όσοναφορά τους υποψήφιους, πέραν του ότιένας εξ αυτών, ο Σάββας Χριστοδουλίδης,ο οποίος μπορεί να είναι ένας καταπληκτικόςκαλλιτέχνης, δεν νομίζω ότι βρίσκεταιμέσα στο ηλικιακό όριο των 40 χρόνων, μεβάση τους όρους του βραβείου!
Ίσωςλοιπόν να είναι σημείο των καιρών, ίσωςαπλά οι προτιμήσεις της φετινής επιτροπήςεπιλογής των καλλιτεχνών να συντέλεσανσε αυτό, αλλά τα συγκεκριμένα έργα πουπαρουσιάζονταν στο σύνολό τουςδιαπραγματεύονταν περισσότερο έντοναιδιωτικές περιοχές, με έναν επίσηςαρκετά προσωπικό τρόπο χειρισμού, ακόμηκαι σε περιπτώσεις που η θεματολογίαέμοιαζε περισσότερο πεπερασμένη, γεγονόςπου μπορεί να τους έδινε αυτόν τοξεχωριστό χαρακτήρα έκφρασης, ο οποίος,έτσι για αλλαγή, δεν έμοιαζε να είναιαπόλυτα ταυτισμένος με αυτόν των trendyκαλλιτεχνών-commodities. Μπορείτα ερεθίσματα που έπαιρνε κανείς να μηνήταν εξίσου άμεσα με αυτά του προηγούμενουβραβείου ή με αυτά οποιουδήποτευπερ-θεάματος, κι αυτό αποτέλεσε πηγήγκρίνιας για διάφορους θεατές που έτυχενα πάρει το αυτί μου να συζητούν για μιασχετική μιζέρια και αδυναμία - αν καιαυτό με βρίσκει σε πλήρη διαφωνία. Ταέργα της έκθεσης δεν φαίνεται να είχανανάγκη κανενός είδους «δραματοποίησης»(πάντα με την έννοια του θεάματος), ενώοι καλλιτέχνες που τα «φιλοτέχνησαν»έμοιαζε να έχουν την ευαισθησία και τηνωριμότητα να ζητούν από τους θεατέςπερισσότερα από δέκα δευτερόλεπτα τουχρόνου τους! Μια αμφίδρομη σχέσηνοηματικής αντανάκλασης και διαπραγμάτευσης,η οποία ανέκαθεν τύχαινε, στο πλαίσιοτης σύγχρονης τέχνης, να θέλει το χρόνοτης, σε αντίθεση με την πολιτική τηςδιαφήμισης, λόγου χάριν.
Ανάμεσαλοιπόν στους πολύπλοκους κόσμους τουΝίκου Αρβανίτη, με σαφείς αναφορές στηνεξουσία και τον έλεγχο που προδίδονταιμέσα από το συμβολικό χαρακτήρα μιαςσχετικά πρωτότυπης αφηρημένης εγκατάστασηςπου παράγει ενέργεια, την ουσιαστικήκαι νοηματική περιήγηση του ΓιάννηΓρηγοριάδη στην πρώην Γιουγκοσλαβίακαι στα μνημειακά σύμβολα που συνθέτουντη βαλκανική ταυτότητα, τα σχέδια, τημακέτα και τα βιβλία της Ελένης Καμάπου εξαπλώνονται ριζωματικά όμοια μετο παράσιτο πικραλίδα, Taraxacum Officinale, στοοποίο αναφέρεται η εναρκτήρια δομή τηςδουλειάς, ο θεατής εμπλέκεται σε μιαενδιαφέρουσα εγκεφαλική διαδρομή χωρίςστεγανά.
Ίσως η πιο ολοκληρωμένη δουλειάτης ενότητας, η οποία όμως αδικείταιαπό την εγκατάστασή της, και τις πολύενδιαφέρουσες προτάσεις που στέκουνμε το δικό τους χαρακτήρα και εξελίσσουντη φορμαλιστική γλώσσα της διεθνούςγλυπτικής έκφρασης (γεγονός που είναισπάνια δεδομένο στη σύγχρονη τέχνη)είναι το βίντεο-έργο της Λουκίας Αλαβάνουπου επιλέχθηκε τελικά και αποτελείαναμφισβήτητα μια πολύ δυνατή εγκατάστασηκαι την πιο ολοκληρωμένη παρουσίαση(όπως συμβαίνει συχνά όμως με τα βίντεοπου έχουν το δικό τους μαύρο δωμάτιο,το δικό τους χώρο), ένα sampling εικόνων απόκλασικά cartoon, cult ταινίες τρόµου καιοικογενειακές φωτογραφίες των αρχώντου 20ού αιώνα. Μοιάζει εκ πρώτης όψεωςσυμπτωματικό αλλά και στη φετινή Μπιενάλετης Λυών στη Γαλλία το βραβείο κέρδισε(ανάμεσα βέβαια σε πολλούς άλλουςκαλλιτέχνες) ο Seth Price,για ένα κολάζ πάλι από προυπάρχον υλικό,όχι ταινιών αλλά τηλεόρασης και ειδήσεων(φτιαγμένο φυσικά με εξαιρετικάδιαφορετική ευαισθησία), το οποίοπαρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπηστην έκθεση Her(his)storyστο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Τα βραβείαείναι μια δύσκολη υπόθεση, και φυσικάκάθε επιλογή αξίζει ένα βραβείο... Τοδύσκολο πάντα είναι να καταλάβει κανείςτους λόγους επιλογής μιας καλλιτεχνικήςέκφρασης απέναντι σε μια άλλη! Η δουλειάτης Αλαβάνου είναι σίγουρα ελκυστική,αλλά ίσως και η γενιά μας (και αυτή τωνκριτών δηλαδή) να έχει ανάγκη τις«οικείες» πια γρήγορες εικόνεςcult τρόμου με τις οποίεςέχουμε μεγαλώσει προκειμένου να νιώσειμέρος ενός ευρύτερου πολιτισμού! Ίσωςο χρόνος να απαιτεί πιο ήσυχες εκφράσεις,και η εσωτερικότητα της φόρμας να μηνυπάρχει πια, και αυτό είναι ένα γενικότεροθέμα προς συζήτηση...
σχόλια