Η Αθήνα είναι μια πόλη που μετρά τη ζωή της σε χιλιετίες και όχι σε χρόνια -η καταγεγραμμένη ιστορία της εκτείνεται περίπου 3.400 χρόνια. Σε αυτά τα χρόνια και στην πορεία της εξέλιξής της από προ-μυκηναϊκό οικισμό, σε πανίσχυρη πόλη-κράτος, μετά σε χωριό και έπειτα σε πρωτεύουσα, έχουν συντελεστεί "κοσμογονικές" μεταβολές. Διάσπαρτα μέσα στο σημερινό αστικό ιστό υπάρχουν ακόμα σημάδια, τα οποία -αν κοιτάξεις καλά- σου φανερώνουν αυτές τις μεταβολές. Τα «Αστικά Σημάδια» είναι αυτό ακριβώς, μια απόπειρα της Ομάδας Άστυ για την καταγραφή τέτοιων ιδιαίτερων ή φορτισμένων, πολιτιστικά ή συναισθηματικά, σημείων μέσα στη σύγχρονη πόλη. Ένα κτήριο, μια ταμπέλα, ένα μικρό πάρκο, μια χάραξη δρόμου ή ένα graffiti μπορεί να αποτελούν ίχνη όλων αυτών των μικρών πραγμάτων που συνθέτουν την μυθολογία της Αθήνας.
Αυτή την εβδομάδα μεταφερόμαστε στο πολύβουο Γκάζι. Μας εξηγεί ο Γιώργος Θάνος της Ομάδας Άστυ: "Μετά την απελευθέρωση της Αθήνας, η ανοικοδόμησή της δεν περιορίστηκε όπως ήταν φυσικό στην ανέγερση κτηρίων, αλλά πρώτα από όλα στην εκπόνηση ενός πολεoδομικού σχεδίου, κατάλληλου για μια σύγχρονη πόλη. Παρά τα αρχικά σχέδια για την χάραξη μεγάλων ευρωπαϊκού τύπου βουλεβάρτων και την κατάργηση του οθωμανικού αστικού ιστού, οι συνθήκες επέβαλαν τελικά την ευθυγράμμιση και την διευθέτηση των υπάρχοντων δρόμων, παράλληλα βέβαια με την διάνοιξη νέων οδών, όπως είναι η Ερμού και η Αιόλου. Σε ό,τι αφορά τους δρόμους που ένωναν την Αθήνα με γειτονικές περιοχές, αφενός οι παλαιοί δρόμοι είχαν υπαγορευθεί από την μορφολογία της Αττικής εξυπηρετώντας ανάγκες αιώνων και αφετέρου η αναβίωση τους σε κάποιες περιπτώσεις εντάχθηκε στο πλαίσιο του νεοκλασικισμού.
Έτσι, δεν είναι λίγοι οι δρόμοι της σύγχρονης Αθήνας που βασίστηκαν στα ίχνη παλαιότερων χαράξεων, όπως η οδός Πειραιώς, που ακολουθεί το βόρειο σκέλος των Μακρών Τειχών, η σημερινή Ιερά Οδός, που σε μεγάλο τμήμα της σχεδόν ταυτίζεται με την αρχαία οδό προς την Ελευσίνα αλλά και μικρότεροι διάσπαρτοι δρόμοι μέσα στην Αθήνα, όπως η οδός Αδριανού.
Ένας από τους σύγχρονους δρόμους που η χάραξη του επιβίωσε μέσα στους αιώνες, είναι η οδός Ορφέως, που ξεκινάει από το Γκαζοχώρι και διασχίζει τον Βοτανικό και τον Ελαιώνα. Η Ορφέως, αν και πρωτοεμφανίζεται στους χάρτες μόλις στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, ακολουθεί σε γενικές γραμμές την ίδια διαδρομή με το αρχικό τμήμα της «Στράτας της Κούλουρης», του παμπάλαιου άξονα που συνέδεε την Αθήνα με το Πέραμα κι έπειτα με το νησί της Σαλαμίνας. Σύμφωνα με τον Κώστα Μπίρη, τον «δρόμο της Κούλουρης» περπάτησε και ο Οθωμανός περιηγητής Εβλιά Τσελεμπί, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τον 17ο αιώνα.
Η ανάμνηση του παλαιού δρόμου επιβιώνει στην ήσυχη πλατεία Κούλουρης πάνω στο τρίστρατο των οδών Στρατονίκης, Ελασιδών και Ορφέως, στην πλατεϊτσα δηλαδή που οι γηραιότεροι Γκαζοχωρίτες αποκαλούσαν χαϊδευτικά «Περιβολάκι»."
σχόλια