Τον Ιανουάριο του 2018 ο δήμος Αθηναίων εκδίδει μία απόφαση, σύμφωνα με την οποία κανένα από τα μπαρ του Κολωνακίου δεν θα μπορεί πια να παίζει μουσική μετά τις 12 τα μεσάνυχτα τις Παρασκευές και τα Σάββατα. Η είδηση προκαλεί αντιδράσεις, ωστόσο το επόμενο ακριβώς βράδυ, οι επιχειρηματίες, και ενώ κανείς θα πίστευε πως θα συμμορφώνονταν με την απόφαση της 1ης δημοτικής κοινότητας, δυνάμωσαν ακόμα περισσότερο την ένταση σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Λίγο καιρό αργότερα η απόφαση ήρθη, δίνοντας τη δυνατότητα στα καταστήματα να παίζουν ξανά μουσική μέχρι τις 3 το πρωί.
Η τεταμένη κατάσταση στο Κολωνάκι
Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, o θόρυβος από τα κέντρα διασκέδασης (μπαρ, καφέ, νυχτερινά μαγαζιά) και από την κυκλοφορία στους δρόμους της πόλης είναι από τις βασικότερες αιτίες ηχορύπανσης στην Αθήνα. Στο κέντρο της πόλης, εδώ και χρόνια, αρκετοί είναι οι ντόπιοι και οι σύλλογοι ενεργών κατοίκων σε διάφορες περιοχές που διαμαρτύρονται για την παραβίαση των ωρών κοινής ησυχίας και για το ότι η δυνατή μουσική δεν τους επιτρέπει να ησυχάσουν το βράδυ.
Το Κολωνάκι είναι μία από αυτές. Εκεί το πρόβλημα φαίνεται πως είναι πολύπλευρο, καθώς αρκετές φορές συνδυάζεται με καταγγελίες από κατοίκους για τα τραπεζοκαθίσματα πολλών μπαρ και καφετεριών που καταλαμβάνουν δημόσιο χώρο σε πολυσύχναστους πεζόδρομους, όπως αυτός της Τσακάλωφ.
«Υπάρχουν πολλά μαγαζιά που λειτουργούν στο ισόγειο πολυκατοικιών. Το καλοκαίρι ειδικά ανοίγουν τα παράθυρα και η μουσική διαχέεται παντού. Μερικοί βγάζουν και ηχεία έξω το βράδυ, κάτι που είναι παράνομο».
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Δημοτικής Αστυνομίας για το 2017, ενώ στα υπόλοιπα δημοτικά διαμερίσματα οι έλεγχοι και οι διώξεις για ηχορύπανση σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος δεν ξεπερνούσαν πολύ τους 200, στο πρώτο, στο οποίο εντάσσεται το Κολωνάκι, σημειώθηκαν 333 έλεγχοι και 244 διώξεις. Το θέμα, μάλιστα, έφτασε μέχρι το ελληνικό Κοινοβούλιο, όταν τον Ιανουάριο του 2017 το Ποτάμι κατέθεσε επίκαιρη ερώτηση προς τον υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης σχετικά με τη χορήγηση αδειών για τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος της περιοχής και κυρίως για τα ωράρια μουσικής.
Το Κολωνάκι, μια περιοχή γενικής κατοικίας και όχι αμιγούς –κάτι που θα απαγόρευε τη λειτουργία καταστημάτων με δυνατή μουσική το βράδυ–, άρχισε να γνωρίζει ξανά τις νυχτερινές του δόξες, όταν στους πολυσύχναστους δρόμους του οι επιχειρήσεις έκλειναν η μία πίσω από την άλλη και τις θέσεις τους έπαιρναν μπαρ και καφέ. Από κείνο το σημείο και μετά, όμως, μαζί με τα νέα καταστήματα ξεκίνησαν να πληθαίνουν και οι φωνές των κατοίκων που διαμαρτύρονταν πως η ηχορύπανση από τα μπαρ, όπου η μουσική ορισμένες φορές μπορεί να σταματούσε το πρωί, γινόταν ανυπόφορη.
Ο Διονύσης Στεφάνου είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Κίνησης Πολιτών Κολωνακίου, η οποία από την αρχή έθιξε το θέμα του θορύβου τα βράδια στις γειτονιές του. Ο ίδιος, μάλιστα, εξιστορεί τις εμπειρίες που βίωσε ο ίδιος όταν δεν μπορούσε να κοιμηθεί τις Παρασκευές και τα Σάββατα επειδή η δυνατή μουσική σταματούσε να παίζει στις 9 το πρωί. «Υπάρχουν πολλά μαγαζιά που λειτουργούν στο ισόγειο πολυκατοικιών. Το καλοκαίρι ειδικά ανοίγουν τα παράθυρα και η μουσική διαχέεται παντού. Μερικοί βγάζουν και ηχεία έξω το βράδυ, κάτι που είναι παράνομο».
Σύμφωνα με τις διατάξεις της ΕΛ.ΑΣ., τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος αυτήν τη στιγμή τα Σαββατοκύριακα και το καλοκαίρι έχουν τη δυνατότητα να παρατείνουν το όριο αναπαραγωγής μουσικής, η οποία δεν ενοχλεί τους περιοίκους, μέχρι τις 3 τα ξημερώματα. Κατά τον κ. Στεφάνου, όμως, σχεδόν κανένα κατάστημα δεν το τηρεί, καθώς τα περισσότερα σταματούν να παίζουν το πρωί. «Λειτουργούν ως εστιατόρια μόνο κατ' όνομα. Ξεκινούν το πρωί ως καφετέριες, το μεσημέρι γίνονται εστιατόρια, το απόγευμα μπαρ και το βράδυ κλαμπ με δυνατή μουσική, κάτι που είναι ασύμβατο με τη χρήση τους» εξηγεί ο ίδιος.
Η LiFO επικοινώνησε με τον δικηγόρο και νομικό σύμβουλο του Σωματείου Επιχειρήσεων Εστίασης BA.RE.CA. (Bars, Restaurants, Cafes), ο οποίος αναφέρθηκε στο πρόβλημα της ηχορύπανσης από τα μπαρ τα βράδια στο Κολωνάκι, ωστόσο εναντιώθηκε στην απόφαση που πήρε ο δήμος Αθηναίων, απαγορεύοντας τη μουσική στο Κολωνάκι μετά τις 12 τα μεσάνυχτα.
«Ξαφνικά, ο δήμος Αθηναίων, πέρσι τον Ιανουάριο, χωρίς να έχει προετοιμάσει κανέναν, πήρε μια απόφαση, τράβηξε μία γραμμή στα όρια του Κολωνακίου και δήλωσε πως δεν θα δίνονται παρατάσεις μουσικής, ανεξάρτητα από το εάν το μαγαζί ενοχλεί ή όχι, εάν έχει προθάλαμο ή καμία καταγγελία. Δεν εξέτασαν τίποτα» διαμαρτύρεται ο ίδιος. Οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, σύμφωνα με τον ίδιο, έχουν δημιουργήσει προθαλάμους στα καταστήματα και έχουν καλύψει με υαλοπετάσματα τα τζάμια ώστε να «κόβουν» τον ήχο προς τα έξω.
Τα όρια, σύμφωνα με τη νομοθεσία, είναι 80 ντεσιμπέλ (Dbs) στο εσωτερικό των μπαρ, ενώ έξω από αυτά δεν θα πρέπει να βγαίνουν περισσότερα από 35. Όπως σημειώνει, υπάρχουν και οι επαγγελματίες στην περιοχή που πράγματι σέβονται τα όρια. «Δεν γίνεται να μην ξεχωρίζεις τους σοβαρούς επιχειρηματίες που επενδύουν στην ηχομόνωση απ' αυτούς που πάνε να κάνουν μια αρπαχτή. Υπάρχουν ορισμένοι που δεν ενδιαφέρονται να δώσουν λεφτά για ηχομόνωση, που δεν τους νοιάζει εάν ο ήχος βγαίνει εκτός καταστήματος.
»Όταν πηγαίνει κάποιος στη δημοτική κοινότητα για να πάρει παράταση ωραρίου μουσικής και βλέπει να μπαίνουν στο ίδιο σακί αυτός που έχει λάβει όλα τα μέτρα ηχοπροστασίας και δεν έχει καμία μήνυση μ' εκείνον που έχει πολλές μηνύσεις, και να δίνεται παράταση και στις δύο περιπτώσεις μέχρι τις 10 τον χειμώνα και τις 12 το καλοκαίρι, τότε είναι φυσικό να γυρίσει και να πει "γιατί εγώ να επενδύσω 100.000 ευρώ στην ηχομόνωση; Ας τα κρατήσω, αφού στην τελική με εξισώνουν με τον άλλον". Εφόσον θέλετε να μας κάνετε κάτι τέτοιο, δώστε σε όλους παράταση μουσικής και απ' όσους δεν έχουν λάβει τα κατάλληλα μέτρα να την παίρνετε πίσω» εξηγεί.
Η συζήτηση για το ωράριο αναπαραγωγής μουσικής στα νυχτερινά μαγαζιά δεν είναι πρωτόγνωρη. Τα μεγάλα της «σουξέ» τα γνώρισε τη δεκαετία του '90 και συγκεκριμένα το 1994, όταν ο τότε υπουργός Δημοσίας Τάξεως, Στέλιος Παπαθεμελής, εφάρμοσε έναν νόμο –ο οποίος έμελλε να γίνει ένας από τους πιο ιστορικούς στην πόλη–, σύμφωνα με τον οποίο όλα τα νυχτερινά μαγαζιά έπρεπε να σταματούν τη λειτουργία τους μετά τις 2 το βράδυ.
Νόμος Παπαθεμελή - Αθήνα, 1994
Οι σκηνές που ακολούθησαν μετά την απόφαση ήταν αξέχαστες. Χιλιάδες κόσμου στο Σύνταγμα μετά τις 2 να διαμαρτύρεται, διασκεδάζοντας παράλληλα και βάζοντας τη μουσική στη διαπασών από ηχεία, ο Λάκης Λαζόπουλος να τραγουδάει στους «Δέκα Μικρούς Μήτσους» το ιστορικό «Παπαθεμελή, Παπαθεμελή, απόψε ένας ναύτης στο κορμί μου αμελεί» και οι σερβιτόροι να τρέχουν να μοιράσουν καρμπονάρες, χωρίς πιρούνι πολλές φορές, στα τραπέζια, για να δικαιολογήσουν με αυτόν τον τρόπο τη χρήση των μαγαζιών δήθεν ως εστιατορίων και να γλιτώσουν τις διώξεις. Εκεί γεννήθηκε και ο όρος «αυτοφωράκιας», ο άνθρωπος δηλαδή που έμπαινε μπροστά, συλλαμβανόταν και οδηγούνταν στο αστυνομικό τμήμα με τη διαδικασία του αυτόφωρου για τις παρατυπίες του μαγαζιού στο οποίο εργαζόταν.
Όπως σημειώνει ο κ. Στεφάνου, μέχρι σήμερα η διαδικασία της ηχομέτρησης από την ελληνική αστυνομία και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς παραμένει πολύ δύσκολη και κοστοβόρα. «Το περιπολικό μπορεί να πηγαίνει στο σημείο, δεν διαθέτει όμως ηχόμετρο για να μετράει τα παραπάνω ντεσιμπέλ. Έτσι, βλέπει την άδεια του καταστήματος για να παίζει μουσική και δεν του κάνει τίποτα. Τι αποτέλεσμα έχουν οι έλεγχοι όταν γίνονται με αυτόν τον τρόπο; Εμείς δεν θέλουμε να φανούμε οι γραφικοί της υπόθεσης. Δεν είμαστε εναντίον της επιχειρηματικότητας, αλλά τα μαγαζιά πρέπει να λειτουργούν στο πλαίσιο των νόμων». Σύμφωνα με τον ίδιο, η μετατροπή των πταισμάτων, μεταξύ αυτών και οι διατάξεις περί παραβίασης των ωρών κοινής ησυχίας, σε διοικητικές κυρώσεις, σύμφωνα με τον νέο ποινικό κώδικα, υποβαθμίζει το θέμα.
Δεν έχει την ίδια άποψη ο κ. Κορωνάκης. «Από την προηγούμενη Παρασκευή που καταργήθηκαν τα πταίσματα και υπάρχουν πια μόνο διοικητικές κυρώσεις, μόνο σφράγιση δηλαδή, επαφιόμαστε μόνο στον αστυνομικό. Τόσο καιρό μπορούσαμε να δικάσουμε την υπόθεση και να αποφασίσει ο φυσικός δικαστής. Αυτό έχει ξεκινήσει ήδη να δημιουργεί πρόβλημα στις επιχειρήσεις». Το ζήτημα, ωστόσο, φαίνεται πως παίρνει διαστάσεις, καθώς, όπως εξηγεί ο κ. Στεφάνου, υπάρχουν επιχειρήσεις που, επειδή βρέθηκαν ανάμεσα σε νεοσύστατα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, αναγκάστηκαν να κλείσουν, ενώ σπίτια που βρίσκονται ακριβώς πάνω από αυτά δεν μπορούν να νοικιαστούν.
Η ηχορύπανση στο Γκάζι
Εκτός από το Κολωνάκι, ωστόσο, υπάρχουν κι άλλες περιοχές των οποίων οι κάτοικοι διαμαρτύρονται για την ηχορύπανση που προκαλείται από τη μουσική και την οχλαγωγία μέχρι το πρωί. Στην περιοχή της Τεχνόπολης το θέμα έφτασε μέχρι και τον Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος, μετά από καταγγελίες που δέχτηκε, διενήργησε έρευνα για την «Ηχορύπανση λόγω της χρήσης του χώρου στο "Γκάζι - Τεχνόπολις" για συναυλίες - μουσικές εκδηλώσεις».
Συγκεκριμένα: «Κάτοικοι της περιοχής του πολυχώρου "Τεχνόπολη" στο Γκάζι, ο οποίος λειτουργεί με ευθύνη της οικείας δημοτικής επιχείρησης του δήμου Αθηναίων, κατέθεσαν αναφορές στο Συνήγορο του Πολίτη, διαμαρτυρόμενοι για οχλήσεις και ηχορύπανση από τις υπαίθριες μουσικές εκδηλώσεις στον χώρο. Όπως διαπίστωσε ο Συνήγορος του Πολίτη, ο δήμος αρκείται στις συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου με τις επιχειρήσεις οργάνωσης εκδηλώσεων για την τήρηση των ωρών κοινής ησυχίας, χωρίς να ασκεί έλεγχο για τη διαπίστωση τυχόν παραβάσεων, ενώ υπάρχει νομοθετική ασάφεια ή και κενό για τη νομιμότητα της οργάνωσης μουσικών και συναφών εκδηλώσεων σε υπαίθριους χώρους εντός οικιστικού ιστού. Εν όψει αυτών, η Αρχή πρότεινε την κατ' αναλογίαν εφαρμογή των ρυθμίσεων του νόμου για τους κινηματογράφους - θεάματα ως προς την αδειοδότηση και τον έλεγχο του χώρου και την έκδοση σχετικής εγκυκλίου μέχρι τη ρητή νομοθετική ρύθμιση».
Δεν είναι η πρώτη φορά που που ο Συνήγορος του Πολίτη ασχολήθηκε με το θέμα του αστικού θορύβου και της ηχορύπανσης, καθώς κατά καιρούς έχει δημοσιεύσει πορίσματα για το πόσο αυτή υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής και για το τι πρέπει να αλλάξει. Οι κάτοικοι στο Γκάζι, ωστόσο, έχουν να αντιμετωπίσουν μια ακόμα πηγή ηχορύπανσης, αυτή του θορύβου από την κυκλοφορία των αυτοκινήτων στους δρόμους της Αθήνας.
Το «τέρας» του κυκλοφοριακού θορύβου στην Αθήνα
Το 2014 το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας πραγματοποίησε μια έρευνα σε όλους τους δρόμους και τα οδικά δίκτυα της πρωτεύουσας για τον θόρυβο που προκαλούν. Δημιούργησε έναν χάρτη και παράλληλα μια κλίμακα τιμών με ανώτατο επιτρεπτό όριο, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, τα 70 ντεσιμπέλ ολόκληρο το 24ωρο (Lden 70) και τα 60 το βράδυ, από τις 11 έως τις 7 το πρωί. «Έβαψε», μάλιστα, τους δρόμους με χρώματα προκειμένου να φαίνεται στον χάρτη εάν σε κάποιον αυτοκινητόδρομο της πόλης παρατηρείται υπέρβαση του ορίου ή όχι. Όσο τα Dbs ανέβαιναν τόσο ο χάρτης γινόταν περισσότερο κόκκινος ή μοβ.
Αν παρατηρήσει, λοιπόν, κανείς αυτόν τον χάρτη, θα δει πως όλοι σχεδόν οι δρόμοι της Αθήνας, μεγάλοι ή μικροί, είναι κατακόκκινοι και εξαιρετικά θορυβώδεις όλη τη μέρα, καθώς υπερβαίνουν κατά πολύ τα επιτρεπτά όρια. Σε κάποιους, μάλιστα, από αυτούς, όπως οι λεωφόροι Αθηνών και Πατησίων, τα ντεσιμπέλ που δέχονται όσοι τους περπατούν μπορεί να ξεπεράσουν τα 80, κάτι που μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα στην υγεία. Η κατάσταση, μάλιστα, επιδεινώνεται όταν τόσο θορυβώδεις δρόμοι υπάρχουν ακόμα και δίπλα σε νοσοκομεία.
Το πρόβλημα, δυστυχώς, δεν φαίνεται να περιορίζεται στην Ελλάδα, καθώς υπολογίζεται πως ένας στους τέσσερις πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλήττεται από την κυκλοφοριακή ηχορύπανση. Όπως επισημαίνει ο Οδυσσέας Τσιώτας-Γωγούσος, διευθυντής του τμήματος Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του ΥΠΕΝ, τα υψηλά επίπεδα θορύβου στους δρόμους προκαλούνται από την πυκνή κυκλοφορία οχημάτων στην Αθήνα αλλά και από την απουσία ειδικού οδοστρώματος που θα μείωνε τον θόρυβο.
Η Ελλάδα, αναλογικά με τον πληθυσμό της, είναι από τα κράτη με τα περισσότερα αυτοκίνητα πανευρωπαϊκά, καθώς στην επικράτειά της, ύστερα από έκθεση της Ένωσης Ευρωπαίων Κατασκευαστών Αυτοκινήτων, κυκλοφορούν συνολικά 5.126.024 επιβατικά αυτοκίνητα, ενώ, εάν συμπεριλάβουμε στη λίστα και τα επαγγελματικά (λεωφορεία και φορτηγά), τότε ο αριθμός τους ανεβαίνει στα 6,2 εκατομμύρια.
Μεγάλο μέρος του θορύβου προέρχεται τα δίκυκλα. Το ζήτημα αυτό θα μπορούσε να λυθεί με την κάρτα θορύβου, ωστόσο, παρ' ότι η εφαρμογή της τέθηκε πολλές φορές σε δημόσια συζήτηση, δεν έγινε ποτέ νόμος του κράτους. Αυτήν τη στιγμή ο μόνος έλεγχος για τον θόρυβο που προκαλούν τα οχήματα στην Ελλάδα γίνεται μέσω του ΚΤΕΟ αλλά κι αυτός δεν παύει να είναι προσχηματικός, σύμφωνα με τον κ. Τσιώτα-Γωγούσο. «Για να γίνει ένας έλεγχος στο δίκυκλο βάζουν την κανονική εξάτμιση. Όταν τελειώνουν, τη βγάζουν και βάζουν πάλι την άλλη, την πειραγμένη. Το πρόβλημα είναι, λοιπόν, στο εμπόριο. Πώς γίνεται να πωλούνται εξατμίσεις στο εμπόριο που κανονικά θα έπρεπε να απαγορεύονται;»
Μία από τις λύσεις που προτείνει ο κ. Τσιώτας-Γωγούσος είναι η δημιουργία ηχοπετασμάτων, τα οποία θα απέτρεπαν τη διάδοση του ήχου πέρα από το οδόστρωμα. Σήμερα, μάλιστα, τόσο στην Αττική Οδό όσο και στους νέους δρόμους που δημιουργούνται στην πόλη έχουν ληφθεί μέτρα προκειμένου να εξαλειφθεί το συγκεκριμένο πρόβλημα που, μαζί με τον γενικότερο αστικό θόρυβο, τείνει να γίνει ένα από τα σημαντικά προβλήματα που επιβαρύνουν τον τρόπο διαβίωσης στις πόλεις. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ηχορύπανση αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία των Ευρωπαίων πολιτών και ευθύνεται για μια πλειάδα παθήσεων π.χ. σοβαρά καρδιολογικά προβλήματα, πρόσκαιρες ή παραμένουσες βλάβες της ακοής, ενοχλήσεις (ναυτία, ζάλη, πονοκέφαλος), διαταραχές ύπνου ακόμη και μαθησιακές δυσλειτουργίες.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά. Μπορεί ο θόρυβος να δώσει κίνητρο στην επιχειρηματικότητα ή όχι; Τελικά, μπορεί η Αθήνα να γίνει λιγότερο θορυβώδης ή ακόμα και ο τρόπος που έχει χτιστεί της το απαγορεύει; Θα προσπαθήσει να μειώσει την ηχορύπανση ή θα συνεχίσει να τραντάζεται από τα ντεσιμπέλ της;
