Το ανθρώπινο πρόσωπο των φυλακών στη Νορβηγία, ένα στοίχημα για τον σωφρονισμό στις Δυτικές κοινωνίες

Ρίχνοντας κανείς μια ματιά τόσο στους εσωτερικούς όσο και στους εξωτερικούς χώρους των φυλακών του Halden στη Νορβηγία, εύκολα μπερδεύεται.

Όλα θυμίζουν μοντέρνους ξενώνες ή έστω αρχιτεκτονική κολεγίου. Όμως, είναι φυλακές. Εδώ, οι κρατούμενοι έχουν τον δικό τους ιδιωτικό χώρο, βιβλιοθήκες και κοινόχρηστους χώρους στους οποίους κυριαρχεί το design και μία νότα αισιοδοξίας, από τα δωμάτιά τους μπορούν να δουν street art και πράσινο. 

Χάνουμε κάτι εδώ; Σύμφωνα με την αρχιτέκτονα των φυλακών του Halden, Gudrun Molden, η φιλοσοφία αυτού του εγχειρήματος, κρύβεται στην εξής κουβέντα: «Η καταδίκη αφαιρεί από τον άνθρωπο την ελευθερία του και αυτό είναι αρκετό. Η καθημερινότητα, ωστόσο, είναι άλλο πράγμα και δεν πρέπει να είναι καταδίκη», εξηγεί. 

Facebook Twitter

Ολόκληρη η αρχιτεκτονική δομή των φυλακών στηρίζεται στο ότι τα κτήρια σωφρονισμού πρέπει να είναι αποκεντρωμένα και να επιτρέπουν στους κρατούμενους μετακινήσεις που κάπως θα θυμίζουν την καθημερινότητά τους, θα κρατούν σώμα και πνεύμα απασχολημένο, δεν θα επιτρέπουν, ούτε θα ευνοούν εντάσεις με τους φύλακες και αιματηρές εξεγέρσεις στο εσωτερικό της φυλακής. 

Όλα παίζουν τον ρόλο του εδώ: από τα χρώματα και τα υλικά κατασκευής της κτηριακή εγκατάστασης, που βλέπει και μέσα στην οποία ζει ο κρατούμενος, μέχρι τον περιβάλλοντα εξωτερικό χώρο. Γι' αυτό ακριβώς έχουν προτιμηθεί υλικά όπως το ξύλο και το γυαλί, εν αντιθέσει με το σκυρόδεμα και άλλα σκληρά υλικά...

Επίσης, τεράστια σημασία δίνεται στον τρόπο με τον οποίο εποπτεύονται οι κρατούμενοι. Αντί να υπάρχει ένας φύλακας για έναν δύσκολα διαχειρίσιμο πληθυσμών κρατουμένων, εδώ έχει επιλεχθεί το σύστημα των μικρότερων κοινοτήτων που μοιράζονται συγκεκριμένους χώρους και κάθε μικρότερη ομάδα έχει τον δικό της φρουρό.

Αυτό ειδικά, όπως αναφέρεται, και το γεγονός ότι για τους κρατούμενους είναι εφικτό να απευθύνονται σε έναν τέτοιου είδους φύλακα, αποσοβεί τις όποιες εντάσεις μεταξύ τους και διευκολύνει την καθημερινότητα όλων. 

Φυσικά, όλα τα παραπάνω απαιτούν πολλά χρήματα, πολλή μελέτη και ορθολογικό σχεδιασμό και σοφές επενδύσεις από τις εκάστοτε κυβερνήσεις που ενδιαφέρονται να επανεξετάσουν το σύστημα σωφρονισμού τους. Γι' αυτό και τέτοιου είδους φυλακές για την ώρα εντοπίζονται μόνο σε κάποιες -προηγμένης σωφρονιστικής φιλοσοφίας- χώρες του δυτικού κόσμου και στη Σκανδιναβία. 

«Είναι ζωτικό να αντιμετωπίζεις τους κρατούμενους με ανθρώπινη συμπεριφορά, ώστε να εξαλείφεις την οργή τους. Είναι σημαντικό να εξασφαλίζεις στον φυλακισμένο αξιοπρέπεια», λέει η αρχιτέκτονας. 

Υπερβολικό; Το ζητούμενο είναι στο μέλλον όλες οι φυλακές να μοιάζουν με το Halden, κάτι που μοιάζει απολύτως ουτοπικό. Όχι μόνο γιατί απουσιάζουν οι καλές προθέσεις ή τα κονδύλια, αλλά γιατί η φιλοσοφία του συγκεκριμένου συστήματος μοιάζει -για την ώρα, τουλάχιστον- δυσεφάρμοστη σε βαρυποινίτες και ποινικούς εγκληματίες με σοβαρότατα αδικήματα στο ενεργητικό τους...