H καρδιακή ανεπάρκεια με μειωμένο κλάσμα εξώθησης, όπως αποκαλείται επιστημονικά η πιο καταλυτική νόσος του καρδιαγγειακού συστήματος, είναι επίσης γνωστή ως συστολική καρδιακή ανεπάρκεια και αποτελεί τη φυσική κατάληξη όλων των καρδιοπαθειών. Η αφετηρία της είναι συχνά ένα έμφραγμα του μυοκαρδίου που αφήνει στον καρδιακό μυ μια ουλή, ένα τραύμα δηλαδή το οποίο δεν επουλώνεται. Άλλη συχνή αιτία είναι η αρρύθμιστη υψηλή αρτηριακή πίεση, που επίσης οδηγεί σε συσσωρευτική βλάβη στην καρδιά με την πάροδο των ετών. Η αρρύθμιστη υπέρταση είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στην πατρίδα μας, όπου με βάση επιδημιολογικές έρευνες οι υπερτασικοί ασθενείς αγγίζουν τα δυόμισι εκατομμύρια ανθρώπους κι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς (που κυμαίνεται από 40% έως 60%) παραμένει χωρίς ρύθμιση, παρ' ότι μπορεί να παίρνουν καθημερινά ένα σακουλάκι φάρμακα! Πάντως, όπου κι αν οφείλεται η καρδιακή ανεπάρκεια, αποτελεί μια απειλητική για τη ζωή πάθηση, η οποία προσβάλλει περισσότερα από 60 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και μεταξύ των χρόνιων νοσημάτων αναδεικνύεται πρώτη αιτία νοσηλείας στους ανθρώπους ηλικίας άνω των 65 ετών. Περίπου οι μισοί ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια έχουν μειωμένο κλάσμα εξώθησης, γεγονός που σημαίνει ότι η καρδιά δεν συστέλλεται με αρκετή δύναμη, οπότε εξωθείται λιγότερο αίμα προς τα υπόλοιπα όργανα του σώματος. Προκειμένου, λοιπόν, η καρδιά να μπορέσει να επιτελέσει το έργο της ζορίζεται, κουράζεται και διογκώνεται, με συνέπεια οι ασθενείς να υποφέρουν από δύσπνοια και κόπωση. Όσο προχωρά η νόσος, η δύσπνοια επιδεινώνεται, αφού δεν εμφανίζεται μόνο κατά τη σωματική δραστηριότητα αλλά και σε περιόδους ηρεμίας και η αδυναμία των ασθενών να αντεπεξέλθουν σε απλές καθημερινές δραστηριότητες μεγαλώνει, υποχρεώνοντας τους πάσχοντες να μπαινοβγαίνουν τακτικά στο νοσοκομείο. Λόγω των τακτικών νοσηλειών, η καρδιακή ανεπάρκεια είναι εξαιρετικά δαπανηρή νόσος με οικονομικό «αντίκτυπο» που ανέρχεται σε 108 δισ. δολάρια ετησίως στην παγκόσμια οικονομία.
Στη χώρα μας, από μελέτη της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, προκύπτει ότι από καρδιακή ανεπάρκεια τελικού σταδίου νοσούν περίπου 200.000 Έλληνες και ότι η νόσος απορροφά το 2% των συνολικών δαπανών για την Υγεία, γεγονός που την καθιστά μεγάλο βαρίδι για τις δαπάνες Υγείας. Κι επειδή οι ασθενείς με προχωρημένη νόσο δεν μπορούν να είναι παραγωγικά άτομα, καθώς επηρεάζεται καταλυτικά η καθημερινότητά τους, στο δυσβάσταχτο οικονομικό «φορτίο» της καρδιακής ανεπάρκειας προστίθενται τα έμμεσα κόστη, με συνέπεια η δαπάνη για την Υγεία να εκτινάσσεται ακόμα υψηλότερα.
Heart facts
Η καρδιακή ανεπάρκεια διαφέρει από το έμφραγμα του μυοκαρδίου, το οποίο περιλαμβάνει την έλλειψη αίματος στην καρδιά, συνήθως λόγω θρόμβου στις αρτηρίες που την τροφοδοτούν με αίμα. Η νόσος, εκτός του ισχαιμικού επεισοδίου και της μη ρυθμισμένης πίεσης, μπορεί να οφείλεται στους εξής παράγοντες: στην παρουσία κάποιου ιού, ο οποίος επηρεάζει τη συσταλτικότητα της καρδιάς, στην εκ γενετής δομική κατασκευή της καρδιάς, σε μια πιθανή βλάβη στις βαλβίδες της καρδιάς, στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και στη λήψη ορισμένης χημειοθεραπευτικής αγωγής, Επίσης, υπάρχει μια μορφή καρδιακής ανεπάρκειας που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη και εκδηλώνεται σπάνια, ενώ υπάρχει και η ιδιοπαθής νόσος, για την οποία δεν γνωρίζουμε πού οφείλεται, εξού και ο χαρακτηρισμός «ιδιοπαθής».
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας μπορούν να επιδεινωθούν ραγδαία. Αυτό ονομάζεται οξύ επεισόδιο ή οξεία καρδιακή ανεπάρκεια και απαιτεί κάποιας μορφής παρέμβαση από τους επαγγελματίες Υγείας.
Δύσπνοια, κόπωση και αίσθημα παλμών στην «καρδιά» του προβλήματος
Σαν να μην έφταναν οι ίδιες οι καταλυτικές επιπτώσεις της καρδιακής ανεπάρκειας στην καθημερινότητα των ασθενών, υπάρχουν και οι συννοσηρότητες που κάνουν ακόμα πιο δύσκολη τη ζωή τους. Για παράδειγμα, πολλοί πάσχουν από υπέρταση, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ενώ, σύμφωνα με μελέτες, το 40% των ατόμων με καρδιακή ανεπάρκεια πάσχει ταυτόχρονα από σακχαρώδη διαβήτη. Ανάλογα με τα συμπτώματα και τον βαθμό περιορισμού της σωματικής δραστηριότητας, η ασθένεια κατηγοριοποιείται σε τέσσερα στάδια, με το πρώτο να έχει συμπτώματα κόπωσης, δύσπνοιας ή αισθήματος παλμών, το δεύτερο να έχει συμπτώματα όταν ο ασθενής κάνει επίπονη σωματική δραστηριότητα, για παράδειγμα όταν ανεβαίνει μια ανηφόρα, το τρίτο να έχει συμπτώματα όταν ο ασθενής κάνει απλές καθημερινές δραστηριότητες και το τέταρτο στάδιο της καρδιακής ανεπάρκειας να τον περιορίζει στο σπίτι, αφού η δύσπνοια, το αίσθημα παλμών και η κόπωση δεν τον εγκαταλείπουν ποτέ.
Συμβουλές διατροφής και άσκησης
Η καρδιά χρειάζεται άσκηση, όπως και οι άλλοι μύες του σώματος. Συμβουλευόμενοι τους ειδικούς, οι ασθενείς μπορούν να ακολουθήσουν το κατάλληλο πρόγραμμα άσκησης.
Με τη σωστή διατροφή, τα άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια αποφεύγουν να επιβαρύνουν την κατάστασή τους. Εξαιρετικά σημαντική για την αποφυγή της επιδείνωσης της καρδιακής ανεπάρκειας και της μείωσης του κινδύνου νοσηλείας είναι η μειωμένη πρόσληψη αλατιού, καθώς το αλάτι προκαλεί αυξημένη κατακράτηση υγρών στο σώμα και επιβαρύνει το έργο της καρδιάς. Για τον ίδιο λόγο οι ασθενείς πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση μεμιάς μεγάλων ποσοτήτων υγρών.
Το κάπνισμα είναι απαγορευτικό και οι ασθενείς πρέπει να το διακόπτουν άμεσα.
Επίσης, συνιστάται περιορισμός στην κατανάλωση αλκοόλ. Οι ασθενείς δεν πρέπει να ξεπερνούν τα ημερήσια και εβδομαδιαία όρια που τους έχει δώσει ο γιατρός.
σχόλια