[ΓΝΩΜΕΣ] Βούλα Παπαχρήστου - Το έγκλημα και η τιμωρία.

Διαβάζω τις τελευταίες ημέρες ανελλιπώς τα δημοσιεύματα σχετικά με τον αποκλεισμό της Παπαχρήστου και ομολογώ ότι το όλο ζήτημα με έχει αρκούντως προβληματίσει. Γιατί δεν είναι ένα ακόμα θεματάκι της επικαιρότητας, αλλά έχει μια ειδική βαρύτητα: αυτή της ‘εσχάτης των ποινών’, που έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία στο κεφάλι της αθλήτριας.

Εμένα τουλάχιστον από την αρχή κάτι δεν μου καθόταν καλά με την τιμωρία του αποκλεισμού, με ενοχλούσε ένα αίσθημα δυσαναλογίας αιτίου κι αιτιατού, αλλά δεν μπορούσα να το προσδιορίσω επακριβώς. Για να το φέρουμε και λίγο στα μέτρα μας, όσοι από εσάς έλαβαν μέρος στις Πανελλαδικές εξετάσεις, φανταστείτε να σας απέκλειαν μια μέρα πριν την έναρξη των εξετάσεων, για τις οποίες κοπιάσατε σε όλο το Λύκειο, εξ αιτίας μιας ανάρτησής σας στο facebook, η οποία θα θεωρούνταν ότι δεν συνάδει με τα ιδεώδη των … πανελλαδικών.

Από την άλλη, οι αναρτήσεις της συγκεκριμένης αθλήτριας στο twitter μου ήταν τουλάχιστον απεχθείς (αν και το συγκεκριμένο ‘ανέκδοτο’ από μόνο του  θεωρώ ότι εμπίπτει στην γκρίζα ζώνη μεταξύ κάφρικου χιούμορ και ρατσιστικών προθέσεων).

Πολλά γράφτηκαν για τα ολυμπιακά ιδεώδη, τον ρατσισμό, την εθνική μας εκπροσώπηση, το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου, την υποκρισία των εθνικών μας αρχών, την είσοδο της χρυσής αυγής στην βουλή, την ολυμπιάδα της ντόπας και των χορηγών - και η βαλίτσα πήγε πολύ μακρυά. Κάθε κείμενο που διάβαζα επηρέαζε την προσωπική μου άποψη, η οποία κατέληξε να αιωρείται σαν εκκρεμές - είχαν όλα κι από ένα τουλάχιστον πειστικό επιχείρημα.

Όταν έπεσε στο τραπέζι ο κανόνας της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής σχετικά με την απαγόρευση ανάρτησης ρατσιστικών σχολίων στα social media από τους αθλητές που συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς, τότε το θέμα μπήκε σε μια συγκεκριμένη  λογική βάση. Και ταυτόχρονα μού αποκαλύφθηκε το νομικό και λογικό ‘κενό’ της υπόθεσης, που με έτρωγε εξ αρχής:

Ο παραπάνω κανόνας της ΔΟΕ αποτελεί σαφώς μια βάση αποκλεισμού. Και, παρακάμπτοντας τις όποιες αμφισβητήσεις σχετικά με το ύφος του σχολίου, έχουμε μια ρατσιστική ανάρτηση εκ μέρους αθλήτριας που συμμετέχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τα παραπάνω όμως στοιχεία συνεπάγονται δίχως άλλο την τιμωρία της Παπαχρήστου, και μάλιστα με τον αποκλεισμό της από τους Ολυμπιακούς Αγώνες;

Όχι απαραίτητα, καθώς η παραβίαση ενός κανόνα προϋποθέτει τη γνώση της ύπαρξης του κανόνα αυτού, ή, τουλάχιστον την υποχρέωση για τη γνώση αυτή. Πιο συγκεκριμένα, στη νομική ορολογία υπάρχει η έννοια της ‘συγγνωστής νομικής πλάνης’, η οποία υφίσταται όταν κάποιος παραβιάζει έναν κανόνα, τον οποίο κανόνα όμως δεν γνωρίζει (ώστε να τον τηρήσει), και η άγνοιά του αυτή είναι ‘συγγνωστή’, δηλαδή ανεκτή. Σε αυτή την περίπτωση ο ‘δράστης’ μένει ατιμώρητος.

Στη συγκεκριμένη τώρα περίπτωση, θεωρώ δεδομένο ότι η Παπαχρήστου δεν γνώριζε τον παραπάνω κανόνα που είχε θέσει η ΔΟΕ -  διαφορετικά δεν θα υπήρχε περίπτωση να ρισκάρει τη συμμετοχή της στους Ολυμπιακούς αγώνες για να γράψει μια βλακεία στο twitter.

Συνεπώς το ερώτημα που ανακύπτει είναι το ακόλουθο: Ώφειλε η αθλήτρια να γνωρίζει ότι απαγορεύεται στους αθλητές που συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες η ανάρτηση ρατσιστικών σχολίων στα κοινωνικά δίκτυα, και μάλιστα με ποινή αποκλεισμού;

Κατ’αρχάς είναι βέβαιο ότι οι αρμόδιοι εθνικοί φορείς, που έσπευσαν να ανακοινώσουν τον αποκλεισμό - εξπρές, δεν είχαν φροντίσει στοιχειωδώς να ενημερώσουν τους αθλητές για την ύπαρξη των εν λόγω κανόνων - διαφορετικά θα είχε αποφευχθεί εξ αρχής το όλο ζήτημα.

Ώφειλε λοιπόν ο ίδιος ο αθλητής, με δική του πρωτοβουλία, να ψάξει για το εάν έχουν τεθεί τέτοιου είδους κανόνες από την ΔΟΕ, προτού προβεί σε αναρτήσεις στο ίντερνετ; Η δική μου γνώμη είναι πως όχι, πολύ πιθανόν να μην του είχε περάσει καν από το μυαλό ότι η ΔΟΕ έχει θέσει κανόνες γι’αυτές τις περιπτώσεις - ή και γενικότερα, για την εξωαθλητική του συμπεριφορά.

Και πάμε και στο ηθικό μέρος του παραπάνω κανόνα: Έχουν οι πρωταθλητές μας λάβει, εκτός από την αθλητική τους εξάσκηση, και την αντίστοιχη παιδεία, ώστε να θεωρείται αυτονόητο (χωρίς να χρειάζεται καν να ανατρέξουν σε ρητούς κανόνες), ότι μια ρατσιστική δήλωση δεν συνάδει με τα ιδεώδη των Ολυμπιακών Αγώνων κι ότι μπορεί να συνεπάγεται ακόμα και τον αποκλεισμό τους; Κι εδώ πλέον κολλάνε τα επιχειρήματα περί χορηγών, αναβολικών κι εν γένει αλλοτρίωσης της Ολυμπιάδας, όχι επειδή μπορούν -δήθεν- να υποβαθμίσουν  την απαξία μιας ρατσιστικής δήλωσης, αλλά  επειδή κατά τη γνώμη μου δείχνουν ότι η Παπαχρήστου εισέπραξε μια σκληρότατη τιμωρία, για ένα παράπτωμα που δεν γνώριζε καν ότι διαπράττει - γιατί δυστυχώς δεν διδάχθηκε από τους αρμόδιους τα ‘μη’ και τα ‘πρέπει’ του αθλητικού και ολυμπιακού πνεύματος.

Και για τους παραπάνω λόγους, αυτό συνιστά μια άδικη τιμωρία.