Οι φοιτητές αποκτούν κίνητρο στο μάθημα, σταματούν να παίζουν με το κινητό τους και ακούν με προσοχή τις ιστορίες των ασυνόδευτων ανήλικων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις χώρες λόγω πολέμου. Οι φοιτητές με τους ασυνόδευτους έφηβους γνωρίζονται, συνεργάζονται, αλληλεπιδρούν, μοιράζονται τα όνειρά τους για το μέλλον ενώ κάνουν πρόβες και ετοιμάζουν μουσικινητικά δρώμενα, τα όποια παρουσιάζουν στο κοινό. Εδώ, δεν μιλάμε για φιλανθρωπία και υποστήριξη στον αδύναμο. Εδώ, έχουμε ένα ολοζώντανο παράδειγμα διαπολιτισμικής ανταλλαγής και ουσιαστικής αλληλεπίδρασης και αποδοχής. Οι φοιτητές αναπτύσσουν την σημαντικότατη δεξιότητα της ενσυναίσθησης ενώ τα ασυνόδευτα παιδιά «απέκτησαν καινούριες ταυτότητες. Δεν ήταν μόνο ασυνόδευτοι αιτούντες άσυλο ανήλικοι, ήταν και χορευτές και τραγουδιστές και καλοί μάγειροι και εκείνοι που ήξεραν άριστα τη γεωγραφία της ασιατικής ηπείρου και αυτοί που προσπαθούσαν να τελειώσουν το νυκτερινό σχολείο και μετά να σπουδάσουν. Η επιβεβαίωση των ταυτοτήτων αυτών μέσα από τη σχέση με τους φοιτητές τόνωσε την αυτοπεποίθηση των νέων του Ξενώνα και ενδυνάμωσε την αυτοεικόνα τους».
«Οι ιστορίες των παιδιών του Ξενώνα ήταν στην πλειονότητά τους συγκλονιστικές. Παιδιά που ξεκίνησαν δεκατριών και δεκατεσσάρων χρονών από το Πακιστάν ή το Αφγανιστάν και σχεδόν περπατώντας έφτασαν κάποια στιγμή στην Ελλάδα.
O Κώστας Μάγος είναι επίκουρος καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που βρίσκεται στο Βόλο. Το γνωστικό του αντικείμενο είναι η διαπολιτισμική εκπαίδευση και τα μαθήματά μου σχετίζονται με την κοινωνική και σχολική ένταξη των εθνοπολιτισμικά διαφορετικών μαθητών, αλλά και γενικότερα με την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης και του σεβασμού προς κάθε μορφή διαφορετικότητας. Εξηγεί στο LIFO.gr για την ενδιαφέρουσα και γόνιμη σύνδεση του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με τον Ξενώνα Ασυνόδευτων Ανηλίκων Αιτούντων Άσυλο της ΑΡΣΙΣ που εδρεύει στην Μακρινίτσα Βόλου.
Πώς προέκυψε η ιδέα για τη σύνδεση του Πανεπιστημίου με τον Ξενώνα Ασυνόδευτων Ανηλίκων Αιτούντων Άσυλο της ΑΡΣΙΣ;
Ο Ξενώνας της ΑΡΣΙΣ βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μακριά από το χώρο του Πανεπιστημίου, στη Μακρινίτσα. Υποδέχεται και φιλοξενεί ανήλικους που μπαίνουν ασυνόδευτοι στην Ελλάδα ακολουθώντας συνήθως ομάδες ενηλίκων μεταναστών. Όταν στο πλαίσιο κάποιου μαθήματος έκανα αναφορά στον Ξενώνα, κανένας από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες που παρακολουθούσαν δεν γνώριζε την ύπαρξή του και ούτε ποτέ είχε συναντήσει κάποιον από τους ανήλικους που φιλοξενούνταν εκεί. Έτσι, προέκυψε η ιδέα να οργανώσουμε μια επίσκεψη γνωριμίας των φοιτητών/τριών με τους έφηβους του Ξενώνα. Αξίζει όμως να πω ότι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες του Τμήματος είναι αρκετά εξοικειωμένοι με τη συμμετοχή σε κοινωνικές δράσεις που οργανώνονται σε συνδυασμό με τα μαθήματα. Έχουν γίνει αρκετές τέτοιες δράσεις μέχρι τώρα σε συνεργασία με κοινωνικούς φορείς της πόλης του Βόλου και είναι κυρίαρχη άποψη της πλειονότητας των διδασκόντων στο συγκεκριμένο Τμήμα ότι το ακαδημαϊκό έργο δεν μπορεί να είναι αποκομμένο από την κοινωνία και την υποστήριξη κοινωνικών δράσεων.
Πώς ήταν, λοιπόν, η πρώτη συνάντηση ανάμεσα στους φοιτητές και στα παιδιά του Ξενώνα;
Στην πρώτη συνάντηση συμμετείχαν περίπου τριάντα φοιτητές και φοιτήτριες τόσο από τα δικά μου μαθήματα όσο και από τα μαθήματα της επίκουρης καθηγήτριας κ. Τσουβαλά, τα οποία συνδέονται με τη σωματική έκφραση και την ανάπτυξη της κιναισθητικής ενσυναίσθησης. Τόσο η οργάνωση της πρώτης συνάντησης όσο και ό,τι οργανώθηκε μετά από αυτή έγινε με την πολύτιμη συνεργασία της κ. Τσουβαλά που αποτέλεσε «ψυχή» της όλης διαδικασίας. Φυσικά, τίποτα δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς την υποστήριξη και τη δουλειά του προσωπικού του Ξενώνα. Η πρώτη επίσκεψη στον Ξενώνα είχε προγραμματισθεί για ένα τρίωρο, όσο διαρκεί ένα ακαδημαϊκό μάθημα, όμως τελικά έγινε ολοήμερη. Οι φοιτητές/τριες και οι έφηβοι που διαμένουν στον Ξενώνα δεν έχουν πολλά χρονιά ηλικιακής διαφοράς, όμως η κάθε ομάδα είχε εντελώς διαφορετική πορεία ζωής και, προφανώς, απολύτως διαφορετικές αφετηρίες. Πολύ γρήγορα οι δυο ομάδες άρχισαν να χτίζουν γέφυρες αμοιβαίας επικοινωνίας, να εντοπίζουν κοινά ενδιαφέροντα, να συζητούν για το πολύ διαφορετικό παρελθόν, αλλά και να μοιράζονται τα όνειρά τους για το μέλλον. Στην πρώτη αυτή συνάντηση οι ανήλικοι του Ξενώνα και οι φοιτητές/τριες έφαγαν, χόρεψαν και τραγούδησαν μαζί, ξενάγησαν οι μεν τους δε, μέσω του διαδικτύου, στους τόπους που γεννήθηκαν, μίλησαν για την καθημερινότητα και για τα σχέδιά τους.
Στη συνέχεια πώς εξελίχθηκε η συνεργασία;
Ακολούθησαν μερικές ακόμη επισκέψεις στον Ξενώνα, οι οποίες ήταν επίσης πολύ ενδιαφέρουσες, και, στη συνέχεια, προσκαλέσαμε τους νέους του Ξενώνα να επισκεφθούν το Πανεπιστήμιο και να παρακολουθήσουν τα μαθήματα. Ήταν αλήθεια ότι όταν κάναμε την πρόσκληση περιμέναμε μικρή συμμετοχή και ήταν έκπληξη για μας όταν είδαμε ένα μεγάλο αριθμό παιδιών από τον Ξενώνα να έρχονται στα μαθήματα και μάλιστα όχι για μια φορά, αλλά συστηματικά. Πολλοί γρήγορα οι φιλοξενούμενοι του Ξενώνα ξέφυγαν από το ρόλο του παρατηρητή και άρχισαν να παίρνουν ενεργό μέρος στα μαθήματα. Έδωσαν συνεντεύξεις στις φοιτήτριες σχετικά με την απόφαση, το ταξίδι και την εμπειρία της μετανάστευσης. Οι συνεντεύξεις αυτές αποτέλεσαν τον πυρήνα για τις εργασίες των φοιτητών στα μαθήματα της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, ενώ η αφήγηση περιστατικών της καθημερινότητάς τους τόσο από τους φοιτητές όσο και από τους ασυνόδευτους ανήλικους του Ξενώνα έδωσαν αφορμή για δραστηριότητες σωματικής έκφρασης και κινητικής διάδρασης. Η διαδικασία αυτή κράτησε αρκετούς μήνες με συστηματική εβδομαδιαία συμμετοχή των νέων του Ξενώνα στα μαθήματα.
Παράλληλα με τα μαθήματα πραγματοποιήσατε και άλλες κοινές δράσεις;
Ναι, κάποια στιγμή και ενώ η σχέση ανάμεσα στα παιδιά του Ξενώνα και τους φοιτητές και τις φοιτήτριες είχε εξελιχθεί, συναποφασίσαμε να κάνουμε μια πιο ανοικτή δράση στην πόλη του Βόλου. Ως συμβολική μέρα δράσης επιλέξαμε την 21η Μαρτίου, που είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού, και οργανώσαμε ένα ανοικτό αντιρατσιστικό μουσικοκινητικό δρώμενο, στο οποίο προσκαλέσαμε, εκτός από φοιτητές, σχολεία, ιδρύματα και κοινωνικούς φορείς της πόλης μας. Στο δρώμενο υπήρξε μεγάλη συμμετοχή, ενθουσίασε και τα παιδιά του Ξενώνα και τους φοιτητές και ζήτησαν να το επαναλάβουμε. Το επαναλάβαμε, λοιπόν, την επόμενη χρονιά, αλλά ενδιάμεσα οργανώσαμε και άλλες δράσεις, όπως ανοικτές γιορτές, συζητήσεις, καθώς και μια ημερίδα. Όλες οι δράσεις είχαν μεγάλη συμμετοχή, έντονη συγκίνηση και πολλά στοιχεία διαπολιτισμικής ανταλλαγής και αλληλεπίδρασης.
Υπήρχαν κάποιες απόψεις ή στάσεις φοιτητών ή/και ασυνόδευτων ανήλικων του Ξενώνα που σας έκαναν εντύπωση;
Εντυπωσιακό ήταν το γεγονός ότι κάποιοι φοιτητές και φοιτήτριες που δεν έρχονταν συνήθως στα μαθήματα ή όταν έρχονταν προτιμούσαν να παίζουν με το κινητό τους, απέκτησαν κίνητρο και ενδιαφέρον όταν άρχισαν να συμμετέχουν στα μαθήματα και τα παιδιά του Ξενώνα. Πήραν πρωτοβουλίες, έκαναν εργασία, συμμετείχαν στις κοινές δράσεις ...ξεκόλλησαν από το κινητό!
Υπήρξαν κάποιοι φοιτητές που αντέδρασαν, που εξέφρασαν φόβους;
Στην αρχή υπήρξε μια μικρή αμηχανία από κάποιους, κυρίως από αυτούς που θεωρούν ότι πανεπιστημιακό μάθημα σημαίνει απαραίτητα τρίωρη διάλεξη του διδάσκοντος με χρήση power point. Η δυναμική που επικρατούσε στα μαθήματα, έτσι όπως αυτά εξελίσσονταν μέσα από την παρουσία των εφήβων και νέων του Ξενώνα, αιφνιδίασε κάποιους φοιτητές. Όμως καθώς στα μαθήματα προσπαθούμε συζητώντας να μοιραζόμαστε τις σκέψεις και τα συναισθήματα, αυτό βοήθησε ώστε γρήγορα να ξεπεραστεί η όποια αμηχανία.
Τι συναισθήματα επικρατούσαν συνήθως;
Υπήρχε έντονη συγκίνηση από τη μεριά των φοιτητών. Οι ιστορίες των παιδιών του Ξενώνα ήταν στην πλειονότητά τους συγκλονιστικές. Παιδιά που ξεκίνησαν δεκατριών και δεκατεσσάρων χρονών από το Πακιστάν ή το Αφγανιστάν και σχεδόν περπατώντας έφτασαν κάποια στιγμή στην Ελλάδα. Παιδιά που δούλευαν από πέντε χρονών, που μεγάλωσαν σε στρατόπεδα προσφύγων, που είδαν του γονείς τους να σκοτώνονται, που κινδύνεψαν πολλές φορές και τα ίδια με θάνατο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της μετανάστευσης. Αυτές οι αφηγήσεις ήταν συγκλονιστικές και οι φοιτητές δεν μπορούσαν να μη τις συγκρίνουν με την δική τους συνήθως ασφαλή και προστατευμένη ζωή. Ακριβώς, επειδή οι αφηγητές ήταν εκεί μπροστά τους και ήταν συνομήλικοί τους, ήταν εύκολο να συγκρίνουν και να σκεφτούν ότι, αν τα ζάρια της τύχης έπεφταν αλλιώς, θα μπορούσαν να ήταν οι μεν στη θέση των δε. Αυτό το συζητήσαμε πολύ κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και νομίζω ότι ήταν αυτό κυρίως που βοήθησε τους φοιτητές και τις φοιτήτριες να σκεφθούν με ενσυναίσθηση και συγχρόνως να αρχίσουν να αποκτούν άποψη για την ταυτότητα του μετανάστη και πρόσφυγα, τις αιτίες της μετανάστευσης, τις μεταναστευτικές πολιτικές και τις διαδικασίες παροχής ασύλου, τους θανάτους των μεταναστών και προσφύγων στην προσπάθειά τους να περάσουν τα σύνορα, τις συνθήκες στα κέντρα κράτησης και πολλά ακόμη.
Και τα παιδιά του Ξενώνα πώς αντέδρασαν;
Τα παιδιά του Ξενώνα είχαν ανάγκη να μιλήσουν, να αφηγηθούν, να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, όχι μεταξύ τους, όπως γίνεται συνήθως, αλλά με τον «άλλο». Και οι αφηγήσεις τους στα μαθήματα, και ιδιαίτερα στο μάθημα της κ. Τσουβαλά, δεν ήταν μόνο με το λόγο, αλλά και με το σώμα, με το χορό, με τη μουσική. Μέσα από τη σχέση που δημιουργήθηκε ανάμεσα στα παιδιά του Ξενώνα και τους φοιτητές, τα παιδιά απέκτησαν καινούριες ταυτότητες. Δεν ήταν μόνο ασυνόδευτοι αιτούντες άσυλο ανήλικοι, ήταν και χορευτές και τραγουδιστές και καλοί μάγειροι και εκείνοι που ήξεραν άριστα τη γεωγραφία της ασιατικής ηπείρου και αυτοί που προσπαθούσαν να τελειώσουν το νυκτερινό σχολείο και μετά να σπουδάσουν. Η επιβεβαίωση των ταυτοτήτων αυτών μέσα από τη σχέση με τους φοιτητές τόνωσε την αυτοπεποίθηση των νέων του Ξενώνα και ενδυνάμωσε την αυτοεικόνα τους.
Πώς σκοπεύετε να συνεχίσετε τη σχέση ανάμεσα στον Ξενώνα και το Πανεπιστήμιο;
Καταρχήν είναι πολύ σημαντικό να συνεχισθεί απρόσκοπτα η λειτουργία του Ξενώνα. Και το λέω αυτό γιατί τους τελευταίους μήνες, λόγω κάποιων γραφειοκρατικών προβλημάτων, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στη χρηματοδότηση του Ξενώνα. Εύχομαι όταν θα διαβάζονται αυτές οι γραμμές η κατάσταση να έχει διευθετηθεί γιατί διαφορετικά το πρόβλημα θα είναι μεγάλο. Τι θα γίνουν αυτά τα παιδιά αν κλείσει ο Ξενώνας, καθώς και κάθε ξενώνας υποδοχής και ανοικτής φιλοξενίας; Δεν μπορώ να φανταστώ τι θα γίνει με τους νέους του Ξενώνα αν κλείσει! Ή μάλλον μπορώ. Ξέρετε στο Βόλο, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τον Ξενώνα, υπάρχει μια φυλακή ανηλίκων. Και εκεί ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι μετανάστες. Η κόκκινη γραμμή ανάμεσα στο αν ένας νέος μετανάστης θα βρεθεί στον Ξενώνα ή στη φυλακή είναι πολύ λεπτή. Και ως πολιτεία οφείλουμε να εξασφαλίσουμε στα παιδιά αυτά ανοικτούς και λειτουργικούς Ξενώνες και όχι φυλακές και κέντρα κράτησης.
Ποια είναι τα συμπεράσματα σας από το εγχείρημα της συνεργασίας Ξενώνα και Πανεπιστημίου;
Τα συμπεράσματα είναι θετικά. Όπως σας είπα και πριν, είδα στα μαθήματα φοιτητές και φοιτήτριες που δεν είχα ξαναδεί. Άκουσα απόψεις σχετικές με την αποδοχή της διαφορετικότητας να αλλάζουν προς το θετικότερο. Η αξιολόγηση που έκαναν οι ίδιοι οι φοιτητές στο μάθημα ήταν επίσης θετική, εστιάζοντας στην αλληλεπίδραση με τους νέους του Ξενώνα. Εξάλλου, οι σημερινοί φοιτητές μας θα είναι αυριανοί δάσκαλοι και δεν μπορώ να σκεφτώ μεγαλύτερη δεξιότητα σε ένα δάσκαλο από την ενσυναίσθηση, την ικανότητα να έρθει στη θέση του «άλλου», να περπατήσει με τα παπούτσια του, όπως συνηθίζεται να λέμε. Λοιπόν, στο εγχείρημα αυτό, της συνεργασίας του Πανεπιστημίου με τον Ξενώνα, νομίζω ότι τελικά καταφέραμε να ανταλλάξουμε τα παπούτσια μας.
Από τις αφηγήσεις των εφήβων του Ξενώνα της ΑΡΣΙΣ
«Ήθελα να φύγω από την Ελλάδα, έλεγα θα φύγω ακόμα και παράνομα, έψαχνα τρόπο να φύγω. Όταν ήρθαμε στο Πανεπιστήμιο, άλλαξα το μυαλό μου. Τώρα θέλω να μείνω στην Ελλάδα. Άλλαξα τα σχέδια. Γράφτηκα στο Νυκτερινό και δουλεύω στις ελιές. Μετά θέλω να βρω δουλειά και να σπουδάσω εδώ, στο Πανεπιστήμιο αυτό».
Χ.Σ., καταγωγή από το Πακιστάν
«Το βράδυ πέφτω στο κρεβάτι και δεν κοιμάμαι, όλο γεμάτο είναι το κεφάλι μου, δεν κοιμάται, τι θα κάνω λέω αύριο, πού θα πάω, μία λέω πίσω θα πάω, λέω θα φύγω, στη Γερμανία θα πάω, στη Σουηδία θα πάω, άλλη λέω στην Ελλάδα θα μείνω, δεν ξέρω, δεν ξέρω...».
Α.Χ., καταγωγή από το Αφγανιστάν
«Βάζουμε τους ανθρώπους σε κατηγορίες. Γιατί δεν γνωρίζουμε. Προσπαθούμε με παλιά δεδομένα και ακούσματα να βάλουμε τον άλλον σε μια κατηγορία για να νιώσουμε ασφαλείς απέναντι στο άγνωστο»
Η Κατιάνα Ραβάνη είναι φοιτήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διηγείται την εμπειρία της συνεργασίας με τα παιδιά του Ξενώνα της AΡΣΙΣ.
Ακούγοντας τον Αμίν να αφηγείται την ιστορία του σκεφτόμουν πόσο δύσκολη ζωή είχε. Πόσο δύσκολη ζωή ζήσανε ή ζούνε όλα τα παιδιά του Ξενώνα. Θυμάμαι, ακούγοντας τους στα μαθήματα, επικρατούσε απόλυτη ησυχία. Όλοι είχαμε παγώσει. Τα παιδιά μας άνοιξαν την πόρτα στον δικό τους κόσμο, έναν κόσμο σκληρό. Όπου υπάρχει πόλεμος, υπάρχει εκμετάλλευση, υπάρχει σκληρότητα, μοναχικότητα, υπάρχουν πραγματικά προβλήματα επιβίωσης. Τα ακούγαμε αυτά και ησυχία στην αίθουσα.
Στις αφηγήσεις των παιδιών είδα πόσο εύκολα ο όρος οικογένεια που για μας είναι αυτονόητος μπορεί να συντριβεί. Ο Αμίν έχασε έναν συγγενή του στην προσπάθειά του να φτάσει εδώ. Θυμάμαι ένα άλλο παιδί που ερχόταν με την οικογένειά του και ενώ αυτός έφτασε στην Ελλάδα η υπόλοιπη οικογένεια του αγνοείται, γιατί βρισκόταν σε ένα καράβι που βούλιαξε. Τα ακούγαμε αυτά και ησυχία στην αίθουσα.
Η οικογένεια και η εκπαίδευση είναι τα μέσα από τα οποία περνά το ταξίδι προς το μέλλον των περισσότερων παιδιών των δυτικών κοινωνιών. Σχολείο, φροντιστήρια, πανεπιστήμιο, δουλειά, παράπονα. Για τα παιδιά-μετανάστες όμως το ταξίδι προς το μέλλον βρίσκεται σε κάποια άλλη χώρα και μέσο έχουν τα φορτηγά ή τα πλοία ή τα ίδια τους τα πόδια. Στην παιδική και εφηβική ηλικία καλούνται να αντιμετωπίσουν καταστάσεις που δεν θα έπρεπε ούτε ενήλικας να αντιμετωπίζει. Πείνα, αγωνία και εκμετάλλευση. Πολλά από τα παιδιά και γενικά πολλοί μετανάστες και πρόσφυγες δίνουν υπέρογκα ποσά για να καταλήξουν να εγκλωβιστούν σε μια αφιλόξενη χώρα, ενώ ήθελαν να πάνε αλλού. Τα ακούγαμε αυτά και ησυχία στην αίθουσα.
[...] Από το σχολείο ακόμα μας μίλησαν για την διαφορετικότητα, για την αποδοχή της, για αυτήν την πολυπόθητη ενσυναίσθηση. Ακόμα... Αυτή η παιδεία, ο σεβασμός προς τον άλλον τον διαφορετικό δεν έχει πραγματωθεί.. Μα πώς να γνωρίσεις το διαφορετικό μέσα σε ένα σχολείο που ως επί το πλείστον δημιουργεί στερεότυπα ή απορρίπτει το διαφορετικό ή παίρνει την στάση του αδιαφορίας;
Όσο φιλελεύθερη και ανοιχτή το παίζει η κοινωνία υπάρχει ακόμα αυτό το ενοχλητικό «όλοι οι ξένοι είναι έτσι, ο Αλβανός έτσι, ο Ρουμάνος έτσι, ο Πακιστανός έτσι και όλοι οι Έλληνες αλλιώς». Βάζουμε τους ανθρώπους σε κατηγορίες. Γιατί δεν γνωρίζουμε. Προσπαθούμε με παλιά δεδομένα και ακούσματα να βάλουμε τον άλλον σε μια κατηγορία για να νιώσουμε ασφαλείς απέναντι στο άγνωστο.
Η λύση; Πρέπει να σπάσει η σιγή μέσα στην αίθουσα και να μιλήσουμε. Να μιλήσουμε μαζί τους, να μιλήσουμε μεταξύ μας, να μιλήσουμε σε όλους αυτούς που δεν τους γνωρίζουν και απλώς τους φοβούνται. Να σπάσουμε την σιγή, να μην αφήνουμε ιδέες στα σκοτάδια, να γίνουμε το μέσο για τη γνωριμία των μεταναστών και των ντόπιων.
Στο μάθημα μάς δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσουμε την ετερότητα, το άγνωστο να γίνει γνωστό και η θεωρία να συνοδευτεί από βίωμα. Ακούσαμε τις αφηγήσεις διαφορετικών ανθρώπων, τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν ή αντιμετωπίζουν, είδαμε ένα κομμάτι της ζωής όλων αυτών που ήρθαν και μας μίλησαν. Είδαμε τις διαφορές μας στα βιώματα και στον τρόπο σκέψης. Έχουμε τις ίδιες ανάγκες στην ζωή, στην εκπαίδευση, στο σεβασμό, στην επικοινωνία. Μέσα από αυτές τις αφηγήσεις των παιδιών του Ξενώνα ξανασκέφτηκα πράγματα και καταστάσεις που για μένα ήταν αυτονόητα, είδα πως ο καθένας είναι μια μοναδικότητα και έχει την δική του ιστορία ζωής, είδα πως δεν πρέπει να μιλάμε με πληθυντικό, αλλά με αμέτρητους ενικούς.
Ο Ξενώνας της ΑΡΣΙΣ στο Facebook
σχόλια