Αν η ζωή μας διαδραματίζεται περισσότερο στο διαδίκτυο παρά «εκεί έξω», τότε ο Διευθυντής Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος είναι κάτι σαν πρωθυπουργός. Ο ίδιος το παραδέχτηκε, υποστηρίζοντας πως «δεν υπάρχει καμία εγκληματική πράξη που να υπάρχει στην κανονική ζωή και να μην έχει περάσει στο διαδίκτυο. Όλη μας η ζωή είναι μεταλλαγμένη στο ίντερνετ». Έναν «πρωθυπουργό», όμως, δεν τον πετυχαίνεις εύκολα στο τηλέφωνο. Και ας έχει τέσσερα. Με τα πολλά μού είπε να του τηλεφωνήσω μια Τρίτη στις 7:30 το πρωί. «Πού να έρθω;», τον ρώτησα. «Στο Πρώτο Νεκροταφείο», μου απάντησε μές στην καλή χαρά. «Πού να έρθεις; Στη ΓΑΔΑ. Τι καφεδάκι να σου έχω έτοιμο;».
ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΧΙΟΥΜΟΡ και την καλή διάθεση, η συνάντηση είναι με έναν «μπάτσο» που κρατά στα χέρια του τα κλειδιά του «Μεγάλου Αδελφού». Το γραφείο του είναι στον 13ο όροφο του πιο άσχημου κτιρίου της λεωφόρου Αλεξάνδρας, ίσως και της Αθήνας, της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής. Στους τοίχους είναι κρεμασμένοι πίνακες με σύμβολα όπως το @, το www, και κωδικούς Pascal. Ο ίδιος θυμίζει έναν κουβαρντά γλεντζέ παρά έναν nerd που ασχολείται με την τεχνολογία. Επάνω στο γραφείο του έχει τα τέσσερα κινητά (iPhone, Blackberry), έναν iMac, ένα MacBook Air, ένα iPad, ένα laptop, κάπου είδα να ξεπροβάλλει και ένα tower και νομίζω ότι είδα και ένα iPod, εκτός κι αν ζαλίστηκα από τα πολλά gadgets. Πίσω του μια «τροπαιοθήκη» με τιμητικές πλακέτες και ένα εικονοστάσι. Όπως μου τόνισε, είναι «υπόλογος στον Θεό», δείχνοντας τις εικόνες «και στους ανθρώπους», απευθυνόμενος σε μένα.
ΑΠΟ ΜΙΚΡΟΣ σκάλιζε τις παιχνιδομηχανές. Τελειώνοντας το λύκειο, αποφάσισε να γραφτεί σε -ιδιωτική εκείνη την εποχή- σχολή υπολογιστών. «Παράλληλα με την ΚΟΡΕΛΚΟ, πέρασα στην τότε Σχολή Ενωμοταρχών. Πήγα στη Ρόδο, διάβασα και μπήκα στη Σχολή Αξιωματικών. Το 1989 βγήκα από εκεί και άρχισα να ψάχνω πώς θα πάω στην Πληροφορική. Πρώτα πήγα στην Aσφάλεια, στη Δίωξη Οικονομικού Εγκλήματος, και μου άρεσαν η δράση, η έρευνα. Να ξεκινάω από το μηδέν και να καταλήγω στο χίλια. Δεκαεπτά χρόνια στη Δίωξη δεν έχω κάτσει ποτέ». Θα περάσουν λίγα χρόνια και το πρώτο ηλεκτρονικό έγκλημα θα γίνει και στην Ελλάδα, με πιστωτικές κάρτες. Τότε, ο Αρχηγός της Αστυνομίας, Νίκος Δαβίλλας, του πρότεινε ν’ αναλάβει μόνος του τα ηλεκτρονικά εγκλήματα. «Συνέλαβα επτά άτομα το 1996 για πιστωτικές. Άλλαζαν το μαγνητικό πεδίο της κάρτας και χρέωναν άλλους λογαριασμούς. Το δεύτερο έγκλημα που θυμάμαι ήταν ερωτικής φύσης. Κάποιος είχε δεσμό με μια κυρία και χώρισαν. Αυτός, για να την εκδικηθεί, μπήκε στο datingclub.gr, της έφτιαξε λογαριασμό κι έγραψε ότι κάνει βίζιτες».
«ΤΟ 1997 είχαμε μια υπόθεση τον μήνα. Σήμερα έχουμε σαράντα την ημέρα. Είναι πολύ εύκολο με τα μηχανήματα που έχω να εντοπίσω κάποιον, αλλά μου δένει τα χέρια η νομοθεσία. Το 2005 έβγαλε ένα διάταγμα η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, όπου αναφέρεται ότι όλο το διαδίκτυο είναι απόρρητο. Πρέπει να υπάρχουν τα απόρρητα, αλλά όταν απειλείται η ζωή ενός ανθρώπου, η πολιτεία οφείλει να τον προστατέψει. Όταν διαπομπεύεται απρόκλητα η προσωπικότητά σου, έχω υποχρέωση να σε προστατεύσω». Αυτή είναι η αρχή του Σφακιανάκη: αν απειλείται διαδικτυακά η ανθρώπινη ζωή, είναι υποχρέωσή του να επέμβει. Το τόνισε κατ’ επανάληψη σε όλη την κουβέντα μας. Αυτό και ότι αγαπάει την Αστυνομία, ότι αν πήγαινε στον ιδιωτικό τομέα θα έβγαζε πολλά λεφτά κι ότι αν νιώσει ποτέ να χειραγωγείται, θα σηκωθεί να φύγει.
ΤΟ 2000 του δίνουν έναν βοηθό, το 2004, και ενώ η ευρυζωνικότητα κυριαρχεί στην Ελλαδα, οι βοηθοί γίνονται τέσσερις. «Μας φώναζα τμήμα “Ταξί”. Παίρναμε όποτε θέλαμε ένα ταξί και φεύγαμε». Από το 2009 και έπειτα εισακούσθηκαν οι εισηγήσεις του Σφακιανάκη και το τμήμα εξοπλίστηκε με δεκάδες… επιστήμονες. «Έχουμε 90 επιστήμονες. Σαράντα πέντε τεχνικούς από το Μετσόβιο Πολυτεχνείο και σχολές υπολογιστών. Είμαστε μια επιστημονική αστυνομία και κάθε υπόθεση τεκμηριώνεται επιστημονικά. Θα γίνουμε η πρώτη δημόσια υπηρεσία με ISO. Εγώ λέω συνέχεια πως δεν είμαι μπάτσος. Είμαι επιστήμονας. Όλα τα παιδιά κι εγώ έχουμε να επιδείξουμε σπουδές και δουλειά, πράγμα σπάνιο για μια δημόσια υπηρεσία. Επιστήμονες που μας παρακολουθούν όμως; «Απόρρητη είναι μόνο η φωνή. Τα εξωτερικά χαρακτηριστικά (ποιος κάλεσε ποιον) δεν είναι απόρρητα. Τα chat είναι ελεύθερα. Το ότι ο Σφακιανάκης μας παρακολουθεί όλους είναι μύθος. Όπως και ότι μας παρακολουθεί το Echelon. Η εταιρεία που σε βάζει στα απόρρητα θέλει βούλευμα και άρση απορρήτου γίνεται μόνο για τρομοκρατία, ναρκωτικά, ανθρωποκτονία, εκβιασμούς και οργανωμένα εγκλήματα». Όσον αφορά το θέμα της ιδιωτικότητας, ο κ. Σφακιανάκης υπογραμμίζει ένα παράδοξο: «Το κράτος έκοψε από την αστυνομική ταυτότητα πολλά στοιχεία και μπορεί κάποιος να μπαίνει στο Facebook από μόνος του. Ενώ η Πολιτεία μάς προστάτεψε, επιτρέποντάς μας να μην της δίνουμε στοιχεία, πάμε μόνοι μας και τα δημοσιοποιούμε».
Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΑΣ έγινε λίγες μέρες πριν συλλάβουν τον «μανιακό» τορναδόρο με τοmail περί χρεοκοπίας της χώρας. Είναι αξιοπερίεργο, όταν πολλά ξένα και ελληνικά μέσα γράφουν κάθε τρεις και λίγο για επιστροφή στη δραχμή, να την πληρώνει ένας φουκαράς που είχε μια στιγμή έμπνευσης. Ανοίγει το iPhone του και μου διαβάζει επί λέξει: «Η διασπορά ψευδών ειδήσεων καταδικάζεται σε φυλάκιση τριών μηνών και σε πρόστιμο όποιος διασπείρει ψευδές ειδήσεις ή φήμες ικανές να επιφέρουν ανησυχία ή φόβο στους πολίτες. Βγήκαν πολλά χρήματα από τράπεζες μετά από αυτό τοπαρανοϊκό mail. Κι εγώ που το διάβασα, ανησύχησα». Η σύλληψή του, καθώς και οι κατασχέσεις που έχουν γίνει σε υπολογιστές που διαχειρίζονται μπλόγκερ, αποκαλούνται από κάποιους λογοκρισία. Αντιδρά με αυτό: «Στο ίντερνετ δεν υπάρχει λογοκρισία. Με παίρνουν διάφοροι εξαγριωμένοι και μου λένε να κλείσω μπλογκ. Για μένα υπάρχουν μπλογκ που γράφουν τα χείριστα. Αν ήμουν γραφικός, θα ήμουν όλη μέρα στην εισαγγελία με ένα τσαντάκι να κάνω παρουσιάσεις. Η Αστυνομία δεν κλείνει μπλογκ. Τα κλείνουν αυτοί που τα φιλοξενούν, η Δικαιοσύνη, και πολλές φορές τα απομονώνει η ίδια η μπλογκόσφαιρα». Το 2001, βέβαια, είχε κατηγορηθεί ότι είχε προσπαθήσει να προσεγγίσει το Indymedia με mail (κάποιος με το όνομα «Σφακιανάκης» ήθελε να συναντηθεί με τους διαχειριστές του πόρταλ) και πως κατά καιρούς «επιτίθεται» στους servers του. Αντιδρά και πάλι: «Πρέπει να είσαι ηλίθιος, όταν ξέρεις ότι μπορείς ν’ ανοίξεις στο διαδίκτυο έναν ψεύτικο λογαριασμό με οποιοδήποτε όνομα, να πας να το κάνεις με το δικό σου. Κάποιοι χρησιμοποίησαν το δικό μου όνομα, όπως το έχουν χρησιμοποιήσει και αλλού. Εμείς εδώ πέρα δεν κάνουμε “επιθέσεις” για να ρίξουμε το Ιndymedia.Είμαστε μια υπηρεσία που έχει γίνει για να προστατέψει όλους τους Έλληνες. Η Αστυνομία δεν είναι ούτε λογοκριτής ούτε hacker. Έχουμε τόση δουλειά να κάνουμε, που ούτε θα το σκεφτούμε».
ΚΑΘΕ ΛΙΓΟ ΚΑΙ ΛΙΓΑΚΙ διαβάζουμε κι ένα δημοσίευμα για e-εθισμούς και απόπειρες αυτοκτονίας εξαιτίας του διαδικτύου στις εφηβικές ηλικίες. Εκεί, πάντα, θα υπάρχει και μια δήλωση του διευθυντή, που θα εξηγεί πώς απέτρεψε τις αυτοκτονίες. «Είναι και η ανάγκη των δημοσιογράφων να φτιάξουν κάποιους τίτλους. Το ίντερνετ, όμως, είναι πολιτισμός. Εάν νιώσω ότι δεν έχω ίντερνετ δίπλα μου, νιώθω ανασφαλής. Όπου και να πάω, το πρώτο πράγμα που κάνω είναι να ψάχνω ένα δίκτυο. Έτσι δεν είμαι μόνο εγώ, άλλα όλη μου η παρέα. Ο Σφακιανάκης είναι πάντα μπριζωμένος με την υπηρε- σία. Τέλος». Φεύγοντας, μου μιλά για τα 285 αυθεντικά τραγούδια που έχει στο iPhone. «Μου αρέσει το σελοφάν, το αυθεντικό. Αν ήμουν, όμως, φοιτητής μπορεί να κατέβαζα και παράνομα. Ακόμα όμως δεν υπάρχει επαρκής νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα». Μου χαρίζει μια γλυκιά δίπλα παραγωγής του και με αποχαιρετά. «Πάρε με τηλέφωνο για ό,τι θες». Λες και πρόκειται ν’ απαντήσει.
_______
Το άρθρο είχε δημοσιευτεί στην έντυπη LIFO Νο.242, από τον Σταύρο Διοσκουρίδη
σχόλια