Σιχαίνομαι τις κατσαρίδες, το ομολογώ. Κι ας προσπαθώ να σκέφτομαι ότι είναι κι αυτές μέλη του ζωικού βασιλείου στο οποίο ανήκουμε όλοι. Δεν με πείθω με τίποτα. Η φάση είναι: ή αυτές ή εγώ. Τέλος. Τώρα το πώς βρέθηκα σε ένα σπίτι όπου υπάρχουν πάνω από χίλιες κατσαρίδες είναι άλλη υπόθεση.
Στον Χρήστο Κωτσούλα δεν αρέσουν επίσης οι κατσαρίδες, οι αληθινές. Γιατί οι άλλες, αυτές που κατασκευάζει ο ίδιος, του έχουν γίνει εμμονή τα τελευταία χρόνια. Ο Χρήστος είναι καλλιτέχνης και πρώην καπετάνιος του πολεμικού ναυτικού. Όταν ήταν στην Καλών Τεχνών τον φώναζαν Capten και του έμεινε σαν παρατσούκλι καλλιτεχνικό. Μπερδευτήκατε ε; Κι εγώ το ίδιο είχα πάθει μέχρι που πήγαμε μια μέρα με τον Πάρι στο σπίτι/εργαστήριό του, κάπου κοντά στην πλατεία Βικτωρίας, και μας έλυσε τις απορίες.
«Αν το αναγάγουμε κι εδώ στα δικά μας, όλα αυτά που έχουμε βιώσει με την κρίση, νομίζω πως μας βλέπανε λίγο και σαν κατσαρίδες, σαν παράσιτα που κατάφερναν να επιβιώνουν», λέει με χιούμορ ο Capten.
H πρώτη φορά που αντικρίσαμε κατσαρίδα του Capten ήταν σε μια επίσκεψή μας στην έκθεση του Victoria Square Project. Εκεί, σε έναν από τους τοίχους του χώρου δέσποζε μια κατσαρίδα μεγάλων διαστάσεων, της τάξης του ενός μέτρου περίπου. Μου έκαναν εντύπωση οι λεπτομέρειές της και το πόσο αληθοφανής φάνταζε παρόλο το τεράστιο μέγεθός της. Κυρίως όμως αναρωτήθηκα γιατί κάποιος να φτιάχνει κατσαρίδες σε μια έκθεση τέχνης; Ρωτώντας έμαθα για τον Capten και έτσι βρεθήκαμε στο σπίτι του, μια όμορφη μονοκατοικία όπου με το που μπήκαμε μέσα νιώσαμε να εισερχόμαστε σε ένα παράλληλο σύμπαν. Σε αυτό συνέτειναν λίγο η αύρα του παλιού σπιτιού, λίγο τα έργα από την πρώτη περίοδο του καλλιτέχνη που ήταν παντού στον χώρο. Έργα μέσα στα οποία κυριαρχεί, και συχνά είναι η ίδια, η στολή του αξιωματικού του ναυτικού, τα γαλόνια, τα χρυσά κουμπιά, τα πηλήκια και ένα σωρό άλλα αυτοβιογραφικά και συμβολικά στοιχεία. «Όλα αυτά που υποδηλώνουν την εξουσία, τη φιλοδοξία, τη ματαιότητα», λέει ο ίδιος χαμογελώντας.
«Υπήρξα καπετάνιος στο Πολεμικό Ναυτικό και εδώ και κάποια χρόνια έχω συνταξιοδοτηθεί. Η αγάπη μου για την τέχνη υπήρχε και πριν από την καριέρα μου στο Ναυτικό. Υπέβοσκε μέχρι που εξερράγη όταν κάποια στιγμή αποφάσισα να κάνω κατά μέτωπον επίθεση. Έκανα μαθήματα, έδωσα εξετάσεις και καθώς βρισκόμουν στη φρεγάτα "Ήπειρος" με πήρε τηλέφωνο ένας φίλος μου και μου το ανακοίνωσε. "Πέρασες στη Σχολή Καλών Τεχνών, μεγάλε"».
«Ακολούθησαν τέσσερα μαγικά χρόνια. Το περίεργο είναι ότι δεν εγκατέλειψα το Πολεμικό Ναυτικό όσο φοιτούσα. Είχαν έρθει τα πράγματα πολύ βολικά και μπορούσα να είμαι και στα δύο», εξηγεί ο Capten καθώς κατεβαίνουμε στο εργαστήριό του.
Ο χώρος είναι ορισμός του εργαστηρίου με εκατοντάδες εργαλεία, πινέλα, χρώματα, πάγκους εργασίας, έργα μισοτελειωμένα. Ο Capten πάει και κάθεται κάτω από ένα μεγάλων διαστάσεων σχέδιο με την ανατομία μιας κατσαρίδας. «Γιατί όλο αυτό με τις κατσαρίδες;» τολμώ να τον ρωτήσω. «Οι πρώτες κατσαρίδες που έφτιαξα ήταν ανάμνηση από τα καράβια που ήταν γεμάτα κατσαρίδες. Καθόμασταν στην τραπεζαρία για παράδειγμα, κυριλέ, φορώντας τις στολές μας, και όλο και εμφανίζονταν κατσαρίδες που έπεφταν από το ταβάνι και ξεπρόβαλαν από παντού. Οι πρώτες κατσαρίδες μου λειτουργούσαν υπονομευτικά στα έργα. Σε κάθε ευτυχισμένη κατάσταση καραδοκούσε μια κατσαρίδα, γεγονός που μπορούσε ανά πάσα στιγμή να ανατρέψει τα πάντα. Μετά συνέβη μια αποτυχία επιχειρηματική που με οδήγησε στην ολοκληρωτική οικονομική καταστροφή κι εκεί ήταν που ξεκίνησα να φτιάχνω μανιωδώς κατσαρίδες. Βασικά δεν μπορούσα να κάνω τίποτ' άλλο. Καθόμουν όλη μέρα στο εργαστήριο κι έφτιαχνα κατσαρίδες για κάποια χρόνια. Όλα έγιναν κατσαρίδες. Όμως οι κατσαρίδες για μένα υπήρξαν τελικά το σύμβολο της επιβίωσης. Της επιβίωσης κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Οι κατσαρίδες έγιναν το σωσίβιό μου. Κρατήθηκα απ' αυτές για να μην μπορέσω να χάσω, έστω και στον πάτο του πηγαδιού, τη δημιουργικότητα. Αυτές με κράτησαν δηλαδή» λέει και σχεδόν συγκινείται.
Και πράγματι οι κατσαρίδες είναι ένα σύμβολο επιβίωσης. Ο δημοφιλέστατος μύθος με την κατσαρίδα που επιβιώνει από πυρηνικό ολοκαύτωμα σαρώνει. Όμως αυτό το εκπληκτικό είδος όντως κάνει μερικά απίστευτα: επιβιώνει για βδομάδες χωρίς φαΐ και νερό και μπορεί να ζήσει επίσης για αρκετές βδομάδες χωρίς κεφάλι! Οι κατσαρίδες κυκλοφορούν στη Γη εδώ και 300 εκατομμύρια χρόνια, ξεπερνώντας ακόμα και τους δεινόσαυρους. «Αν το αναγάγουμε κι εδώ στα δικά μας, όλα αυτά που έχουμε βιώσει με την κρίση, νομίζω πως μας βλέπανε λίγο και σαν κατσαρίδες, σαν παράσιτα που κατάφερναν να επιβιώνουν», λέει με χιούμορ ο Captain.
Ο Capten ανακάλυψε μια μέρα τυχαία ότι όταν περνάει το ρυζόχαρτο από κάσια (ένα είδος βερνικιού), το χαρτί ζαρώνει και αποκτά ένα χρώμα που μοιάζει πολύ με φτερά της κατσαρίδας. Ε, και αυτό του έδωσε άλλον αέρα. Άρχισε να φτιάχνει στρατιές ολόκληρες. «Έχω φτιάξει διάφορες πατέντες. Μάλιστα έχω κατασκευάσει ένα έργο που ονομάζω "Οδηγίες κατασκευής κατσαρίδας" και είναι ακριβώς αυτό που λέει. Περιγράφω όλα τα στάδια. Τα ποδαράκια ας πούμε είναι συρματάκι λεπτό το οποίο το βουτάω σε βενζινόκολλα, μετά βουτάω σε πριονίδι και έπειτα σε κάσια», εξηγεί καθώς ανοίγει τα κουτιά, σαν συρτάρια, γεμάτα με κατσαρίδες στοιχισμένες στη σειρά. «Έχω κατασκευάσει περίπου χίλιες κατσαρίδες. Όνειρό μου είναι να κατασκευάσω το μνημείο της κατσαρίδας που θα είναι στα τέσσερα μέτρα. Δυστυχώς όμως δεν έχω ούτε τον χώρο για να την κατασκευάσω αλλά δεν μπορώ να σκεφτώ και κανέναν χώρο όπου θα μπορούσα να την εκθέσω. Τώρα με έχει πιάσει κάτι και κάνω δοκιμές για κατασκευή πορσελάνινης κατσαρίδας, εν είδει διακοσμητικού αντικειμένου».
«Θυμάμαι όταν είχε έρθει ένας φίλος από δω. Είχα αφήσει μια κατσαρίδα στον πάγκο που δούλευα και τον βλέπω, μπαίνει μέσα, αρπάζει ένα τετράδιο και "παφ" της δίνει μία. Μου την κατέστρεψε. Την ίδια χρονιά, τα Χριστούγεννα του '14, είχα στολίσει ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο με κατσαρίδες. Είχε πέσει μια κάτω από το δέντρο και η γυναίκα μου τρόμαξε γιατί την πάτησε κατά λάθος και ξέρεις κάνει και αυτόν τον χαρακτηριστικό θόρυβο, το "κρακ" που ακούγεται όταν πατάμε μια κατσαρίδα. Χωρίς να το θέλω κατάφερα και αυτόν», λέει γελώντας καθώς φαίνεται να απολαμβάνει το παιχνίδι με τις κατσαρίδες. «Μου αρέσει που είναι και λίγο προβοκατόρικο όλο αυτό, που όλοι ξαφνιάζονται όταν τις βλέπουν».
