Ένα από τα πλέον ορατά προβλήματα της Αθήνας σχετίζεται με την καθαριότητα του δημόσιου χώρου. Μια πτυχή αυτού του προβλήματος είναι τα αποτσίγαρα, γνωστά σε όλους μας και ως «γόπες». Οι γόπες αποτελούν το πιο συχνό/κοινό είδος απορρίμματος παγκοσμίως. Μάλιστα, σύμφωνα με τη WWF, 4,5 τρισεκατομμύρια γόπες τον χρόνο καταλήγουν στον δημόσιο χώρο. Τα αποτσίγαρα είναι τοξικά απόβλητα με διάρκεια ζωής άνω των 10 ετών, η μεγαλύτερη πηγή μόλυνσης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, αποτελώντας καθημερινό κίνδυνο για πουλιά, ψάρια, κατοικίδια, ακόμα και μικρά παιδιά.
Όπως έχει δείξει η διεθνής εμπειρία, μετά την ψήφιση και εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου αναμένεται να αυξηθούν τα απορρίμματα τσιγάρου στον δημόσιο χώρο, θέτοντας σε προτεραιότητα την ανάληψη σχετικών δράσεων. Εδώ και λίγο καιρό έχει δημιουργηθεί το Γόπα Ρroject, μια καινοτόμος περιβαλλοντική πρωτοβουλία πολιτών που εντάσσεται στο πλαίσιο του This is Athens - Polis. Το πιλοτικό πρόγραμμα αστικής αναζωογόνησης του δήμου Αθηναίων προσκάλεσε τους πολίτες της Αθήνας να προτείνουν τις δικές τους ιδέες για παρεμβάσεις μικρής κλίμακας στον δημόσιο χώρο, τις οποίες, στη συνέχεια, υλοποίησαν μέσω της χρηματοδότησης του προγράμματος.
Το Γόπα Ρroject αφορά ουσιαστικά τη δημιουργία αστικών σταχτοδοχείων που τοποθετούνται σε κεντρικά σημεία της Αθήνας, με στόχο αφενός να καλύψουν την απουσία δημόσιων σταχτοδοχείων και αφετέρου να κινητοποιήσουν με ευρηματικό τρόπο τους καπνιστές έτσι ώστε να μειωθούν τα απορρίμματα των τσιγάρων στον δημόσιο χώρο.
Μάλιστα, όπως αναφέρει στη LiFO ο υπεύθυνος του Γόπα Ρroject, Αλέκος Λιαπής: «To πρόγραμμα έρχεται να καλύψει όλες τις πτυχές του προβλήματος (απουσία αστικών σταχτοδοχείων, έλλειψη ενημέρωσης για τις επιπτώσεις των αποτσίγαρων στο περιβάλλον, "κακή νοοτροπία", περιβαλλοντικές επιπτώσεις), λειτουργώντας ως μια διαρκής καμπάνιας που σκοπό έχει να ενημερώσει, να ευαισθητοποιήσει και να κινητοποιήσει τόσο τους καπνιστές όσο και τους δήμους. Έτσι, σε κάθε σταχτοδοχείο αποτίθενται από τους περαστικούς καπνιστές περίπου 1.000 γόπες τον μήνα. Η επόμενη φάση του προγράμματος περιλαμβάνει την ανακύκλωση των συλλεγόμενων αποτσίγαρων».
Το σταχτοδοχείο, μέσω ενός συστήματος ψηφοφορίας, ενθαρρύνει τους καπνιστές να το χρησιμοποιήσουν. Κάθε σταχτοδοχείο εμφανίζει μία ερώτηση και δύο απαντήσεις. Οι καπνιστές ψηφίζουν με τη γόπα του τσιγάρου τους, επιλέγοντας μία από τις δύο απαντήσεις. Τα απορρίμματα στοιβάζονται πίσω από ένα διαφανές μέτωπο σε δύο στήλες, δείχνοντας ποια απάντηση είναι πιο δημοφιλής. Κάθε σταχτοδοχείο περιέχει κι ένα διαφορετικό ερώτημα που αλλάζει κάθε εβδομάδα.
Σύμφωνα με όσα μας λέει ο κ. Λιαπής: «Στόχος είναι η επέκταση του προγράμματος σε επιλεγμένους δήμους σε όλη τη χώρα, καθώς και σε κάθε πιθανό "σημείο ενδιαφέροντος": μπαρ, εστιατόρια, γήπεδα, κινηματογράφους, θέατρα, τράπεζες, ξενοδοχεία, πανεπιστήμια, εμπορικά καταστήματα, χώρους εκδηλώσεων, στάσεις ΜΜΜ κ.λπ.». Επίσης, ο κόσμος μπορεί να στέλνει τα δικά του ερωτήματα και διλήμματα στα social media του προγράμματος, ενώ παράλληλα τα σταχτοδοχεία του Γόπα Ρroject είναι διαθέσιμα σε ομάδες πολιτών, φορείς και δίκτυα της πόλης για την προβολή της κοινωνικής, φιλανθρωπικής ή περιβαλλοντικής τους δράσης».
Η φιλοσοφία όλης αυτής της προσπάθειας στηρίζεται στην ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των καπνιστών ώστε να μην πετούν τσιγάρα στον δημόσιο χώρο αλλά στον εκάστοτε ειδικό αστικό εξοπλισμό. Τελικός σκοπός του προγράμματος είναι η ανακύκλωση των συλλεγόμενων αποτσίγαρων. Είναι γεγονός ότι έρευνες που έγιναν μετά την εφαρμογή παρόμοιων παρεμβάσεων σε πόλεις του εξωτερικού κατέγραψαν μείωση των απορριμμάτων τσιγάρου κατά 46%.
Τα ερωτήματα του «συστήματος ψηφοφορίας» μπορεί να αφορούν την ίδια την πόλη και την τοπική κοινότητα, τον αθλητισμό, τις προτιμήσεις στη μουσική, στη λογοτεχνία, στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση, στο φαγητό, να έχουν κοινωνικό ή πολιτικό περιεχόμενο, να εμπνέονται από την επικαιρότητα, να είναι χιουμοριστικά – γενικώς, ό,τι βολεύει και ταιριάζει στους εκάστοτε χρήστες. Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι η εξυπηρέτηση του στόχου τους: να παρακινήσουν τον περαστικό να χρησιμοποιήσει το σταχτοδοχείο.
Το σταχτοδοχείο έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να λειτουργήσει ως ένα ανοιχτό βήμα για όλους τους πολίτες, καθιστώντας τους συμμέτοχους στην προσπάθεια αυτήν. Πολίτες, «ομάδες πολιτών», φορείς και δίκτυα της πόλης θα έχουν τη δυνατότητα να τοποθετούν τα δικά τους ερωτήματα στο σταχτοδοχείο, προβάλλοντας έτσι τα δικά τους μηνύματα και τις δικές τους δράσεις. Τέλος, το πρόγραμμα αποτελεί μια συνεχή προσπάθεια, μια διαρκή καμπάνια ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και κινητοποίησης τόσο των καπνιστών όσο και των δήμων. Πέρα, λοιπόν, από το σταχτοδοχείο, πρόθεση του όλου εγχειρήματος είναι να γίνεις κι εσύ μέρος του δικτύου Γόπα Ρroject και να στηρίξεις την προσπάθεια για «Πόλεις χωρίς αποτσίγαρα».
Στην ίδια λογική έχουν ξεκινήσει ήδη και κάποιοι άλλοι σχεδιασμοί του δήμου Αθηναίων, όπως η ανάδειξη μαθητών σε πρεσβευτές της προσπάθειας για την πρόληψη του καπνίσματος. Όπως τονίζει στη LiFO ο υπεύθυνος Στρατηγικού Σχεδιασμού του δήμου Αθηναίων, Νίκος Μηλαπίδης: «Ύστερα από συνεννόηση με την ομάδα του Παναγιώτη Μπεχράκη και την πρωτοβουλία Smοke Free Greece, πριν αλλά και μετά τις γιορτές αναμένεται να μοιραστούν τετράδια σε 9.000 μαθητές της Ε' και ΣΤ' Δημοτικού απ' όλα τα σχολεία του δήμου Αθηναίων. Πρόκειται για ένα μαθητικό τετράδιο που περιλαμβάνει δύο κατηγορίες μηνυμάτων, μία σχετικά με την εξάρτηση και τις βλάβες που προκαλεί το κάπνισμα και μία σχετικά με το πώς μπορούμε να κάνουμε πράξη έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, χωρίς εξαρτήσεις, με αθλητισμό και ισορροπημένη διατροφή».
Σύμφωνα με όσα λέει ο κ. Μηλαπίδης, υπάρχει η σκέψη στην αρχή του νέου έτους να γίνει διασύνδεση των πολυδύναμων ιατρείων του δήμου Αθηναίων με στοχευμένες προσεγγίσεις για τον περιορισμό του καπνίσματος. Στόχος είναι να ενταχθούν σε αυτά τα ιατρεία διακοπής του καπνίσματος, τα οποία θα διαθέτουν ειδικό γιατρό, και, μέσω της συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες (π.χ. νέοι καπνιστές, έγκυοι), να ενισχυθεί η προσπάθεια για περιορισμό του καπνίσματος.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
σχόλια