Ολοένα και περισσότερες μελέτες εστιάζουν στη σχέση μεταξύ του αστικού σχεδιασμού και της υγείας των κατοίκων των πόλεων. Παχυσαρκία, μορφές κατάθλιψης, υψηλά επίπεδα στρες, ακόμα και χρόνιες ασθένειες έχουν συνδεθεί άμεσα με το αστικό περιβάλλον. Διαφορετικές γειτονιές στην ίδια πόλη επηρεάζουν με διαφορετικό τρόπο την υγεία των κατοίκων τους. Ποιοι είναι, όμως, οι παράγοντες που κάνουν μια γειτονιά καλύτερη; Ποιοι παράγοντες βοηθούν στην ευεξία των ανθρώπων του Κολωνακίου και ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι του Γερανίου;
Περσινή έρευνα του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν έδειξε ότι πάνω από το 40% των παραγόντων που συμβάλλουν στη διάρκεια και στην ποιότητα της ζωής των ανθρώπων προέρχονται άμεσα από το κοινωνικό και οικονομικό τους περιβάλλον, ενώ το 30% προέρχεται από συμπεριφορές που σχετίζονται με κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες.
Χρησιμοποιήσαμε το παράδειγμα του Κολωνακίου και του Μεταξουργείου για να περιγράψουμε δύο διαφορετικούς κόσμους, όμως, αν θέλουμε να το εξειδικεύσουμε, θα πρέπει να αναφερθούμε στον γενικό κανόνα, ο οποίος λέει ότι όσοι ζουν σε λιγότερο προνομιούχες γειτονιές αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα υγείας από αυτούς που ζουν στις καλές περιοχές. Μια ακόμα έρευνα έδειξε ότι οι οικονομικά ασθενέστεροι πολίτες, καθώς και μέλη μειονοτήτων, έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε πάρκα και άλλα σημεία στα οποία μπορεί κανείς να ασκηθεί, καθώς επίσης και σε υγιεινή διατροφή. Τέλος, οι δρόμοι στις γειτονιές τους έχουν κακοσυντηρημένα πεζοδρόμια και γενικά δεν προάγουν το περπάτημα. Επίσης, οι ηλικιωμένοι κάτοικοι συχνά αποτελούν την πιο εκτεθειμένη κατηγορία ανάμεσα στους κατοίκους μιας γειτονιάς, καθώς είναι περισσότερο ευάλωτοι, σωματικά και ψυχικά, από τους νεαρότερους συμπολίτες τους. Χρόνο με τον χρόνο, καθώς η δυνατότητα για μετακίνηση περιορίζεται ολοένα και περισσότερο, ο κόσμος τους μικραίνει σε μεγάλο βαθμό και συχνά αναγκάζονται να βασίζονται στη γειτονιά για όλα τα απαραίτητα.
Πόλεις που έχουν ιεραρχήσει την κυκλοφορία κι έχουν πάρει χώρο από τη στάθμευση και την κυκλοφορία για να τη διαθέσουν σε μεγαλύτερα πεζοδρόμια, ποδηλατόδρομους, φύτευση και αστικό εξοπλισμό συμβάλλουν στον περιορισμό της ρύπανσης και του θορύβου, ενώ ενθαρρύνουν τους πολίτες να χρησιμοποιούν τον δημόσιο χώρο για άθληση και αναψυχή.
Σύμφωνα με τον διδάκτορα Πολεοδομίας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Ευθύμιο Μπακογιάννη, οι παράμετροι που επηρεάζουν την υγεία των κατοίκων μιας πόλης είναι συνδεδεμένες κυρίως με ζητήματα πολεοδομίας και μεταφορών: «Τα μηχανοκίνητα μέσα σημαίνουν ρύπανση, θόρυβο και συνεπώς προβλήματα στην υγεία. Επιπλέον, ο ανθυγιεινός τρόπος της καθιστικής ζωής στη δουλειά και στο σπίτι συνεχίζεται και στον δρόμο. Ο αστικός σχεδιασμός σε μια πόλη αποτελεί βασικό στοιχείο οργάνωσης και διαχείρισης του οδικού και γενικά του δημόσιου χώρου. Πόλεις που έχουν ιεραρχήσει την κυκλοφορία κι έχουν πάρει χώρο από τη στάθμευση και την κυκλοφορία για να τη διαθέσουν σε μεγαλύτερα πεζοδρόμια, ποδηλατόδρομους, φύτευση και αστικό εξοπλισμό συμβάλλουν στον περιορισμό της ρύπανσης και του θορύβου, ενώ ενθαρρύνουν τους πολίτες να χρησιμοποιούν τον δημόσιο χώρο για άθληση και αναψυχή».
Ποιες, όμως, είναι αυτές οι πόλεις στην Ελλάδα, ποια είναι τα «καλά» παραδείγματα; Όπως μας εξηγεί ο κ. Μπακογιάννης: «Υπάρχουν πόλεις, όπως η Λάρισα, η Καρδίτσα, αλλά και περιοχές στην Αθήνα, όπως η Ν. Ερυθραία, η Κηφισιά, το Ψυχικό, η Φιλοθέη, η Βούλα και η Βουλιαγμένη, που έχουν πάρει σοβαρά μέτρα για την προστασία των κέντρων τους και των γειτονιών από τη διαμπερή κυκλοφορία, έχουν κάνει αστικές αναπλάσεις με διαπλάτυνση των πεζοδρομίων, δημιουργία ποδηλατοδρόμων, ενίσχυση της φύτευσης και γενικότερα έχουν επενδύσει στην ανακατασκευή του οδικού χώρου. Αυτό φαίνεται να έχει αναβαθμίσει την ποιότητα ζωής, αφού έρευνες του εργαστηρίου μας δείχνουν ότι υπάρχει πλέον αρκετός κόσμος που για λόγους άσκησης και αναψυχής περπατάει καθημερινά, κάνει ποδήλατο και χρησιμοποιεί τα υπαίθρια γυμναστήρια, ενώ παρατηρείται ότι κάποιες καθημερινές, μικρού μήκους μετακινήσεις έχουν αντικατασταθεί με περπάτημα ή ποδήλατο, σε συνδυασμό με ήπια γυμναστική. Τέλος, στις πόλεις αυτές υπάρχουν οδικά τμήματα που είναι γνωστά στους πολίτες ως λεωφόροι "bypass" και χρησιμοποιούνται καθημερινά για περπάτημα για λόγους υγείας». Στον αντίποδα βρίσκονται οι πόλεις «που απλώνονται ακατάπαυστα προς την περιφέρεια σε αραιές πυκνότητες και είναι δομικά δέσμιες του αυτοκινήτου. Η συνεχής αύξηση των αποστάσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων και η οικονομική αδυναμία της δημόσιας συγκοινωνίας να καλύπτει περιοχές αραιής δόμησης αποθαρρύνουν το περπάτημα, το ποδήλατο και απομακρύνουν από τη δημόσια συγκοινωνία».
Δέκα ιδανικές πόλεις για να ζήσεις:
1. Βιέννη
2. Ζυρίχη
3. Όκλαντ
4. Μόναχο
5. Βανκούβερ
6. Ντίσελντορφ
7. Φρανκφούρτη
8. Γενεύη
9. Κοπεγχάγη
10. Σίδνεϊ
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
