Η έξοδος από το μνημόνιο τον προσεχή Αύγουστο δεν θα σημάνει την πλήρη απεξάρτηση της χώρας από τους ελέγχους των ευρωπαϊκών Θεσμών. Η εποπτεία θα συνεχισθεί ώσπου να αποπληρωθεί το 75% των δανείων που έχουμε λάβει από τον EFSF, τον ESM και τις χώρες της Ευρωζώνης. Δεν θα υπάρχουν όμως προαπαιτούμενα και αξιολογήσεις, ούτε απαιτήσεις για λήψη μέτρων.
Το πλαίσιο εποπτείας των χωρών της Ευρωζώνης που βγαίνουν από προγράμματα στήριξης έχει διαμορφωθεί από το 2013 και ήδη εφαρμόζεται σε Κύπρο, Ιρλανδία, Ισπανία και Πορτογαλία. Δεν περιλαμβάνει επισκέψεις της τρόικας, διαπραγματεύσεις για όλα τα θέματα δημοσιονομικής πολιτικής και χρονοδιαγράμματα εφαρμογής μέτρων.
Άλλωστε, με τους ισχύοντες Κανονισμούς της ΕΕ, κανένα κράτος-μέλος δεν έχει πλήρη δημοσιονομική ελευθερία. Ολες οι χώρες υπόκεινται σε εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αποφαίνεται εάν τηρούνται οι δημοσιονομικοί κανόνες.
Οι όροι είναι το δημοσιονομικό έλλειμμα να μην υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ για δύο διαδοχικά έτη και το δημόσιο χρέος να μην υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ. Οι χώρες που υπερβαίνουν τα όρια, υποχρεούνται να λαμβάνουν μέτρα μείωσής τους. Πρόκειται για τη «διαδικασία περί υπερβολικού ελλείμματος».
Υποχρεώσεις και ελευθερία αποφάσεων
Ωσπου να αποπληρώσει το 75% των δανείων της η Ελλάδα θα τεθεί υπό εποπτεία αυστηρότερη από αυτή στην οποία υπόκεινται τα κράτη μέλη της ΕΕ, μέσω της «διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος» .
Όμως αυτή δεν θα έχει καμία σχέση με την – μάλλον οδυνηρή - εμπειρία των τελευταίων επτάμισυ ετών, με τους αλλεπάλληλους ελέγχους, τις αξιολογήσεις και την επιβολή μέτρων κατ’ απαίτηση των δανειστών.
Η βασική δέσμευση για τη χώρα μας, όπως και για τις άλλες χώρες-μέλη, θα είναι ότι πρέπει να καθορίζονται δημοσιονομικοί στόχοι σε συνεργασία με την Κομισιόν και τους ευρωπαϊκούς Θεσμούς. Το πώς θα επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, θα είναι στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ελληνικής κυβέρνησης να αποφασίσει.
Όπως δήλωσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης, «τα μέσα υλοποίησης των στόχων, θα είναι στη δική μας ευχέρεια. Εμείς θα αποφασίζουμε πώς θα διανείμουμε τον παραγόμενο πλούτο, ποιούς θα επιβαρύνουμε, ποιους θα διευκολύνουμε, τι θα κάνουμε με τα φτωχά στρώματα».
Οι συζητήσεις για τη διαμόρφωση του πλαισίου εποπτείας έχει ήδη αρχίσει, με γνώμονα ό,τι έχει ήδη εφαρμοσθεί για τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης που πήραν χρηματοδοτική βοήθεια και στήριξη.
Η ιδιομορφία για την Ελλάδα είναι ότι έχει πάρει πολύ μεγαλύτερα δάνεια – το μεγαλύτερο ποσό που έχει δοθεί ποτέ σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό καθιστά ίσως αναγκαίες κάποιες προσαρμογές στους κανόνες που θεσμοθέτησε η ΕΕ από το 2013.
Το ισχύον πλαίσιο
Στον ευρωπαϊκό Κανονισμό 472/2013 (άρθρο 14) περιγράφονται οι έλεγχοι και η εποπτεία των κρατών που βγαίνουν από μνημόνια. Μεταξύ άλλων αναφέρονται οι ακόλουθες διαδικασίες:
Άσκηση εποπτείας μετά το πρόγραμμα
1. Τα κράτη μέλη παραμένουν υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα, εφόσον δεν έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το 75 % της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει ληφθεί από ένα ή περισσότερα άλλα κράτη μέλη, τον ΕΜΧΣ, τον ΕΜΣ ή το ΕΤΧΣ. Μετά από πρόταση της Κομισιόν η διάρκεια της εποπτείας μπορεί να παραταθεί, σε περίπτωση που εξακολουθεί να υπάρχει κίνδυνος για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα του κράτους-μέλους.
2(…) 3. Σε συνεννόηση με την ΕΚΤ η Κομισιόν πραγματοποιεί τακτικές αποστολές επιθεώρησης στο κράτος μέλος υπό εποπτεία, προκειμένου να εκτιμήσει την οικονομική, δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική του κατάσταση. Κοινοποιεί ανά εξάμηνο την εκτίμησή της στην αρμόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στο κοινοβούλιο του κράτους-μέλους, και εκτιμά ειδικότερα αν χρειάζονται διορθωτικά μέτρα.
4. Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να συστήσει σε κράτος μέλος υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα να λάβει διορθωτικά μέτρα.
