Η Γαϊδουροχώρα και το Ελληνικό Κέντρο για το Γαϊδούρι άνοιξαν ξανά για το κοινό, μετά από δύο μήνες απομόνωσης. Εύκολα μπορεί κάποιος να φανταστεί ότι οι ανάγκες λειτουργίας του χώρου είναι αυξημένες, μια και οι επισκέψεις του κόσμου είναι η μοναδική πηγή εσόδων για τη συντήρηση των 16 γαϊδουριών που φιλοξενούνται στο κτήμα, αλλά και για το έργο των υπευθύνων του χώρου για την ευζωία αυτού του ζώου στην Ελλάδα.
Για όσους δεν γνωρίζουν, η Γαϊδουροχώρα βρίσκεται σε ένα κτήμα 5,5 στρεμμάτων στους πρόποδες του Υμηττού, σε ένα πολύ όμορφο φυσικό τοπίο, γεμάτο αμυγδαλιές, ελιές και μπόλικο θυμάρι. Μέσα σε αυτό βρίσκεται ένα κοπάδι γαϊδουράκια που βρίσκει φροντίδα και ευχαρίστηση από τα μέλη της ομάδας που εργάζεται για την προστασία του εν λόγω ζώου.
Η εικόνα που οι περισσότεροι από εμάς έχουμε από τα γαϊδούρια είναι να στέκουν για ώρες ακίνητα, δεμένα σε κάποιο χωράφι, ή παραφορτωμένα να ανεβαίνουν τα σκαλοπάτια κάποιου νησιού κάτω από τον καυτό ήλιο. Θα πιστεύατε ποτέ ότι είναι ζώα παιχνιδιάρικα, τρυφερά, ευγενικά, κοινωνικά και γεμάτα περιέργεια και θα μπορούσαν να γίνουν ο καλύτερος σύντροφος του ανθρώπου για περιπάτους μέσα στη φύση, χαλαρές αθλητικές δραστηριότητες, αλλά και θεραπευτικές διαδικασίες (asinotherapy); Και όμως.
Όποιος επισκέπτεται τον χώρο μπορεί να παρακολουθήσει μια οργανωμένη ξενάγηση για να γνωρίσει τα φιλοξενούμενα ζώα, να ενημερωθεί για τις ιδιαιτερότητες, τις ανάγκες, όπως και τις διάφορες παρεξηγημένες αντιλήψεις που βαραίνουν την ιστορία των γαϊδουριών, αλλά και να συμμετάσχει στην καθημερινή τους φροντίδα.
Η Τατιάνα Παπαμόσχου και ο Δημήτρης Στουπάκης οραματίστηκαν έναν χώρο μέσα στον οποίο θα μπορούσαν να φροντίζουν τόσο για την ευζωία όσο και για την αποκατάσταση των γαϊδουριών που βρίσκονται σε ανάγκη, μια και συνήθως οι συνθήκες εργασίας αλλά και ζωής γι' αυτά τα παρεξηγημένα ζώα δεν είναι οι ενδεδειγμένες για το είδος τους στη χώρα μας, ενώ ταυτόχρονα θέλησαν να ξανασυστήσουν αυτό το ιδιαίτερο ζώο στον κόσμο.
«Ιδρύσαμε τη μη κερδοσκοπική εταιρεία Γαϊδουροχώρα ως έναν χώρο γνωριμίας, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, επισκέψιμο από ιδιώτες αλλά και από σχολεία. Οι επισκέψεις αυτές χρηματοδοτούν τη δράση του Ελληνικού Κέντρου για το Γαϊδούρι, που είναι το τμήμα της εταιρείας που ασχολείται, μεριμνά και φροντίζει γαϊδουράκια που τυγχάνουν κακοποίησης, παραμέλησης ή και εγκατάλειψης» λένε οι εμπνευστές του εγχειρήματος.
Αυτή τη στιγμή στη Γαϊδουροχώρα φιλοξενούνται 16 γαϊδουράκια, που προέρχονται απ' όλη την Ελλάδα. «Δεδομένου ότι λειτουργούμε σαν ένα προσωρινό καταφύγιο και χώρος αποκατάστασης, κατά καιρούς έχουν φιλοξενηθεί ζώα που πλέον έχουν υιοθετηθεί σε νέα σπίτια» εξηγούν.
Όποιος επισκέπτεται τον χώρο μπορεί να παρακολουθήσει μια οργανωμένη ξενάγηση για να γνωρίσει τα φιλοξενούμενα ζώα, να ενημερωθεί για τις ιδιαιτερότητες, τις ανάγκες, όπως και τις διάφορες παρεξηγημένες αντιλήψεις που βαραίνουν την ιστορία των γαϊδουριών, αλλά και να συμμετάσχει στην καθημερινή τους φροντίδα. Καθώς υπάρχουν πολλά καθιστικά διάσπαρτα στον χώρο, μπορεί να παραμείνει στο κτήμα μετά την ξενάγηση, απολαμβάνοντας τη ζωή του στάβλου και τα υπόλοιπα ζωάκια, όπως κοτούλες, πάπιες, την κατσίκα και τα κουνελάκια, που κυκλοφορούν ελεύθερα.
Παίρνοντας ως παράδειγμα τη δράση φορέων του εξωτερικού που εδώ και δεκαετίες έχουν εντάξει τη συμμετοχή των γαϊδουριών σε υποστηρικτικές και θεραπευτικές διαδικασίες, η ομάδα προσπαθεί να εισαγάγει κάτι τέτοιο και στη χώρα μας.
«Παρότι υπάρχει προκατάληψη γι' αυτό το τόσο ευγενικό ζώο, έχουμε ήδη συνεργασία με ειδικά ιδρύματα που μας επισκέπτονται συστηματικά αλλά και περιπτώσεις ιδιωτικών συνεδριών, όπου ο ειδικός επιστημονικός συνεργάτης μας επιμελείται, καθοδηγεί και εποπτεύει. Τα ιδιαίτερα και μοναδικά χαρακτηριστικά του γαϊδουριού το καθιστούν εξαιρετικό συνεργάτη σε περιπτώσεις ατόμων με αναπηρίες, όπου ο θεραπευτής βρίσκει λαμπρό πεδίο δράσης.
Κάτι που επίσης κάνουμε με τα γαϊδουράκια μας είναι βόλτες στη γύρω αγροτική περιοχή ή ακόμη και στον Υμηττό, περπατώντας δίπλα τους και έχοντας έτσι την ευκαιρία να μπούμε στον κόσμο τους, στον τρόπο σκέψης τους, αλλά και να αναπτύξουμε τεχνικές και δεξιότητες συνεργασίας μαζί τους. Οι επισκέπτες μας το περιγράφουν ως μοναδική εμπειρία στη ζωή τους» λένε οι ιδιοκτήτες του χώρου.
Κάθε γαϊδουράκι έχει τον δικό του, ιδιαίτερο χαρακτήρα, καθώς και την ξεχωριστή του ιστορία. Όπως σε κάθε ομάδα γαϊδουριών, υπάρχει μια θηλυκιά αρχηγός. Στην περίπτωση της Γαϊδουροχώρας είναι η Μανού, από την Κρήτη. Όλοι τη σέβονται και ακολουθούν τους κανόνες που ορίζει.
Υπάρχει και ο αρχηγός των αγοριών, ο σοφός Ισίδωρος, που ήρθε από τη Γαλλία περπατώντας, προκειμένου να πάει στη Βηθλεέμ με τον προηγούμενο ιδιοκτήτη του, που είχε εντάξει αυτό το εγχείρημα, ως ακτιβιστής που ήταν, στις δράσεις του για την αποπυρηνικοποίηση της Γαλλίας. Επειδή όμως στο Ισραήλ θα έμπαινε σε καραντίνα για έξι μήνες, έμεινε κοντά μας, στην αρχή προσωρινά και τελικά πολιτογραφήθηκε Έλληνας.
Ο πιο παιχνιδιάρης όμως απ' όλους είναι ο Πεπίτο, που έμαθε από μικρός, μεγαλώνοντας δίπλα σε άλογα, να κάνει σκανταλιές και να παρακινεί σε παιχνίδι τους πάντες. Δεν αφήνει σε ησυχία κανέναν, είτε αυτός είναι γάιδαρος είτε άνθρωπος. Είναι ιδιαίτερα φερέγγυος, καλοπροαίρετος και με αγαθές προθέσεις. Η πιο χαϊδεμένη απ' όλους είναι η Λιλή, περίεργη και γλυκιά, εξαιρετικά ευαίσθητη απέναντι σε όποιον έχει κάποια αναπηρία.
Υπάρχει επίσης το αχώριστο δίδυμο, Λεμονιά και Ευτυχία, στις οποίες μπορεί κάποιος να εμπιστευτεί πολύ μικρά παιδιά και να είναι ήσυχος. Ιδιαίτερα υπομονετικές και προστατευτικές, απολύτως προβλέψιμες, αποτελούν τεράστιο κεφάλαιο της Γαϊδουροχώρας στις επισκέψεις των ιδιωτών.
Στην παρέα είναι και η πανύψηλη Λουκία, που εντυπωσιάζει με το μέγεθός της αλλά και με τη γλυκύτητα του χαρακτήρα της. Ήρθε στον στάβλο πριν από περίπου έναν χρόνο, παρέα με ένα μικρόσωμο γαϊδουράκι, την πανέξυπνη Πέρσα, που, παρότι μπορεί να περνάει κάτω από τα κάγκελα του φράχτη της αυλής, επιλέγει να μένει στην παρέα των υπολοίπων και μάλιστα προτιμάει να κυκλοφορεί δίπλα σε αυτούς που είναι ψηλά στην ιεραρχία.
Πριν από λίγες μέρες στη Γαϊδουροχώρα έφτασε και η Μαρίζα, μια γαϊδουρίτσα που δεν έτυχε της απαραίτητης προσοχής και φροντίδας στη ζωή της. Είναι σχετικά μεγάλης ηλικίας, κοντεύει τα 30, και χρειάζεται ειδική μεταχείριση, δεδομένου ότι έχει και προβλήματα με τα πόδια της, λόγω κακών και σπάνιων εξονυχισμών που της έκαναν στο παρελθόν.
«Συχνά απευθύνονται σ' εμάς άνθρωποι που ενδιαφέρονται να υιοθετήσουν κάποιο γαϊδουράκι στο κτήμα τους, είτε σαν ζώο συντροφιάς είτε για κάποιες ελαφριές αγροτικές εργασίες, ερασιτεχνικού προσανατολισμού. Αφού πρώτα τους συμβουλεύσουμε πως θα πρέπει να του εξασφαλίσουν την κατάλληλη παρέα, ιδανικά ακόμη ένα γαϊδούρι, τους εκπαιδεύουμε, τόσο σε θέματα χειρισμού όσο και σε θέματα ευζωίας. Πρέπει να μπορούν να καταλάβουν τι τους "λέει" το ζώο τους, να διαβάσουν τα όποια συμπτώματα αδιαθεσίας που μπορεί να προκύψουν και να κρύβουν κάτι σοβαρό, όπως και να μπορούν να του παρέχουν τις πρώτες βοήθειες.
Δεν είναι εύκολη διαδικασία και υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις που αρνηθήκαμε να δώσουμε ζώα για υιοθεσία, επειδή οι ενδιαφερόμενοι δεν κέρδισαν την εμπιστοσύνη μας. Σε καμία περίπτωση δεν δίνουμε ζώα για αναπαραγωγή ή εντατική εργασία (π.χ. σε τουριστικές περιοχές για μετακίνηση τουριστών). Τα γαϊδουράκια δεν πρέπει να μεταφέρουν φορτία που ξεπερνούν το 25% του σωματικού τους βάρους. Έτσι, τα περισσότερα δεν είναι κατάλληλα για τη μεταφορά ανθρώπων σε τουριστικούς προορισμούς, άσχετα με το αν αυτό ακόμη συμβαίνει για ευνόητους λόγους» εξηγούν.
Σκοπός του Ελληνικού Κέντρου για το Γαϊδούρι δεν είναι να μαζέψει όλα τα γαϊδουράκια που δεν έχουν μια ζωή συμβατή με τις ανάγκες και τα μέτρα τους αλλά να διαμορφώσει μια νέα συνείδηση στη σχέση μας μαζί τους. Έχουν κι αυτά δικαιώματα και πρέπει να τα σεβόμαστε. Επιπλέον, κάθε ιδιοκτήτης έχει υποχρέωση να εξασφαλίσει στο ζώο του αξιοπρεπή γηρατειά, κάτι που σπάνια συμβαίνει.
«Αν δεν μπορεί να δουλέψει ένα ζώο, συνήθως το εγκαταλείπουν αβοήθητο. Πρέπει επίσης να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων όπου κάθε γαϊδουράκι θα είναι ταυτοποιημένο με τον ιδιοκτήτη του, θα ελέγχεται η ποιότητα ζωής του από την αρμόδια δημόσια αρχή και, το σπουδαιότερο, δεν θα μπορεί ο ιδιοκτήτης του να το εξαφανίσει όταν πια δεν θα του είναι χρήσιμο. Δουλεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση αλλά αντιμετωπίζουμε τακτικές παγιωμένες για δεκαετίες και ο αγώνας για οποιαδήποτε αλλαγή τους είναι πολύ δύσκολος».
«Η ενασχόλησή μας με τα γαϊδουράκια ξεπερνάει τα δέκα χρόνια και σίγουρα η αντίληψή μας τόσο γι' αυτά όσο και για όλα τα άλλα πλάσματα που μας περιβάλλουν έχει αλλάξει πολύ. Σιγά σιγά, και όσο έρχονταν πολλά και διαφορετικά ζώα στο κτήμα, είδαμε πως όλα μπορούν να συμβιώνουν αρμονικά, βάζοντας το κάθε είδος τα όριά του, χωρίς την παραμικρή σχεδόν παρέμβαση από εμάς. Για επτά μήνες φιλοξενούσαμε και ένα αγριογουρουνάκι που μοιραζόταν τη λιμνούλα των παπιών ακόμη και με τα νεογέννητα παπάκια, χωρίς να πειράζει κανέναν. Ειδικά για τα γαϊδουράκια, όμως, κάθε μέρα εντυπωσιαζόμαστε από την υψηλή τους αντίληψη.
Για χιλιάδες χρόνια κατάφεραν να επιβιώσουν σε περιοχές ιδιαίτερα άγονες, επισφαλείς και αφιλόξενες (ερήμους), και αυτό τους έδωσε τα μοναδικά τους χαρακτηριστικά. Τώρα, λοιπόν, που τους προσφέρουμε ασφάλεια, έχουν τη δυνατότητα να ξετυλίξουν τη σοφία αλλά και την ομορφιά που τόσα χρόνια ανέπτυξαν μέσα τους. Αυτό που πάντα μας ξετρελαίνει είναι να μπαίνουμε στον χώρο τους, να καθόμαστε ήρεμοι κάτω και να απολαμβάνουμε τη στοργή με την οποία μας προσεγγίζουν, μας επεξεργάζονται, και στη συνέχεια πώς αναπτύσσονται γύρω μας για να μας προστατέψουν απ' όποιον κίνδυνο, όπως ακριβώς κάνουν στην περίπτωση που κάποιος από την παρέα τους βρίσκεται σε αδυναμία. Είναι μια αίσθηση που δύσκολα μπορεί να περιγραφεί αν δεν τη βιώσει κάποιος.
Μπορεί να γίνει ένας εξαιρετικός φίλος, σύντροφος ή συνεργάτης, αν δεχτεί σεβασμό και νιώσει ασφάλεια. Είναι μοναδικά ζώα τα γαϊδουράκια και παρόλο που μοιάζουν αρκετά με τα άλογα, είναι τόσο, μα τόσο διαφορετικά» σημειώνουν.
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιούνται κατά τις επισκέψεις των σχολικών ομάδων έχουν μεγάλη απήχηση και έχουν δεχτεί διθυραμβικά σχόλια από μικρούς και μεγάλους. Μέχρι τώρα ήταν ικανά να στηρίξουν οικονομικά τη δουλειά που κάνουν οι άνθρωποι της Γαϊδουροχώρας. Οι περιπτώσεις όμως γαϊδουριών που βρίσκονται σε ανάγκη αυξάνονται συνεχώς. Από την άλλη, φέτος, με τα περιοριστικά μέτρα λόγω κορωνοϊού, όλες οι σχολικές επισκέψεις ακυρώθηκαν και ουσιαστικά η χρηματοδότηση της δουλειάς του κέντρου χάθηκε.
Προκειμένου να συνεχιστεί η προσπάθεια, έχουν στήσει και ένα πρόγραμμα εικονικών υιοθεσιών/αναδοχών, όπου όποιος θέλει μπορεί να βοηθήσει οικονομικά, λαμβάνοντας ανταποδοτικά κάποια προνόμια, τόσο σε επισκέψεις όσο και σε αναμνηστικά της προσφοράς του. Οι λεπτομέρειες για το πρόγραμμα των αναδοχών βρίσκονται στο site του κέντρου, το hellenicdonkeycenter.gr.
Επίσης, αναλυτικά τα προγράμματα που αφορούν τις επισκέψεις τόσο των σχολείων όσο και των ιδιωτών περιγράφονται στο site της Γαϊδουροχώρας, το gaidourohora.gr.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
