Εννέα φάκελοι κατατέθηκαν στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για τον νέο σταθμό στη λεωφόρο Αλεξάνδρας και τον ευρύτερο κοινόχρηστο χώρο και, σύμφωνα με το πρακτικό της επιτροπής της «Ανάπλασης Αθήνας», εκείνη που ξεχώρισε, λαμβάνοντας το πρώτο βραβείο, ήταν η πρόταση του γραφείου XZA Architects.
Διαβάζουμε ότι πρόκειται για μια «πρωτότυπη αρχιτεκτονική πρόταση που απαντά επιτυχημένα στα δύο ταυτόχρονα σχεδιαστικά ζητήματα που η Επιτροπή περιέγραψε στα κριτήρια αξιολόγησης. Προτείνει, από τη μια πλευρά, έναν μεγάλο δημόσιο χώρο με σκληρό δάπεδο και καμπύλο σχήμα, ένα “μητροπολιτικό πεζοδρόμιο”, που φιλοξενεί τις μαζικές κινήσεις των επιβατών του μετρό και την είσοδο-έξοδο σε αυτό και, από την άλλη, ένα πάρκο για τους κατοίκους της περιοχής, με επί μέρους ποιοτικούς και ευχάριστους χώρους.
Απαντά αναλυτικά, σχεδόν εξαντλητικά, στη διασύνδεση της περιοχής μελέτης με την ευρύτερη περιοχή μέχρι το Πεδίο Άρεως και ισχυροποιεί την πρόταση με την πεζοδρόμηση του πίσω δρόμου του οικοπέδου. Ακόμη, η χρήση ιδιαίτερων αρχιτεκτονικών μορφών, πρωτότυπων “ομπρελών”-βιοκλιματικών στεγάστρων, που όμως πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν έχουν ακόμη επιλυθεί επαρκώς, σημαίνει από μακριά την παρουσία του νέου σταθμού και της εισόδου του. Θα προτείναμε την αντικατάσταση των επιφανειών με χλοοτάπητα από επιφάνειες χαμηλών αντιπροσωπευτικών θάμνων της μεσογειακής χλωρίδας».
Με την ολοκλήρωση αυτού του έργου θα εξυπηρετούνται καθημερινά περίπου 350.000 πολίτες, ενώ οι μετακινήσεις με Ι.Χ. αναμένεται να μειωθούν κατά 53.000 περίπου ημερησίως.
Να θυμίσουμε ότι η γραμμή 4 του μετρό είναι ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια έργα που υλοποιούνται αυτή την περίοδο στη χώρα μας και, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί στα μέσα του 2029. Περιλαμβάνει 15 σύγχρονους σταθμούς: Άλσος Βεΐκου, Γαλάτσι, Ελικώνος, Κυψέλη, Δικαστήρια, Αλεξάνδρας, Εξάρχεια, Ακαδημία, Κολωνάκι, Ευαγγελισμός, Καισαριανή, Πανεπιστημιούπολη, Ζωγράφου, Ιλίσια και Γουδί. Με την ολοκλήρωση αυτού του έργου θα εξυπηρετούνται καθημερινά περίπου 350.000 πολίτες, ενώ οι μετακινήσεις με Ι.Χ. αναμένεται να μειωθούν κατά 53.000 περίπου ημερησίως.
Από την πλευρά του αρχιτεκτονικού γραφείου στην πρόταση που κατατέθηκε αναφέρεται: «Η νησίδα στην οποία θα εκβάλλει το μετρό, παρά τη μικρή της έκταση, αποτελεί ευκαιρία ανασύστασης της σημασίας του άξονα. Σε αυτήν τη διαδικασία, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα πρότυπο σχεδιασμού − μια μεθοδολογία του αστικού χώρου, που ακολουθεί περιβαλλοντικές, ενεργειακές και βιοκλιματικές αρχές, επιτρέπει την άρση των ορίων με ανοιχτούς ελεύθερους χώρους, και ενισχύει την κοινωνικότητα των μικρότερων κέντρων και περιοχών, καθώς και την παρουσία αστικού πρασίνου, προσβλέποντας στη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα της πόλης».
Ο πολεοδομικός σχεδιασμός της πρότασης είναι συνυφασμένος με τον περιβαλλοντικό. Προτείνονται η ανάπτυξη πράσινων δικτύων, η ενίσχυση των φυτεύσεων στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, η χρήση ΜΜΜ και ποδηλάτου (με περιορισμό των λωρίδων αυτοκινήτου στα 3,00μ. αντί 3,50μ. και με τη διαπλάτυνση της λεωφορειολωρίδας για ένταξη ζώνης ποδηλατοδρόμου) και η σύνδεση περιοχών για την προαγωγή της κοινωνικής κινητικότητας.
Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται η αναμόρφωση του άξονα της οδού Θερειανού με σκοπό τη σύνδεση της διαμόρφωσης με την πύλη του Πεδίου του Άρεως, με ενέργειες όπως η διαπλάτυνση και φύτευση του βόρειου πεζοδρομίου της αλλά και η διαμόρφωση κεντρικής νησίδας για φύτευση και οργανωμένη στάθμευση οχημάτων. Ακόμα, προτείνεται να διευκολυνθεί η προσπέλαση στη διαμόρφωση από και προς τον λόφο Φινοπούλου, τον λόφο του Στρέφη και την περιοχή του Γκύζη, με σχετική διαπλάτυνση των πεζοδρομίων και συστηματική γραμμική φύτευση.
Η πρόταση βασίζεται στον βιοκλιματικό σχεδιασμό της διαμόρφωσης, δίνοντας έμφαση στην οικονομία και αξιοποίηση των φυσικών πόρων −του αέρα, του νερού και του ήλιου−, στην ανασύσταση του φυσικού περιβάλλοντος και στην αξιοποίηση προσανατολισμού για την επίτευξη φυσικού δροσισμού και σκιασμού. Το στέγαστρο, με τη σκίαση και την επικάλυψή του, είτε με ηλιακό φωτοβολταϊκό πάνελ (solar umbrella), είτε με τη δυνατότητα εξάπλωσης αναρριχητικού φυτού, συμμετέχει πρωταγωνιστικά στον ενεργειακό και βιοκλιματικό σχεδιασμό του χώρου, ενισχύοντας την ποιότητα του μικροκλίματος της διαμόρφωσης.
Στο τελικό συμπέρασμα της πρότασης επισημαίνεται ότι ο λειτουργικός εκσυγχρονισμός της πόλης με τους νέους σταθμούς μετρό μπορεί να γίνει και αφετηρία επαναπροσδιορισμού της, και στη συνέχεια σημειώνεται ότι: «Η πόλη αυτή μαζί με την οικονομία μέσων χρειάζεται φροντίδα. Εννοείται ότι είναι ένα ευρύτερα πολιτικό, θεσμικό και παιδευτικό θέμα η σχέση του κατοίκου με τον δημόσιο χώρο και κρίνεται κάθε φορά σημαντικό το θετικό πρόσημο συνάντησης και η έννοια που εγκαθιδρύεται για τις δομές στην πόλη και τα αστικά τοπία.
Η πόλη χρειάζεται και επανα-προσλαμβάνουσες ερεθισμάτων, και τα στέγαστρα στην επανάληψή τους διαγράφουν ένα αχνό αστικό γλυπτό πάνω στη γραμμικότητα του άξονα της Αλεξάνδρας. Εκτός του ότι οφείλουν να σημάνουν, να στεγάσουν και να εξοπλίσουν τον δημόσιο χώρο, μπορεί να συμμετάσχουν στην εναλλαγή του βιώματος μιας επιτελεστικής καθημερινότητας, να φωταγωγηθούν τις επίσημες μέρες, να φιλοξενήσουν μια έκθεση ή ένα αστικό συμβάν και να συνδεθούν με διακριτές μνήμες και νέα αστικά βιώματα».
Ομάδα μελέτης: Θεώνη Ξάνθη, αρχιτέκτων μηχανικός, Άννα-Μαρία Βισίλια, αρχιτέκτων τοπίου, Κωνσταντίνος Ζέκκος, μηχανικός πολεοδόμος-χωροτάκτης, Παρασκευή Τριβυζά, μηχανικός συγκοινωνιολόγος
Ομάδα συνεργατών: Δανιήλ Σούσσης, πολιτικός μηχανικός, Νικόλαος Ξηρουδάκης, ηλεκτρολόγος-μηχανολόγος μηχανικός, Βασιλική Αγραφιώτου, μηχανικός υδραυλικών έργων, Θεοδώρα Μπαρτζή, περιβαλλοντολόγος, Κώστας Ζηλεμένος, γεωπόνος, Σπυρίδων Γιωτάκης, αρχιτέκτων μηχανικός
