[ΓΝΩΜΕΣ] Στις εκλογές δεν ψηφίζουμε κυβέρνηση, αλλά νομοθέτες κι ελεγκτές. Του Βασίλη Σωτηρόπουλου.

 

Το αποτελέσμα της εκλογικής διαδικασίας δεν είναι η ανάδειξη της κυβέρνησης, αλλά των αντιπροσώπων των πολιτών στο νομοθετικό σώμα. Η κύρια αποστολή του κοινοβουλίου είναι η νομοθεσία και η δευτερεύουσα αποστολή του είναι η άσκηση του κοινοβουλευτικού ελέγχου στην εκτελεστική εξουσία. Η κυβέρνηση αναδεικνύεται και στηρίζεται από τους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς, αλλά ουδόλως ταυτίζεται με την Βουλή ή τον νομοθέτη. Σε μια τέτοια περίπτωση θα υπήρχε σύγχυση ελέγχοντος - ελεγχόμενου, η οποία στην πράξη υπάρχει σε έναν βαθμό, αλλά μόνο ως στρέβλωση κι όχι ως καταστατική αποστολή και λειτουργία του κοινοβουλίου. Η κυβέρνηση ασκεί την εκτελεστική εξουσία, μαζί με την επικυρωτική εγγύηση του προέδρου της δημοκρατίας, ενώ η Βουλή ασκεί το νομοθετικό κι ελεγκτικό της κυβέρνησης έργο.

 

Αυτά μπορεί να ακούγονται θεωρητικά, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Αντιθέτως, τα αποτελέσματα των συγχύσεων το βλέπουμε στην καθημερινή πολιτική ζωή. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση έχει το προνόμιο της νομοθετικής πρωτοβουλίας και την εγγύηση της επίτευξης των νομοθετικών της επιλογών λόγω της δεδηλωμένης πλειοψηφίας της στην Βουλή, δεν σημαίνει ότι ο ψηφοφόρος κατ΄αρχήν ψήφισε "κυβέρνηση", για τον απλούστατο λόγο ότι είναι βουλευτές εκείνοι που εισηγούνται το ένα ή το άλλο νομοσχέδιο προς ψήφιση στο νομοθετικό σώμα.

 

Η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να αναθέσει σε βουλευτές την εισήγηση της προτεινόμενης νομοθεσίας, δηλαδή άμεσους εκπροσώπους που ο πολίτης έχει επιλέξει με την εκλογική διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι ο ρόλος του βουλευτή στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο σοβαρός απ' ό,τι νομίζουμε: υπάρχουν βουλευτές που, μολονότι μπορεί να εξελέγησαν με μια κυβερνητική παράταξη και παραμένουν μέλη της, δεν θα δέχονταν ποτέ να παίξουν το ρόλο του εισηγητή σε συγκεκριμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Και, φυσικά, υπάρχουν κι άλλοι βουλευτές, οι οποίοι πολύ ευχαρίστως θα εισηγούνταν το οτιδήποτε, αρκεί να διατηρήσουν την εύνοια της ηγεσίας ή την στήριξη της κυβέρνησης με οποιοδήποτε κόστος.

 

Έπειτα, το ελεγκτικό σκέλος της κοινοβουλευτικής διαδικασίας δεν είναι καθόλου αμελητέο. Ειδικά τα τελευταία χρόνια με τις εξαιρετικά πιεσμένες κοινοβουλευτικές ομάδες, είδαμε αρκετές φορές τα στελέχη της αντιπολίτευσης, ασκώντας έντονο έλεγχο, να επεμβαίνουν δραστικά στην διαμόρφωση της νομοθεσίας, παρόλο που δεν ήταν κυβερνητικοί βουλευτές. Είδαμε νομοσχέδια να αποσύρονται ή και να μην εισάγονται ποτέ στην Ολομέλεια της Βουλής, επειδή οι βουλευτές της αντιπολίτευσης άσκησαν έντονο κοινοβουλευτικό έλεγχο. Ανεξάρτητα από το εάν αυτό μας βρίσκει σύμφωνους ή όχι, η ελεγκτική κοινοβουλευτική εξουσία είναι μια πραγματικότητα και διαμορφώνεται επίσης ως αποτέλεσμα της εθνικής εκλογικής διαδικασίας.

 

Όταν λοιπόν ο πολίτης ψηφίζει έναν πολιτικό γιατί θέλει να τον δει στέλεχος της κυβέρνησης, διαπράττει ένα πολύ σοβαρό θεσμικό λάθος: ο βουλευτής πρέπει να επιλέγεται κατ' αρχήν για την ικανότητά του ως ελέγχων κι όχι ως διοικών. Oι "επώνυμοι" και δημοφιλείς συμπολίτες μας που διεκδικούν την ψήφο μας, συνήθως χωρίς να έχουν επιδείξει επαρκείς ελεγκτικές ικανότητες, είναι η πιο χαρακτηριστική περίπτωση: ψηφίζονται συνήθως για καλλωπιστικούς λόγους. Συνήθως τοποθετούνται και στην κυβέρνηση επίσης για αντίστοιχους λόγους - αφου γι' αυτούς εξελέγησαν και θεωρείται ότι δεν θα αποτελέσουν συγκρουσιακές προσωπικότητες. Η αποτελεσματικότητά τους, τόσο ως ελέγχοντες όσο και ως διοικούντες, είναι γνωστή, αλλά αυτό φυσικά δεν πρόκειται να αποθαρρύνει τις πολιτικές παρατάξεις από την διαρκή αναζήτηση δημοφιλών ασχέτων για να καλλωπίσουν τα ψηφοδέλτια, στη συνέχεια την Βουλή και ίσως και την κυβέρνηση.

 

Ένας γνώμονας για μια ψήφο με νόημα είναι ο εντοπισμός προσώπων που μπορούν να αποδώσουν με επάρκεια ως ελεγκτές και να συμβάλλουν με γνώση στη διαμόρφωση μιας δίκαιης νομοθεσίας και, κατ' επέκταση, μιας δίκαιης ενάσκησης της εξουσίας από την κυβέρνηση. Οι ξεκάθαρες θέσεις, η συνέπεια και η έλλειψη "κρυφής ατζέντας" είναι το ζητούμενο και το νόημα μιας λειτουργικής προεκλογικής περιόδου είναι ακριβώς η ανάδειξη αυτών των προσώπων και η απόσπαση όσων περισσότερων διαφανών δεσμεύσεων για την τήρησή τους.