Υπάρχουν τόσο πολλοί τρόποι που τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε στραβά για την Ελλάδα που είναι εύκολο να παραβλέψει κανείς το ενδεχόμενο να πάνε καλά, γράφει ο μπλόγκερ του πρακτορείου ειδήσεων Ρόιτερς Χιούγκο Ντίξον. Το καλύτερο σενάριο είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συμπεριλάβει τα ομόλογα της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης που έχει θέσει σε εφαρμογή, να αρθούν τα μέτρα ελέγχου της κίνησης κεφαλαίων που έχουν επιβληθεί και να συναφθεί συμφωνία για την απομείωση του ελληνικού χρέους—όλα αυτά μέχρι το τέλος της χρονιάς.
Ο Ντίξον τονίζει ότι δεν τα προβλέπει όλα αυτά. Η εμπιστοσύνη ανάμεσα στην Ελλάδα και τις άλλες χώρες μέλη της ευρωζώνης έχει τρωθεί σχεδόν ανεπανόρθωτα. Οι πιο σκληροπυρηνικοί πιστωτές, υπό την ηγεσία της Γερμανίας, θα βοηθήσουν τον Αλέξη Τσίπρα, τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, μόνο εάν εφαρμόσει απαρέγκλιτα αυτά που συμφωνήθηκαν. Αυτό απέχει πολύ από το να είναι δεδομένο, τώρα που το κόμμα του, ο ΣΥΡΙΖΑ, μοιάζει να διχάζεται, έστω κι αυτό του δίνει ευκαιρίες.
Πάντως, εάν ο Αλέξης Τσίπρας μπορέσει να ανοικοδομήσει την εμπιστοσύνη και να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του, υπάρχει ένας καθαρός δρόμος εξόδου από τα δεινά της Ελλάδας, προσθέτει ο Ντίξον.
Το πρώτο βήμα είναι να οριστικοποιηθεί μια νέα συμφωνία—ιδίως να προσδιοριστούν οι δημοσιονομικοί στόχοι της Ελλάδας για τα επόμενα λίγα χρόνια. Με δεδομένη την καταστροφή του περασμένου μήνα, όταν οι τράπεζες έκλεισαν για τρεις εβδομάδες, η Αθήνα δεν θα καταφέρει να επιτύχει τους στόχους που απαιτούσαν οι πιστωτές προηγουμένως χωρίς ακόμη περισσότερη εξουθενωτική λιτότητα.
Αν ο Τσίπρας μπορέσει να πείσει τους πιστωτές της Ελλάδας στην ευρωζώνη ότι πράγματι θα εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις τις οποίες θα δεχθεί, μπορεί να μην επιμείνουν σε τυχόν περισσότερα μέτρα που δεν βρίσκονταν στο τραπέζι για αυτή τη χρονιά ή την επόμενη. Σε διαφορετική περίπτωση, θα αναγκαστεί να επιβάλει ακόμη περισσότερες αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών.
Όσο πιο σύντομα μπορεί να συναφθεί μια νέα συμφωνία, κάτι που θα ήταν ιδανικό να γίνει ως τα τέλη του Αυγούστου, τόσο πιο σύντομα θα μπορέσει να αναληφθεί το δεύτερο βήμα: να συμπεριληφθούν τα ελληνικά κρατικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Όταν η ΕΚΤ έθεσε σε εφαρμογή το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της τον Ιανουάριο, εξαίρεσε από αυτό την Ελλάδα, διότι δεν εφάρμοζε την προηγούμενη δανειακή της σύμβαση. Αλλά ο αντιπρόεδρος του ΔΣ της ΕΚΤ, ο Βίτορ Κονστάνσιου, δήλωσε την 16η Ιουλίου ότι, μόλις η χώρα ενταχθεί σε νέο πρόγραμμα και διαπιστωθεί με αξιόπιστο τρόπο ότι το εφαρμόζει, η τράπεζα θα μπορούσε να αρχίσει να αγοράζει τα κρατικά ομόλογα που εκδίδει η Αθήνα.
Αυτό δυνητικά θα ήταν ευλογία για τη χώρα. Εάν η ΕΚΤ σκουπίσει τα ελληνικά ομόλογα, οι αποδόσεις τους θα μειωθούν δραματικά. Αυτό θα τονώσει την εμπιστοσύνη. Στο καλύτερο σενάριο, αυτό θα συμβεί τον Σεπτέμβριο, αμέσως μετά την επίτευξη της συμφωνίας για το νέο πρόγραμμα.
Το τρίτο βήμα, εκτιμά ο Ντίξον, είναι η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Χρειάζονται περισσότερα κεφάλαια διότι οι οικονομικές προοπτικές της χώρας επιδεινώθηκαν ραγδαία τον περασμένο μήνα, κάτι που σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι περισσότερα δάνεια των τραπεζών θα πάψουν να εξυπηρετούνται. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει τώρα ότι το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί 2% ως 4%.
Η Αθήνα και οι πιστωτές της έχουν υπολογίσει ότι θα χρειαστούν από 10 ως 25 δισεκατομμύρια ευρώ για τις τράπεζες. Η ΕΚΤ, η οποία επιβλέπει τα πιστωτικά ιδρύματα, θα πρέπει να διεξαγάγει μια λεπτομερειακή αποτίμηση πριν καταλήξει στο ακριβές ποσό.
Όταν οι εποπτικοί φορείς καταλήξουν στον μαγικό αριθμό, κατόπιν θα πρέπει να αποφασίσουν ποιος θα δώσει το κεφάλαιο. Το ζήτημα κλειδί είναι εάν θα υπάρξει "bail-in" (σ.σ. διάσωση εκ των έσω), εάν θα χρησιμοποιηθούν τα χρήματα από ανασφάλιστες καταθέσεις, δηλαδή οι αποταμιεύσεις, κυρίως εταιρειών, που ξεπερνούν τις 100.000 ευρώ, οι οποίες αναγκαστικά θα μετατραπούν σε μετοχές των τραπεζών.
Το bail-in θα εκμηδένιζε την εμπιστοσύνη, εκτιμά ο Ντίξον, ο οποίος εργάστηκε επί σειρά ετών στην εφημερίδα Financial Times. Όμως εάν ο Τσίπρας εφαρμόζει τη δική του πλευρά της συμφωνίας, οι πιστωτές δεν θα επιμείνουν σε αυτό. Σε διαφορετική περίπτωση, υπάρχει κίνδυνος οι πιο σκληροπυρηνικοί να επιμείνουν.
Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι απαραίτητη για να γίνει το επόμενο βήμα: να αρθούν οι έλεγχοι στις κινήσεις κεφαλαίων. Τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα είναι πλέον ανοικτά, έπειτα από τραπεζική αργία τριών εβδομάδων. Αλλά συνεχίζουν να επιβάλλονται περιορισμοί—που επηρεάζουν ιδιαίτερα τη δυνατότητα των εταιρειών να εισάγουν αγαθά. Αυτό παραλύει την οικονομία.
Αν όλοι οι περιορισμοί αίρονταν αύριο, οι καταθέτες θα έσπευδαν να σηκώσουν τα χρήματά τους. Η ΕΚΤ δεν θα συναινούσε στη χορήγηση απεριόριστης ρευστότητας πριν ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες, καθώς δεν θέλει να δανείζει χρήματα σε αφερέγγυα πιστωτικά ιδρύματα. Αλλά μόλις οι ισολογισμοί τους ενισχυθούν, ενδέχεται να είναι διατεθειμένη να ρισκάρει μια μαζική ανάληψη καταθέσεων—και, εάν έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί χωρίς bail-in, οι καταθέτες δεν θα θέλουν τόσο να πάρουν τα χρήματά τους, ούτως ή άλλως, εκτιμά ο Χιούγκο Ντίξον.
Το τελευταίο βήμα είναι η ελάφρυνση του χρέους. Η Άγγελα Μέρκελ, η καγκελάριος της Γερμανίας, δήλωσε την 19η Ιουλίου ότι αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί στην επιμήκυνση του χρονοδιαγράμματος αποπληρωμής του χρέους και τη μείωση των επιτοκίων. Αν και η ονομαστική αξία του ελληνικού χρέους δεν θα άλλαζε, οι ευνοϊκότεροι όροι θα καθιστούσαν το χρέος της χώρας πιο βιώσιμο. Εν καιρώ, θα αποκτούσε τη δυνατότητα να χρηματοδοτείται από τις αγορές, εκδίδοντας ομόλογα, και όχι να εξαρτάται από προγράμματα δανεισμού της.
Η παγίδα είναι ότι η ελάφρυνση χρέους θα εξεταστεί μόνο μετά την πρώτη αξιολόγηση του νέου προγράμματος η οποία, στο καλύτερο σενάριο, θα γίνει τον Οκτώβριο. Επιπλέον, όρος για να γίνει θα είναι η πλήρης εφαρμογή του προγράμματος, τρία χρόνια αργότερα.
Εάν η Ελλάδα τα εξασφαλίσει όλα αυτά—ποσοτική χαλάρωση, άρση των περιορισμών στις κινήσεις κεφαλαίων, μια συμφωνία για την ελάφρυνση του κρατικού χρέους της—ως τα τέλη αυτού του έτους, η ώθηση στην εμπιστοσύνη θα αντιστάθμιζε σημαντικά τις συνέπειες των μέτρων λιτότητας, εκτιμά ο Ντίξον.
Ασφαλώς, το να φαντάζεται κανείς αυτό το σενάριο δεν είναι το ίδιο με το να το προβλέπει, προσθέτει ο αρθρογράφος. Η Ελλάδα και οι πιστωτές της έχουν καταλήξει σε απογοητευτικά αποτελέσματα πολύ συχνά στο παρελθόν για να μπορεί να προβλεφθεί κάτι τέτοιο.
Ωστόσο ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας μοιάζει τώρα να κινείται στη σωστή κατεύθυνση, υποστηρίζει ο Χιούγκο Ντίξον. Η προηγούμενη, συγκρουσιακή προσέγγισή του έναντι των πιστωτών της χώρας μπορούσε να εξηγηθεί εν μέρει από την απροθυμία του να παραδεχθεί στους ψηφοφόρους ότι έκανε στροφή και λόγω των φόβων του ότι θα δίχαζε το κόμμα. Τώρα, έχει αλλάξει στάση, ενώ δεν υπάρχει καμιά ελπίδα ο ΣΥΡΙΖΑ να μείνει ενωμένος, προσθέτει ο αναλυτής, και με δεδομένο ότι διέβη αυτόν τον Ρουβίκωνα, έχει συμφέρον να εφαρμόσει με επιτυχία τη νέα δανειακή συμφωνία.
