Ο Michal Gira, λίγο πριν το live των Swans στην Αθήνα, μιλά στο LiFO.gr

Ο Michael Gira είναι η ψυχή των Swans. Ή μάλλον, οι Swans είναι το προσωπικό του πρότζεκτ. Το αμερικανικό συγκρότημα, για όποιον δεν το έχει ακουστά, είναι από τα πιο πρωτοποριακά σχήματα της εναλλακτικής μουσικής σκηνής. «Πρωτοπόροι» είναι μια λέξη που θα μπορούσες να χρησιμοποιήσεις για να τους χαρακτηρίσεις. Άλλες λέξεις είναι «θορυβώδεις», «δύσκολοι», «αταξινόμητοι» και, κυρίως, «βασιλιάδες των κομματιών που διαρκούν πάνω από 20 λεπτά». Στις συναυλίες τους δεν παίζουν ποτέ παλιό υλικό, αντίθετα παρουσιάζουν ό,τι καινούργιο έχουν ετοιμάσει. Πρόκειται για νέες συνθέσεις που εξελίσσουν και αλλάζουν πάνω στη σκηνή και αργότερα μεταφέρουν στο στούντιο, δίνοντάς τους την τελική μορφή πριν τις κυκλοφορήσουν. Είναι ίσως το μοναδικό συγκρότημα που το κάνει αυτό σήμερα.

Είναι η δεύτερη φορά που συνομιλώ με τον Gira πριν έρθει για συναυλία στα μέρη μας. Η πρώτη φορά που είχαμε μιλήσει ήταν το 2014, όταν έπαιξαν στο πλαίσιο της χειμερινής βερσιόν του Φεστιβάλ Plisskën. Τότε είχαν κυκλοφορήσει το άλμπουμ «Το be kind», το κοινό όμως άκουσε κομμάτια από τον επερχόμενο τότε δίσκο τους που κυκλοφόρησε πέρσι τον Ιούλιο με τον τίτλο «The glowing man». Το «Glowing Man» σηματοδοτεί το τέλος μια εποχής για τη σπουδαία αυτή μπάντα. Ο Gira ανακοίνωσε πρόσφατα ότι είναι η τελευταία φορά που οι Swans παίζουν με αυτήν τη σύνθεση. Είχε διαλύσει άλλη μια φορά το συγκρότημα, το 1996. Επέστρεψε με τη σημερινή του μορφή το 2010, με μια σειρά από άλμπουμ που ο μουσικός Τύπος είχε υποδεχτεί πολύ θερμά.

Φυσικά, όσα συμβαίνουν είναι τρομακτικά. Και δεν πιστεύω ότι φταίει μόνο ο Ντόναλντ Tραμπ. Αυτός είναι ένας κλόουν, μια μαριονέτα. Ανησυχώ περισσότερο γι' αυτούς που κρύβονται πίσω του και τον χρησιμοποιούν και για τις τρομερές συνέπειες στη χώρα μου και στον κόσμο.

Η εύλογη ερώτηση είναι πού τον πετυχαίνω δημιουργικά αυτήν τη στιγμή. «Ελπίζω πουθενά», αστειεύεται. «Μιξάρω και κάνω mastering σε ένα live άλμπουμ τον Swans που πρόκειται να κυκλοφορήσει πολύ σύντομα. Σχετίζεται με την περιοδεία που κάναμε. Είναι σαν ένα ντοκουμέντο. Θέλω ν' αφήσω κάτι πίσω μου, επειδή για μένα ήταν πολύ σημαντική αυτή η περιοδεία. Γι' αυτό αποφάσισα να απαθανατίσω την εμπειρία του live μας με σύγχρονο τρόπο, δηλαδή με τα sets που παίζουμε τώρα. Παράλληλα, ασχολούμαι με τη συγγραφή διηγημάτων. Η διαδικασία προχωράει κάπως αργά, βέβαια. Ακολουθώ τη διαίσθησή μου για να δω αν μπορεί να βγει κάτι καλό».

Δεν είναι η πρώτη φορά που επιχειρεί κάτι τέτοιο. Ακολουθώντας τα χνάρια του Nick Cave, εξέδωσε ένα βιβλίο το 1996 που είχε τίτλο «The Consumer», μια συλλογή από μικρές σουρεαλιστικές και γκροτέσκες ιστορίες που θυμίζουν την «Έκθεση Ωμοτήτων» του Μπάλαρντ. Είχε μάλιστα αρκετά καλές κριτικές.

Ο Michal Gira, λίγο πριν το live των Swans στην Αθήνα, μιλά στο LiFO.gr

Ο Gira ανακοίνωσε πρόσφατα ότι είναι η τελευταία φορά που οι Swans παίζουν με αυτήν τη σύνθεση.

Είναι σχετικά γνωστή η αγάπη του για τη λογοτεχνία. Σε κάθε του συνέντευξη όλο και κάποιο βιβλίο αναφέρει που τον έχει επηρεάσει ή διαβάζει εκείνη την περίοδο. Την προηγούμενη φορά μού έλεγε πόσο θαυμάζει το έργο του Aldοus Huxley. Τώρα μου μιλάει γι' ακόμα έναν μεγάλο συγγραφέα. Το μόνο πρόβλημα είναι πώς προφέρει το όνομά του με ισπανική προφορά, κάτι σαν «κορχές», και αρχικά δεν καταλαβαίνω τίποτα. Φυσικά, μιλάει για τον Μπόρχες. «Η προσφορά και η αξία του είναι ατελείωτες. Το έργο του είναι σαν ένα μονοπάτι που οδηγεί παντού. Η γραφή του είναι απλώς υπέροχη. Τον μελετώ και προσπαθώ να τον καταλάβω, αλλά δεν νομίζω ότι είναι εφικτό. Τι άλλο διαβάζω; Το "Life and Fate» του Vasily Grossman, του ανταποκριτή που ταξίδεψε με τα ρωσικά στρατεύματα κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μερικές από τις ιστορίες του είναι απίστευτα φρικιαστικές».

Και η μουσική των Swans, όμως, φαίνεται ότι έχει λογοτεχνικές επιρροές – όχι οι στίχοι, η σύλληψη. Με το τελευταίο τους άλμπουμ «Glowing Man» μοιάζει να ολοκληρώνεται μια τριλογία που περιλαμβάνει το «Seer» του 2012 και το «To be kind». «Δεν ξεκινάω με μια συγκεκριμένη ιδέα στο μυαλό μου. Σίγουρα αυτά τα τρία σχηματίζουν ένα ενιαίο πρότζεκτ. Πολλά από τα τραγούδια τους προέρχονται από κομμάτια που βγήκαν από μια ζωντανή εμφάνιση και, αποφασίζοντας να τα επεξεργαστούμε, τελικά τα μεταμορφώσαμε σε κάτι εντελώς διαφορετικό. Με αυτή την έννοια, τα άλμπουμ συνδέονται, ωστόσο η αρχική πρόθεση δεν ήταν να αποτελέσουν τριλογία. Όσον αφορά τους στίχους του τελευταίου, αν και δεν πιστεύω σε κάποια παραδοσιακή θρησκεία, μου θυμίζουν προσευχές».

Το «Glowing Man» είναι το πιο «φωτεινό» άλμπουμ τους μέχρι στιγμής. Δίνει χώρο στην ελπίδα, κάτι που δεν υπήρχε στις προηγούμενες δουλειές τους. Σαν να έχουν κρατήσει αισθητά απόσταση από το σκοτάδι και τον ζόφο.

«Κάθε δημιουργική πράξη είναι μια θετική διαδικασία. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι πρέπει να κοιτάξουν πέρα από το προφανές και να τείνουν περισσότερο προς την εμπειρία. Για μένα, η συγγραφή, η μουσική και η ανταπόκριση του κοινού σε κάποιο έργο είναι το ίδιο σημαντικά με τον δημιουργό του. Είναι σαν μια τηλεπαθητική επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους».

Παρά την αισιοδοξία του, όμως, το 2016 ήταν μια δύσκολη περίοδος για τον πάντοτε μετρημένο Gira. Η Lankin Grimm, μια μουσικός και συνεργάτις του, τον κατηγόρησε στο Facebook ότι τη βίασε, αλλά τελικά δεν κινήθηκε νομικά εναντίον του. Ο Gira αρνήθηκε από την αρχή τις κατηγορίες, παραδέχτηκε όμως ότι υπήρξε μια συναινετική σεξουαλική πράξη ανάμεσά τους, που δεν προχώρησε περισσότερο. Η όλη υπόθεση πήρε διαστάσεις κακής σαπουνόπερας. Αυτό το γεγονός παραλίγο να του στοιχίσει την καριέρα του. Κανείς, βέβαια, δεν ξέρει τι πραγματικά συνέβη. Σήμερα δηλώνει ότι δεν της κρατάει κακία πια.

«Έχει να αντιμετωπίσει τους δικούς της δαίμονες», αναφέρει. «Ήταν, ωστόσο, μια τραυματική εμπειρία, ίσως το χειρότερο που μου έχει συμβεί. Το πρόβλημα είναι ότι αυτές τις μέρες, με το που εμφανίζονται τέτοιες κατηγορίες, αμέσως θεωρείσαι ένοχος, δικάζεσαι και η ποινή σου βγαίνει από το Διαδίκτυο. Σε τιμωρούν στο Ίντερνετ και δεν μπορείς να διαψεύσεις τίποτα, επειδή δεν μπορείς να αποδείξεις ότι δεν έγινε κάτι. Είναι μια στενόχωρη κατάσταση που προκάλεσε μεγάλη ζημιά σ' εμένα, στην οικογένεια και στην καριέρα μου. Ήταν ένας εφιάλτης. Ακόμη δεν το έχω ξεπεράσει. Δεν ήξερα τι να κάνω, ούτε τι να πω, ούτε πώς να απαντήσω. Ποιος ξέρει, εξάλλου; Ήταν σουρεαλιστική η κατάσταση ακριβώς επειδή ήταν κάτι τελείως αναληθές. Ξαφνικά, όμως, σε καταδικάζει το δικαστήριο της κοινής γνώμης. Είναι σαν ένα πολύ κακό και δηλητηριώδες τριπάκι. Ενώ είναι εντελώς εκτός πραγματικότητας, συνειδητοποιείς ότι χιλιάδες άτομα διαβάζουν αυτό το ψέμα και όταν προσπαθείς να αμυνθείς δημόσια, δημιουργούνται ακόμη περισσότερα σχόλια. Το καλύτερο που μπορείς να κάνεις, όπως μου είπαν, είναι να προσπαθήσεις να αποστασιοποιηθείς και να συνεχίσεις να βλέπεις τη ζωή όσο πιο θετικά μπορείς».

Μπορείς, όμως να το κάνεις αυτό με όσα συμβαίνουν στον κόσμο αυτήν τη στιγμή; «Φυσικά, όσα συμβαίνουν είναι τρομακτικά. Και δεν πιστεύω ότι φταίει μόνο ο Ντόναλντ Tραμπ. Αυτός είναι ένας κλόουν, μια μαριονέτα. Ανησυχώ περισσότερο γι' αυτούς που κρύβονται πίσω του και τον χρησιμοποιούν και για τις τρομερές συνέπειες στη χώρα μου και στον κόσμο. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να προσπαθείς για το καλύτερο, να αντιστέκεσαι και να ζεις καλά. Διαβάζω τα νέα κάθε μέρα και μου προκαλούν τρόμο. Είναι μια φριχτή εξέλιξη που αφορά όλη την ανθρωπότητα. Αυτό που λένε για τους μετανάστες, ότι θα τους μαζεύουν, θυμίζει την γκεστάπο που χτύπαγε τις πόρτες για να βρει Εβραίους. Δεν το πιστεύω! Μαθαίνω τι συμβαίνει στην Ελλάδα αυτήν τη στιγμή και σκέφτομαι ότι ο κόσμος ζει σε ένα χάος».