Μπορεί εκ πρώτης όψεως, σήμερα, η πλατεία Αιγύπτου να μη δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό της ως πλατεία, όμως αποτελεί ακόμα –και παρά τις αντιξοότητες– μια γωνιά της πόλης χαρακτηριστική της πάλαι ποτέ αριστοκρατικής-μεγαλοαστικής Αθήνας και ταυτόχρονα ένα σύμβολο κοινωνικών διεκδικήσεων.
Η πλατεία βρίσκεται στη συμβολή της Πατησίων με τη λεωφόρο Αλεξάνδρας, πολύ κοντά στην κεντρική είσοδο του Πεδίου του Άρεως, και η διαμόρφωσή της ξεκίνησε το 1878, όταν ολοκληρώθηκε η χάραξη της λεωφόρου Αλεξάνδρας που συνέδεσε την Πατησίων με την Κηφισίας. Όπως γράφουν στο βιβλίο τους Αθήνα οι Θανάσης Γιοχάλας και Τόνια Καφετζάκη, στο σημείο αυτό, κατά τον Μεσοπόλεμο, υπήρχε «δεξαμενή» θαλασσινού νερού για παιδικά λουτρά, ενώ η σχέση με το υδάτινο στοιχείο διατηρήθηκε και στα κατοπινά χρόνια, με τη δημιουργία σιντριβανιού. Η πλατεία Αιγύπτου αποτέλεσε βασικό σταθμό στην επέκταση της πόλης προς τα βόρεια. Από το συγκεκριμένο σημείο περνούσε ήδη από το 1882 το ιπποκίνητο τραμ που συνέδεε όλη την Πατησίων με την πλατεία Συντάγματος και αντικαταστάθηκε το 1908 από το ηλεκτροκίνητο τραμ. Η περιοχή είχε εξαρχής μεγαλοαστικό χαρακτήρα λόγω του ανοιχτού χώρου στη συμβολή των δύο λεωφόρων, κυρίως όμως λόγω των πολυάριθμων κτιρίων ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας που βρίσκονταν περιμετρικά της πλατείας.
Ένα από αυτά είναι το Μέγαρο Ησαΐα, στη συμβολή Πατησίων και Ιουλιανού, που οικοδομήθηκε το 1923 σε σχέδια του πολιτικού μηχανικού Π. Ζίζηλα. Το τεράστιο μέγεθός του αποτέλεσε τομή στην εικόνα της Αθήνας, εντάσσεται στην κατηγορία των μεγάλων οικοδομών «εκμετάλλευσης» (ξενοδοχεία-πολυκατοικίες) για εύπορους πελάτες και αισθητικά διακρίνεται από έναν ρευστό όψιμο εκλεκτικισμό. Τις τελευταίες δεκαετίες στεγάζει τη Σχολή Κινηματογράφου Σταυράκου, ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής έχει γραφτεί ότι στον χώρο λειτουργούσαν ρουλέτες όπου συναντιούνταν οι δωσίλογοι. Στο νούμερο 59 της Πατησίων βρίσκουμε την οικία Ιασωνίδου που οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1910-1915, ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα γαλλικού νεομπαρόκ. Το 1940 αγοράστηκε από τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ) και έγινε εκτεταμένη ανακαίνιση-επέκταση πριν από μία εικοσαετία. Λόγω ακριβώς της παρουσίας της πάλαι ποτέ πανίσχυρης ΓΣΕΕ στην περιοχή, η πλατεία Αιγύπτου υπήρξε τόπος συγκεντρώσεων και συλλαλητηρίων τις περασμένες δεκαετίες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, το τριώροφο μεσοπολεμικό κτίριο του αρχιτέκτονα Β. Τσαγρή, η διώροφη οικία Σαρλή σε ρυθμό νεομπαρόκ και η μεσοπολεμική πολυκατοικία Σαββίδη με το χαρακτηριστικό ρολόι στην πρόσοψη. Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει και στη γειτονική οδό Μαυροματαίων, έναν από τους πιο κομψούς δρόμους της Αθήνας με τις αρχοντικές κατοικίες και το θρυλικό αναψυκτήριο Green Park, πόλο έλξης για την αθηναϊκή νεολαία, όπου μεσουράνησε ο κονφερασιέ Όμηρος Αθηναίος.
Το όνομά της η πλατεία το χρωστά στη φιλοξενία που πρόσφερε στην εξόριστη κυβέρνηση, στη βασιλική οικογένεια και σε τμήμα των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων το αιγυπτιακό κράτος κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά από πρωτοβουλία του Συνδέσμου Αιγυπτιωτών Ελλήνων το 1982 την πλατεία κοσμεί ορειχάλκινη προτομή του Κωνσταντίνου Καβάφη σε προχωρημένη ηλικία που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Κώστας Βαλσάμης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Αθήνα υπάρχουν άλλες δύο πλατείες με παρόμοιο όνομα: η πλατεία Ελλήνων εξ Αιγύπτου στην Κηφισιά και η πλατεία Αιγυπτιωτών Ελλήνων στο Χίλτον. Τέλος, και η γειτονιά της Ηλιούπολης έχει σχέση με την Αίγυπτο, καθώς το όνομά της τής δόθηκε ως φόρος τιμής στην Ηλιούπολη του Καΐρου, όπου σπούδασε ο επιχειρηματίας Παύλος Δρανδάκης.
Πεδίον του Άρεως
- Το άλσος του Πεδίου του Άρεως σχεδιάστηκε το 1934 με σκοπό να τιμηθούν οι ήρωες της Επανάστασης του 1821, γι' αυτό και είναι διακοσμημένο με τις μαρμάρινες προτομές των 21 ηρώων κατά μήκος της λεγόμενης οδού Αγωνιστών του '21.
- Το 1927 ο χώρος, που από την εποχή του Όθωνα ήταν ο κύριος τόπος αναψυχής των Αθηναίων, παραχωρήθηκε στην ιδρυθείσα τότε Επιτροπή Δημοσίων Κήπων και Δενδροστοιχιών Αθηνών με σκοπό τη μεταβολή του σε άλσος, όπως ο τότε Εθνικός Κήπος.
- Οι εργασίες δενδροφύτευσης και ανάπλασης άρχισαν το 1935 και συνεχίστηκαν επί κυβερνήσεως Ι. Μεταξά μέχρι το 1940, όταν και κηρύχθηκε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Στην πενταετία εκείνη φυτεύτηκαν περίπου 46.000 δένδρα και θάμνοι.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
