— Τι ακριβώς είναι το Campfire Stories; Σε ποιον απευθύνεται;
Το Campfire Stories αποτελεί μια πρωτοβουλία που αποσκοπεί στην ανάπτυξη ενός νέου μοντέλου συλλογικής δημιουργικότητας, που ενώνει την κοινωνία με τον δημιουργό και δίνει την ευκαιρία να ακουστούν φωνές που δεν έχουν ευρεία πρόσβαση στον πολιτιστικό λόγο.
Δίνει έμφαση στη συνδημιουργία, την ενδυνάμωση, την κινητοποίηση καθώς και στην συνδιοργάνωση και την κοινή λήψη αποφάσεων, επιδιώκοντας να θέσει τις βάσεις για ένα εναλλακτικό σύστημα ανεξάρτητης παραγωγής και διανομής δημιουργικών προϊόντων που σχετίζονται με τη μυθοπλασία.
Επίσης, αποτελεί έναν διαφορετικό τρόπο πρόσβασης στην τοπική κοινότητα, με στόχο την αποτύπωση και διάδοση καίριων κοινωνικοπολιτικών θεμάτων που δεν συζητούνται ανοιχτά, μέσα από το φίλτρο της αφήγησης.
Ουσιαστικά φέρνει στο επίκεντρο τον δημιουργό και το κοινωνικό πλαίσιο, προτείνει τη δημιουργικότητα και τη δημιουργική γραφή ως πράξη αλλαγής και στοχεύει σε νέα μοντέλα πολιτιστικής επιχειρηματικότητας.
Απευθύνεται σε "misfits" (με την υποχρεωτική υποκειμενικότητα και το περιθώριο ερμηνειών που επιτρέπει ο όρος) που θέλουν να μιλήσουν και να ακουστούν, να γράψουν και να διαβαστούν, να κινητοποιήσουν και να ενεργοποιηθούν.
Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας, οι συμμετέχοντες έχουν τη δυνατότητα να συνδεθούν, να μάθουν και να συν-δημιουργήσουν, μέσα από μία σειρά εργαστηρίων βασισμένων στην πολιτιστική κληρονομιά της γειτονιάς καθώς και μέσα από μία σειρά διαδραστικών ανοικτών εκδηλώσεων να εμπλέξουν την τοπική κοινότητα.
— Ποιες είναι οι ομάδες που συμμετέχουν;
Στην παρούσα φάση οι θεματικές αφορούν στις εκφάνσεις της διαφορετικότητας, τη βία απέναντι στο διαφορετικό, τη «συνάντηση» με τον άλλο, την καταπίεση που προέρχεται από εξωγενείς αλλά και ενδογενείς παράγοντες αλλά και την ελεύθερη έκφραση και γραφή ως μορφή (αντί)δρασης.
Ως εκ τούτου, το τρέχον εξάμηνο το Campfire Stories δίνει τη δυνατότητα σε καλλιτέχνες αφηγηματικών μέσων, προερχόμενους από κοινωνικές ομάδες που βιώνουν αποκλεισμό, διακρίσεις και μειωμένη πρόσβαση σε προνόμια ή ευκαιρίες, να εκφραστούν, να επικοινωνήσουν τα ζητήματα που τους απασχολούν και να συνδεθούν με τη γειτονιά χρησιμοποιώντας ως όχημα τη μυθοπλασία και αναδεικνύοντας σύγχρονους προβληματισμούς που σπάνια συζητούνται ανοιχτά.
Απευθύνεται επίσης σε όλη την κοινότητα της γειτονιάς που επιθυμεί να συμμετάσχει δημιουργικά στο εγχείρημα καθώς και να συμβάλει στον κοινό διάλογο μέσα από τις συζητήσεις που ανοίγουν με αφορμή την αφήγηση.
Στόχος μας είναι ή έκφραση, η ενδυνάμωση, η ενεργοποίηση, η σύνδεση (με τον τόπο, την ιστορία, τον πολιτισμό, τους άλλους, τον εαυτό μας), η πολιτιστική αλλά και κοινωνική εκπαίδευση, η εξωστρέφεια και το πρώτο βήμα στην πολιτιστική σκηνή.
Ακόμα, ευελπιστούμε στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση ολόκληρης της κοινότητας, προσεγγίζοντας τη βία της καθημερινότητας μέσα από την μυθοπλασία.
— Ποιους εννοείς όταν λες «κοινωνικές ομάδες που βιώνουν αποκλεισμό, διακρίσεις, και μειωμένη πρόσβαση σε προνόμια ή ευκαιρίες»;
Ο βασικός άξονας της δράσης αυτή την περίοδο είναι μεγαλύτερη πρόσβαση σε δημιουργούς ή εν δυνάμει δημιουργούς που υπολείπονται σε αντιπροσωπευτικότητα στην επικρατούσα πολιτιστική πραγματικότητα.
Τόσο ως επαγγελματίες όσο και αναφορικά με τις θεματικές που θίγονται καθώς και την έλλειψη συμπερίληψης σε επίπεδο βασικών fiction χαρακτήρων: γυναικών, queer, αλλόθρησκων, εθνικών μειονοτήτων...
Σε σύνδεση με τα παραπάνω, θα επαναφέρω τον όρο "misfits", με τον οποίο ουσιαστικά αναφέρομαι σε όλους όσοι νοιώθουν να καταπιέζονται και να μην μπορούν να εκφραστούν και να ενταχθούν στις υπάρχουσες κοινωνικές δομές. Μπορούμε και να το μεταφράσουμε: είναι αυτοί που δεν χωράνε καλά, που δεν εφαρμόζουν, που στριμώχνονται...
Αυτή είναι μια περιγραφή που περιλαμβάνει μια αντικειμενική πραγματικότητα (την πατριαρχική, cis male, ορθόδοξη και ετεροκανονική κοινωνία μας) αλλά και μία υποκειμενική αξιολόγηση και κρίση. Αυτά είναι δυσδιάκριτα, ευέλικτα και όχι πάντα πλήρως αναγνωρίσιμα από τους συμμετέχοντες, ούτε πάντα και από μένα.
Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδρομής, έχουν προκληθεί ήδη αλλαγές ως προς τη συνειδητοποίηση, θεώρηση και κατανόηση της κοινωνικής διάστασης του συγκεκριμένου ζητήματος μέσα μου (που με την σειρά τους έχουν μετατοπίσει κι άλλα κομματάκια) αλλά και στους συμμετέχοντες.
Ως εκ τούτου, πολύ ουσιαστική είναι η βάση της δράσης η οποία μέσα από αυτήν τη διαδικασία βρίσκεται σε συνεχή αναδιαπραγμάτευση, συζήτηση, τσεκάρισμα, αναδιαμόρφωση. Γίνεται ένας ουσιαστικός διάλογος, που δεν κλείνει πάντα, και αυτό είναι και θεμιτό, να διατυπώνονται ερωτήσεις και να ακούγονται απόψεις που προωθούν τον διάλογο.
— Με ποιον τρόπο συμμετέχουν;
Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας, οι συμμετέχοντες έχουν τη δυνατότητα να συνδεθούν, να μάθουν και να συν-δημιουργήσουν, μέσα από μία σειρά εργαστηρίων βασισμένων στην πολιτιστική κληρονομιά της γειτονιάς καθώς και μέσα από μία σειρά διαδραστικών ανοικτών εκδηλώσεων να εμπλέξουν την τοπική κοινότητα.
Στόχος είναι να προσεγγιστούν οι κοινές αλλά και οι διαφορετικές αφηγήσεις μεταξύ τον τόπων και τον ανθρώπων και να μπλεχτούν σε κοινά αφηγήματα που να τους αφορούν όλους και να ανοίγουν τον δρόμο για έναν κοινό τόπο συζήτησης.
— Τι περιέχουν τα εργαστήρια;
Τα εργαστήρια είναι έτσι δομημένα, ώστε σταδιακά και κλιμακωτά, με την εξέλιξη τους, οι συμμετέχοντες να καταφέρνουν να εκφράζονται πιο ελεύθερα και να αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους, πάνω σε έναν δραματουργικό άξονα που διατρέχει όλα τα εργαστήρια και θα επιτρέψει ως τελικό αποτέλεσμα να σχηματιστεί και να διαφανεί μια συνολική αφήγηση.
Αποτελούνται από δημιουργικές παροτρύνσεις και ασκήσεις που αποσκοπούν στην απόκτηση ικανοτήτων, την αύξηση της δημιουργικότητας και την επίτευξη της μάθησης χωρίς να υπάρχει η αναγκαιότητα της διδασκαλίας.
Βασίζονται στη λογική "learning by doing" και τις δυνατότητες της ανατροφοδότησης που προέρχεται μέσα από την ομάδα, οπότε ουσιαστικά είναι σαν ομάδες δημιουργών που μαζεύονται και γράφουν ή ζωγραφίζουν.
Στην πραγματικότητα, προκειμένου να είναι δυνατή αυτή η αίσθηση ελευθερίας και ομάδας, υπάρχει μία σαφώς δομημένη και προγραμματισμένη μεθοδολογία από πίσω που βασίζεται στη μεταποίηση της πραγματικότητας σε μυθοπλασία.
Κάθε εργαστήριο αποτελείται από βιωματικές ασκήσεις, συζητήσεις και προσωπική σύνδεση με σύγχρονα κείμενα, αφηγήσεις προσωπικών ιστοριών σχετικών με τη θεματική και το κείμενο, συνεργατική γραφή, αυτόματη γραφή, καταιγισμό ιδεών, γράψιμο biofiction, ανατροφοδότηση σε ζευγάρια και μέσα στην ομάδα, ξαναγράψιμο.
Όλες οι ομάδες συναντιούνται, ενώνονται και συνδιαλέγονται επίσης και σε άλλη βάση, μετά το πέρας των εργαστηρίων, προκειμένου να λάβουν από κοινού αποφάσεις για τις ανοιχτές δράσεις και την έκδοση των δημιουργιών τους.
— Μπορείς να μου εξηγήσεις τι σημαίνει ότι «οι συμμετέχοντες θα έχουν τη δυνατότητα να συνδεθούν, να μάθουν και να συν-δημιουργήσουν, μέσα από μία σειρά εργαστηρίων βασισμένων στην πολιτιστική κληρονομιά της γειτονιάς καθώς και μέσα από μία σειρά διαδραστικών ανοιχτών εκδηλώσεων να εμπλέξουν την τοπική κοινότητα»;
Ουσιαστικά, κομμάτια της πολιτιστικής κληρονομιάς της γειτονιάς, ονόματα οδών, αρχιτεκτονικά ορόσημα, κομμάτια της ιστορίας, ψηφίδες της τοπικής επικαιρότητας, δίνονται στους συμμετέχοντες των εργαστηρίων ως ερεθίσματα ώστε να συζητήσουν, να σκεφτούν, να εμπνευστούν και να συνδεθούν προσωπικά με δικά τους βιώματα, ενώ στη συνέχεια καλούνται να τα χρησιμοποιήσουν δημιουργικά ώστε να χτίσουν πάνω σε αυτά καινούριες αφηγήσεις.
Είναι μία τεχνική αύξησης της δημιουργικότητας και της αποκλίνουσας σκέψης που ταυτόχρονα επικοινωνεί γνώση. Οι ομάδες σταδιακά ολοκληρώνουν τη σειρά των εργαστηρίων και βγαίνουν στους δρόμους, έρχονται σε επαφή με τους ανθρώπους της γειτονιάς, και με αφορμή την προβολή ταινιών στα πλαίσια της δράσης (όπως έχει ήδη γίνει) ή τη διανομή χειροποίητων σημειωματαρίων ή άλλων μικρο-δράσεων ζητάνε κομμάτια της προσωπικής ιστορίας του γείτονα, του περαστικού, του καταστηματάρχη με στόχο να ενσωματωθούν κι αυτές στο ευρύτερο αφηγηματικό έργο.
— Πες μου μερικά πράγματα για σένα. Με τι ασχολείσαι και γιατί οργανώνεις αυτήν τη δράση; Πώς εμπλέκεσαι με τις συγκεκριμένες ομάδες;
Ζω στην Αθήνα και μ' αρέσει να περπατάω. Στο παρελθόν έχω (μα)θητεύσει ως σκηνοθέτης, γραφιάς αλλά και ως ψυχολόγος (και δη γνωστικάριος).
Τώρα πια, μεταξύ άλλων, διερευνώ τα μονοπάτια που διασταυρώνεται η γνωστική ψυχολογία με την τέχνη της συγγραφής, δίνοντας έμφαση στο φαινόμενο της συλλογικής δημιουργικότητας στην μυθοπλασία.
Η δουλειά μου στον τομέα του προσφυγικού μού έκανε ακόμη πιο καθαρό το γεγονός πως η στερεοτυπική εικόνα που τείνει να φοράει η κοινωνία σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες δημιουργεί ασφυκτικές προβολές οι οποίες δεν επιτρέπουν να δοθεί χώρος σε άλλες πτυχές της προσωπικότητας πέραν της πιο «χαρακτηριστικής» για την κοινωνία: πρόσφυγας, gay, ινδουιστής, άνεργος, λεσβία κ.λπ.
Υπάρχει μια βιασύνη οτιδήποτε και οποιοσδήποτε να σχηματοποιηθεί στο γνώριμο, να συμβολοποιηθεί το βασικό χαρακτηριστικό της μειονότητας και να αγνοηθεί (ή και να αποσιωπηθεί) οτιδήποτε άλλο που θα βοηθούσε να αντιμετωπιστεί ο «άλλος» ως άνθρωπος, γεγονός που οδηγεί στην απανθρωποποίηση.
Το κομμάτι λοιπόν της ταυτότητας ορισμένων ανθρώπων που θεώρησα πως μπορώ να βοηθήσω να αναδειχθεί και να προβληθεί τη δεδομένη περίοδο είναι αυτό του καλλιτέχνη, και συγκεκριμένα του ιστοριοπλάστη, με τον τρόπο που γνωρίζω, μέσα από τη διερεύνηση των βιωμάτων και τη συλλογικότητα, μέσα από το φίλτρο της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μπορείς να πεις ότι ουσιαστικά βρήκα έναν τρόπο να διασταυρώσω τους βασικούς άξονες της μέχρι τώρα προσωπικότητας και προβληματικής μου σε μία ενιαία δράση! Με αυτές τις ομάδες εμπλέκομαι, είτε ανήκοντας, είτε δουλεύοντας με αυτές, είτε επιδιώκοντας ως ενεργός πολίτης τουλάχιστον να ακούσω. Κι αν μπορέσω, να συμβάλω στο να ακουστούν ακόμη περισσότερο.
— Θα μπορεί να συμμετέχει και ο κόσμος που θα έρθει;
Ο κόσμος ήδη συμμετέχει στις ανοιχτές δράσεις που πραγματοποιούνται (με συνδιοργάνωση και συντονισμό των ίδιων των συμμετεχόντων καθώς βασικό κομμάτι της δράσης είναι να γίνουμε όλοι πιο ενεργοί γραφιάδες-πολίτες) και οι σκέψεις, οι προβληματισμοί και οι αφηγήσεις της γειτονιάς, όπως εξιστορούνται, θα αποτυπωθούν ηχητικά στην τελική παρουσίαση της δράσης και των βιβλίων που θα πραγματοποιηθεί στις 31 Μαΐου και η οποία είναι ανοιχτή με καλεσμένη ολόκληρη την τοπική κοινότητα.
— Σε ποιες περιοχές γίνονται οι δράσεις;
Τα εργαστήρια βιωματικής δημιουργικής γραφής και σχεδίου καθώς και οι ανοιχτές δράσεις πραγματοποιούνται στην Οικία Θεοτοκοπούλου στα Πατήσια και τη γύρω περιοχή ενώ εβδομαδιαίες συναντήσεις μεταξύ όλης της ομάδας και των συμμετεχόντων πραγματοποιούνται στο Communitism στο Μεταξουργείο με στόχο τη συζήτηση και την κοινή λήψη αποφάσεων.
Info
Το Campfire Stories είναι μια δράση του Βασίλη Τζιώκα μέσω του προγράμματος START - Create Cultural Change.
Το START είναι ένα πρόγραμμα του Robert Bosch Stiftung που υλοποιείται σε συνεργασία με το Goethe-Institut Thessaloniki και την Ομοσπονδιακή Ένωση Κοινωνικοπολιτιστικών Κέντρων και υποστηρίζεται από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ.Λάτση και το Ίδρυμα Μποδοσάκη.
Την περίοδο Δεκέμβριος 2018 – Μάιος 2019 υλοποιείται στην Αθήνα η δεύτερη φάση της δράσης στα πλαίσια του προγράμματός START.
σχόλια