Τον Δεκέμβριο του 2017 η Γαλήνη Κοεμτζή έβαλε τέλος στη ζωή της, πέφτοντας από τον 9ο όροφο της φοιτητικής εστίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Ήταν 21 χρονών, φοιτήτρια στο τμήμα Βιολογίας, και ο λόγος της αυτοκτονίας της οι απειλές που δεχόταν για δημοσιοποίηση ενός «ροζ» βίντεο που είχε γυρίσει πρώην φίλος της. Ήταν η πρώτη περίπτωση cyber bullying που γινόταν ευρέως γνωστή στην Ελλάδα, παρόλο που δεν ήταν η μόνη.
Η εκδικητική πορνογραφία ή «διαδικτυακός βιασμός», όπως επίσης αποκαλείται, είναι από χρόνια γνωστή στις ελληνικές Αρχές, με πολλά παρόμοια περιστατικά. Ωστόσο, το φαινόμενο του διαδικτυακού bullying αυξάνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια και παίρνει όλο και πιο τρομακτικές διαστάσεις.
Οι περιπτώσεις είναι αμέτρητες και οι περισσότερες δεν γίνονται γνωστές ούτε στο οικογενειακό περιβάλλον των θυμάτων, γιατί, συνήθως, το πιο μεγάλο πρόβλημα είναι η ντροπή και η αμηχανία που τους προκαλεί η εμπλοκή σε μια τέτοια κατάσταση.
Κι όσο πιο μικρής ηλικίας είναι το θύμα, τόσο δυσκολότερο είναι να ζητήσει βοήθεια, οπότε η ψυχολογική πίεση που συσσωρεύεται μπορεί να οδηγήσει σε όλο και πιο ακραίες συμπεριφορές.
Η πρόσφατη περίπτωση της Ελένης Τοπαλούδη με τις τραγικές συνέπειες είναι σοκαριστική και η δημοσιοποίηση του βίντεο που υποτίθεται ότι έδειχνε την Ειρήνη Καζαριάν είναι από τα περιστατικά εκδικητικής πορνογραφίας που έγιναν πρωτοσέλιδο και θέμα στα δελτία ειδήσεων.
Το φαινόμενο της εκδικητικής πορνογραφίας συναντάται πιο συχνά στις ηλικίες 16-30 και αυτό είναι φυσικό, αν κάποιος σκεφτεί ότι τότε τα άτομα ανακαλύπτουν ακόμα και πειραματίζονται με τη σεξουαλικότητά τους. Με τα εργαλεία που τους προσφέρει η νέα τεχνολογία, αρκετοί από αυτούς ανταλλάσσουν μέσω μηνυμάτων, chatrooms, social media και e-mails φωτογραφίες ή βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου.
Το γεγονός ότι οποιοσδήποτε πλέον μπορεί πολύ εύκολα να τραβήξει φωτογραφίες και βίντεο με την κάμερα του κινητού και να τις μοιραστεί στα social media ή σε πορνογραφικά sites κάνει την κατάσταση ακόμα πιο δύσκολη.
«Εκδικητική πορνογραφία ή "διαδικτυακός βιασμός" ορίζεται η μη συναινετική πορνογραφία που περιλαμβάνει τη δημοσίευση σεξουαλικού περιεχομένου (βίντεο ή φωτογραφιών) χωρίς τη συναίνεση του υποκειμένου» λέει η Καλλιόπη Ιωάννου, διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνούς Κυβερνοασφάλειας (CSIi), κλινική εγκληματολόγος και σύμβουλος Οικογένειας και Υποστήριξης Θυμάτων Εγκλημάτων.
«Τα θύματα εκδικητικής πορνογραφίας είναι κυρίως γυναίκες. Όσο για τους δράστες, αυτοί συνήθως είναι οικεία πρόσωπα των θυμάτων, όπως σύζυγοι ή σύντροφοι, οι οποίοι, κάτω από ορισμένες συνθήκες (για παράδειγμα, διαζύγιο/χωρισμός), επιθυμούν να εκδικηθούν τις πρώην ερωτικές συντρόφους τους, αναρτώντας γυμνές φωτογραφίες τους στο Διαδίκτυο χωρίς τη θέλησή τους.
Μετά τη δημοσίευση του σεξουαλικού περιεχομένου, οι συνέπειες για τα θύματα μπορεί να αποβούν καταστροφικές.
Συγκεκριμένα, διακρίνονται τρεις κύριες επιδράσεις του φαινομένου της εκδικητικής πορνογραφίας: αρχικά, προβλήματα στην καριέρα και στις διαπροσωπικές σχέσεις, που μπορεί να προκύψουν μετά τη δημοσίευση του αποκαλυπτικού υλικού. Επιπλέον, δημιουργούνται αυτοκτονικές τάσεις, ειδικά όσον αναφορά γυναίκες με ευάλωτη προσωπικότητα. Τέλος, η ανάρτηση των γυμνών φωτογραφιών μπορεί να συνδυάζεται και με άλλες μορφές εκβιασμού (π.χ. χρηματικού).
Η διεθνής έρευνα έχει καταδείξει ότι υπάρχουν σαφείς ομοιότητες μεταξύ των θυμάτων βιασμού/σεξουαλικής κακοποίησης και των θυμάτων εκδικητικής πορνογραφίας. Συγκεκριμένα, αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών έχουν εντοπίσει κοινά προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη, άγχος, κατάχρηση ουσιών και διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).
Υπό αυτό το πρίσμα, η εκδικητική πορνογραφία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια νέα και ιδιαίτερα επικίνδυνη μορφή διαδικτυακής τρομοκρατίας, δεδομένου ότι το "cyber bullying" (αν και δεν υπάρχει κοινά αποδεκτός ορισμός διεθνώς) περιγράφεται ως η ατομική ή ομαδική πράξη που σκοπό έχει να βλάψει ψυχικά και να προκαλέσει βλάβη σε ένα ανυπεράσπιστο θύμα μέσω της συνεχούς χρήσης της τεχνολογίας.
Στην Ελλάδα το φαινόμενο δεν μπορεί να καταγραφεί, γιατί δεν έχει πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις όσο σε άλλες χώρες.
Σε αυτό βασικό ρόλο παίζει ο αποκαλούμενος "σκοτεινός αριθμός" της εγκληματικότητας. Ο σκοτεινός αριθμός (εγκλήματα που δεν γίνονται γνωστά, εγκληματίες που δεν συλλαμβάνονται) είναι μεγάλος σε αυτές τις περιπτώσεις, καθώς τα θύματα δύσκολα αναφέρουν στις Αρχές τους εκβιασμούς που δέχονται, κυρίως λόγω ντροπής και αμηχανίας που μπορεί να αισθάνονται.
Το φαινόμενο της εκδικητικής πορνογραφίας συναντάται πιο συχνά στις ηλικίες 16-30 και αυτό είναι φυσικό, αν κάποιος σκεφτεί ότι τότε τα άτομα ανακαλύπτουν ακόμα και πειραματίζονται με τη σεξουαλικότητά τους.
Με τα εργαλεία που τους προσφέρει η νέα τεχνολογία, αρκετοί από αυτούς ανταλλάσσουν μέσω μηνυμάτων, chatrooms, social media και e-mails φωτογραφίες ή βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου (φαινόμενο γνωστό και ως texting). Συνεπώς, σε αυτές τις ηλικίες είναι πιο πιθανό να πέσει κανείς θύμα εκδικητικής πορνογραφίας».
Ο Μανώλης Σφακιανάκης, αντιστράτηγος της ΕΛ.ΑΣ., ιδρυτής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνούς Κυβερνοασφάλειας, ειδικός ερευνητής-αναλυτής ηλεκτρονικών εγκλημάτων και ιδρυτής του τμήματος Ηλεκτρονικής Δίωξης της ΕΛ.ΑΣ., αναφέρει ότι οι πιο συχνές καταγγελίες για σεξουαλική εκβίαση είναι οι εξής:
«Περιστατικά με κρυφή κάμερα, απόσπαση φωτογραφιών κρυφά (hacking). Δηλαδή κάποιος επιτήδειος έχει μπει στον υπολογιστή, τον έχει παγιδέψει και τη στιγμή που κάθεται το κοριτσάκι αμέριμνο με το εσώρουχο ή γυμνό, την καταγράφει και τη φωτογραφίζει.
Το πλέον ανησυχητικό είναι το φαινόμενο της εκδικητικής πορνογραφίας, δηλαδή το να είσαι σε μια σχέση, στο πλαίσιο αυτής της σχέσης να τα μοιράζεσαι όλα και, όταν χωρίζεις, για να πάρεις εκδίκηση από τον/την πρώην σου, να μοιράζεις τις ερωτικές στιγμές που έχεις καταγράψει σε sites, μπλογκ, social media και πορνογραφικές σελίδες».
Το υλικό που ανεβαίνει σε ένα site πορνογραφικού περιεχομένου είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθεί κι ακόμα πιο δύσκολο να κατέβει από το Διαδίκτυο από τη στιγμή που δημοσιοποιείται.
Τα πιο πολλά sites έχουν υπο-sites όπου μοιράζονται τα βίντεο ή οι φωτογραφίες και σχεδόν όλα δίνουν τη δυνατότητα για download, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί οποιοσδήποτε να κατεβάσει το υλικό στον υπολογιστή του και στη συνέχεια να το μοιραστεί.
Γενικά, ανοίγει ένας φαύλος κύκλος από τον οποίο πάρα πολύ δύσκολα μπορείς να ξεφύγεις. «Ο κόσμος θα πρέπει να γνωρίζει ότι η Ελληνική Αστυνομία δεν μπορεί να κατεβάσει αυτό που είναι πάνω, το "βρόμικο" υλικό» λέει ο κ. Σφακιανάκης.
«Μπορεί να εκκινήσει τη διαδικασία προς εντοπισμό του ενόχου και ο ένοχος θα λογοδοτήσει στο δικαστήριο. Τα δικαστήρια, κατόπιν απόφασης, μπορούν να το κατεβάσουν μετά από σχετικές διαδικασίες. Άρα, είναι μεγάλο κομμάτι το κατεβάζω ένα τέτοιου είδους υλικό από το Διαδίκτυο. Είναι συγκεκριμένες εταιρείες που το κάνουν αυτό και άνθρωποι εξειδικευμένοι.
Εν ολίγοις, οφείλω να πω ότι εάν κάποιος έχει πορνογραφικό υλικό στον "αέρα", η Ελληνική Αστυνομία το μόνο που θα κάνει είναι να βρει τον δράστη. Αν κάποιος θέλει να κατεβάσει τις φωτογραφίες, γίνονται ενέργειες με άλλους τρόπους, από γραφεία τα οποία είναι εξειδικευμένα στο να κατεβάζουν αυτές τις φωτογραφίες νόμιμα, μέσα από δικαστικές ενέργειες».
Τι πρέπει να κάνει όποια ή όποιος υποστεί τέτοιου είδους βία;
«Οι περιπτώσεις της Καζαριάν κι ακόμα χειρότερα της Ελένης Τοπαλούδη και της Γαλήνης Κοεμτζή είναι σοκαριστικές και δείχνουν ότι η ελληνική κοινωνία δεν είναι ενημερωμένη» σχολιάζουν και οι δύο.
«Γι' αυτόν τον λόγο το Ινστιτούτο Διεθνούς Κυβερνοασφάλειας εξειδικεύεται στην πρόληψη των εγκλημάτων, στη διαχείριση των κινδύνων και στη γενικότερη αντιμετώπιση ανθρώπινων καταστάσεων που εμπεριέχουν πόνο και βία.
Έτσι, πραγματοποιούμε σεμινάρια σε όλη την Ελλάδα και διεθνώς που απευθύνονται είτε προς συγκεκριμένα γυναικεία σωματεία είτε γενικότερα σε κόσμο που θέλει να ενημερωθεί για περιπτώσεις εκδικητικής πορνογραφίας και διαδικτυακού εκφοβισμού.
Συγκεκριμένα, για την αντιμετώπιση του φαινομένου της εκδικητικής πορνογραφίας και του διαδικτυακού εκφοβισμού επόμενος στόχος του CSIi είναι η δημιουργία μιας δεξαμενής σκέψης (think tank) της οποίας πρόεδρος θα είναι ο κ. Ιωάννης Νέστορος, καθηγητή Ψυχιατρικής και Ψυχολογίας.
Σε αυτήν τη δεξαμενή σκέψης σκοπεύουμε να καλέσουμε παράλληλα κι άλλους διακεκριμένους ψυχολόγους και εγκληματολόγους, όπως ο κ. Ιωάννης Πανούσης, για να συμμετάσχουν στις δράσεις μας και στα συνέδριά μας, προσφέροντας τις γνώσεις τους και τη βοήθειά τους σε ανθρώπους που θέλουν να ενημερωθούν για συναφείς κινδύνους που ελλοχεύουν στο Διαδίκτυο.
Όσα αναφέραμε μέχρι στιγμής έχουν να κάνουν με τη σωστή ενημέρωση, την πρόληψη και τη διαχείριση κινδύνου.
Όμως στην περίπτωση που κάποιο θύμα δέχεται τέτοιου είδους καταστάσεις και έχει υποκύψει σε συνεχείς εκβιασμούς, κακοποιήσεις και οτιδήποτε άλλο αφορά βλάβη της ψυχικής υγείας που ενδέχεται να έχει προκληθεί από τις διαδικτυακές απειλές, τότε μπορεί να απευθυνθεί σ' εμάς, έτσι ώστε να τον/την παραπέμψουμε σε εξειδικευμένους ψυχολόγους/κλινικούς εγκληματολόγους που θα αναλάβουν τη σωστή καθοδήγησή του/της».
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
σχόλια