(Μεγάλωσε στη Νέα Σμύρνη, ζει στη Γλυφάδα.)
Ήμουν πάντα παιδί της θεωρίας. Είμαι πολύ της ανάλυσης, θεωρώ πως είναι κάτι σαν διαστροφή. Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να διαβάσουν ένα μυθιστόρημα. Εμένα εκτός από το μυθιστόρημα μου άρεσε να διαβάζω και τι έχουν γράψει οι άλλοι άνθρωποι γι' αυτό το μυθιστόρημα. Πήγαινα στη βιβλιοθήκη και έψαχνα να βρω δοκίμια, αναλύσεις, τι έχουν πει άλλοι συγγραφείς. Είναι βίτσιο.
Ως φοιτήτρια στην αγγλική φιλολογία έβαζα ρήτρες στα γραπτά μου. Στις εξετάσεις στο τέλος του έτους έγραφα «Αν γράψω κάτω από 8,5 να με κόψετε». Το έκανα γιατί είμαι τελειομανής -άλλη κατάρα κι αυτή- κι ήθελα να πάω σε ένα πολύ καλό πανεπιστήμιο μετά.
Πήγα στο Yale στην Αμερική κι έκανα μεταπτυχιακό στη θεατρολογία, δραματουργία και κριτική θεάτρου. Έμεινα τρία χρόνια. Αυτό που μου λείπει από την Αμερική είναι το κρύο, τα χιόνια και η βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου που θύμιζε το Όνομα του Ρόδου, ένα μέρος που νιώθεις ότι υπάρχει αιώνες, πως εκεί μέσα υπάρχουν όλα τα βιβλία που έχουν γραφτεί ποτέ, πως αν κάτσεις σε μια γωνία μπορεί να μη σε καταλάβουν και να σε κλειδώσουν μέσα όλο το βράδυ Αυτή η μυθιστορηματική αίσθηση, το ταξίδι στο χρόνο, η μυρωδιά του παλιού βιβλίου μου λείπουν πολύ.
Όταν γύρισα στην Ελλάδα έπιασα δουλειά στο «Βήμα». Μου έδωσαν την ευκαιρία να κάνω κριτική θεάτρου. Ήταν σημαντικό για μένα το ότι έγραφα μια τέτοια στήλη στο «Βήμα» σε τόσο νεαρή ηλικία. Ήταν τολμηρό κι από τη δική τους την πλευρά.
Για εννιά χρόνια έγραφα με το ψευδώνυμο Στέλλα Λοΐζου. Στέλλα λέγανε τη γιαγιά μου και αναγραμμάτισα το μικρό μου όνομα και το έβαλα για επώνυμο. Αυτό είχε μια συγκεκριμένη λογική: Η στήλη της κριτικής να μένει ανέπαφη, ανεπηρέαστη από τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να με προσεγγίσουν. Είναι καλό να υπάρχει μια απόσταση, ο κριτικός να μην παίρνει και συνεντεύξεις. Έτσι είναι και η ανθρώπινη φύση: Αν γνωρίσεις τον άλλον προσωπικά και τον συμπαθήσεις, μπαίνει το συναισθηματικό στοιχείο στη μέση και μετά δυσκολεύεσαι.
Εάν θεωρώ ότι είμαι αυστηρή; Θεωρώ ότι λέω ακριβώς αυτό που πιστεύω - ενδεχομένως αυτό να εκφράζεται καμιά φορά με αυστηρότητα ή να εκλαμβάνεται ως αυστηρότητα. Εγώ όμως δεν μπορώ να το πω κάπως αλλιώς, ούτε να το ωραιοποιήσω, ούτε να βάλω νερό στο κρασί μου. Το έχω συνηθίσει, το ακούω χρόνια. Ένας ηθοποιός κάποτε με γνώρισε και μου είπε «Εσύ είσαι; Νιώθω σαν να γνώρισα το Χάρο». Τι έκανα; Γέλασα. Τα πρώτα χρόνια, που δεν ήταν τόσο γνωστό ποια ήμουνα -τώρα πια με ξέρουν γιατί γράφω με το κανονικό μου όνομα- υπήρχαν διάφορες θεωρίες: ότι η Στέλλα Λοΐζου είναι μια γριά, κακάσχημη γεροντοκόρη ή ότι είμαι άντρας και γράφω με γυναικείο όνομα. Το έβρισκα διασκεδαστικό που έψαχναν να με βρουν και σκαρφίζονταν όλα αυτά τα παραμύθια.
Υπάρχουν αυτά τα ηλίθια στερεότυπα για τον κριτικό, ότι είναι ένας κομπλεξικός, ας πούμε, που ήθελε να γίνει ηθοποιός. Έχει μια μεγάλη ιδιαιτερότητα ως επάγγελμα: ότι εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον άνθρωπο που την κάνει, από την καλλιέργειά του, την παιδεία του, τα ερεθίσματά του, από το αν έχει ταξιδέψει, τα πάντα. Κι αυτό το κάνει ευάλωτο ως επάγγελμα. Επίσης πολλοί σου λένε «τώρα γράφεις σαν να είσαι ο Θεός και ξέρεις την απόλυτη αλήθεια». Προφανώς ο κριτικός είναι σαν ακροβάτης, καλείται να έχει μια αντικειμενική άποψη. Από την άλλη είναι υποκειμενικό γιατί γράφει ένας άνθρωπος. Εγώ, στην προκειμένη περίπτωση. Οπότε εκεί είναι που πολλοί αντιδρούν και σου λένε «και ποια είσαι εσύ;». Πιστεύω πως το μόνο όπλο που έχει ο κριτικός είναι να εκφράζει την άποψή του τεκμηριωμένα και με επιχειρήματα.
Θεωρώ ότι το θέατρο στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες τέχνες κινείται. Δυστυχώς, υπάρχουν πολλά κατάλοιπα του παρελθόντος, άνθρωποι που λειτουργούν πάρα πολύ ανασταλτικά: Κριτικοί και δημοσιογράφοι που χρησιμοποιούνε τη στήλη τους για να κάνουνε παιχνίδια εξουσίας κι είναι τόσο παλαιολιθικές οι απόψεις τους που νιώθεις ότι μιλάνε κάτω από μια ταφόπλακα. Είναι τόσο απαράδεκτα και ξεπερασμένα όλα αυτά, κι αυτοί οι άνθρωποι τρομοκρατούν και ασκούν επιρροή σε μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων του θεάτρου που τους φοβούνται και νοιάζονται αν θα γράψουν καλά πράγματα γι αυτούς και δεν αφήνουν τίποτα να πάει μπροστά.
Υπάρχει μια νέα γενιά ομάδων στο ελληνικό θέατρο που είναι πιο απελευθερωμένη, έχει μια φρεσκάδα, μια ορμή να δοκιμάσει πράγματα. Βλέπω και κάτι άλλο ενθαρρυντικό σε αυτά τα παιδιά, πως είναι απαλλαγμένοι από αυτό το άγχος της «μεγάλης ερμηνείας» που είναι άλλη μία από τις πληγές του ελληνικού θεάτρου: οι μεγάλοι ηθοποιοί και οι μεγάλες ερμηνείες. «Να πάμε στο θέατρο να δούμε μια φοβερή Μήδεια», «μια υπέροχη Κλυταιμνήστρα», «ένα φοβερό Βασιλιά Λιρ». Μένουμε στο αν ο ηθοποιός έκανε καλά το ρόλο και δεν συζητάμε τίποτα άλλο. Το βρίσκω φοβερά ξεπερασμένο όλο αυτό. Το θέατρο είναι μια συλλογική δουλειά και σε αυτές τις νέες ομάδες οι ρόλοι δεν είναι τόσο διακριτοί. Δεν υπάρχει ο τύραννος σκηνοθέτης και όλοι οι υπόλοιποι... Δουλεύουν με αυτοσχεδιασμό, κάνουν μια συλλογική δουλειά. Αυτό θέλω να βλέπω περισσότερο, τη διάθεση να ρισκάρουν και να δοκιμάσουν πράγματα ακόμα κι αν είναι να αποτύχουν. Έχω γνωρίσει άπειρους ανθρώπους που έχουν την αγωνία: «Αν κάνω αυτό θα αρέσει στο κοινό; Θα το καταλάβουν;». Και σκέφτομαι «μην υποτιμάς το ακροατήριό σου τόσο πολύ!».
Την αγαπώ την Αθήνα, χαίρομαι που ζω εδώ. Μου αρέσουν οι αντιφάσεις του κέντρου, αυτές είναι που το κάνουν κι ενδιαφέρον. Μου αρέσει να περπατώ βράδυ και να χαζεύω τις βιτρίνες και μου αρέσει να πηγαίνω και στον Κεραμεικό στα νυχτερινά κέντρα, στο ψιλικατζίδικο που έχει ένας μετανάστης. Όλο αυτό το ανακάτεμα.
Υπάρχει μια πολυμορφία στο κέντρο και σε αυτή την πολυμορφία έχουν συνεισφέρει και οι μετανάστες κι όσο πάει αυτό θα δίνει και πιο ενδιαφέροντα πράγματα. Εάν αφήσουμε αυτούς τους ανθρώπους να μπουν περισσότερο στη ζωή μας και κάνουμε ένα ουσιαστικό διάλογο μαζί τους, θα κερδίσουμε.
Θα μπορούσε να μπει η σύγχρονη εικαστική τέχνη στην καθημερινότητά μας στην Αθήνα. Τα αγάλματα, ας πούμε, αυτές οι προτομές που είναι όλες παλιακές, ή αυτό το άθλιο άγαλμα «της εθνικής συμφιλίωσης» στην πλατεία Κλαυθμώνος που κανείς δεν αποφασίζει να το ξεριζώσει. Εάν μπορούσαν να κάνουν πιο σύγχρονα γλυπτά ή πιο σύγχρονα κτίρια, θα γινόταν πιο όμορφη η Αθήνα.
σχόλια