H 34χρονη κοινωνική λειτουργός έχει περάσει μεγάλα διαστήματα της ζωής στο νοσοκομείο αντιμετωπίζοντας τον καρκίνο. 18 μήνες θεραπεία, 6 χειρουργεία, 5 φορές έπεσαν και ξαναβγήκαν τα μαλλιά της, δεκάδες εισαγωγές από τοξικότητα στα φάρμακα». Όταν έγινε καλά έχασε το αδερφό της από την ίδια ασθένεια... Με αισιοδοξία και απρόσμενο χιούμορ αφηγείται με λεπτομέρειες όλα όσα τράβηξε και στέλνει ένα μήνυμα σε όλους τους ανθρώπους που βιώνουν τον καρκίνο: «Πίστη στη δύναμη που έχει ο καθένας μέσα του».
Πού μεγάλωσες;
Γεννήθηκα στην Αθήνα και συγκεκριμένα στον Πειραιά. Η μαμά μου έχει καταγωγή από ένα χωριό των Χανίων, το Γαβαλοχώρι. Είμαι η μικρότερη από τα 5 αδέρφια μου με μεγάλη διαφορά ηλικίας από τους υπόλοιπους. Ο πατέρας μου αν και Πειραιώτης ήταν το όνειρό του να ζήσει κάποτε στο Γαβαλοχώρι, έτσι όταν πήρε τη σύνταξή του το 1992 αποφάσισε ότι ήταν η κατάλληλη στιγμή. Ήταν πολύ δύσκολή αυτή η αλλαγή στη ζωή μου. Ήμουν στα μισά της πρώτης Γυμνασίου και έπρεπε να αποχωριστώ τους φίλους, το σχολείο, τη γειτονιά μου. Πήγα αρχικά σχολείο στην πόλη των Χανίων, γιατί θεώρησαν ότι έτσι θα ήταν πιο ομαλή η προσαρμογή μου από το να πάω κατευθείαν στο χωριό. Τον πρώτο χρόνο ήταν απαίσια, έκλαιγα κάθε μέρα πριν πάω σχολειό. Την επόμενη χρονιά πήγα στο κεφαλοχώρι γυμνάσιο. Εκεί ήταν καταπληκτικά!
Πώς και αποφάσισες να σπουδάσεις κοινωνική λειτουργός στην Πάτρα;
Συνειδητοποιώ ότι υπήρχε μάλλον στο DNA μου... Η μητέρα μου, κυρίως όταν ζούσαμε στην Αθήνα, βοηθούσε πολύ κόσμο. Όχι μόνο σε πλαίσιο γειτονιάς, μαζεύοντας ας πούμε τρόφιμα, αλλά θυμάμαι ότι φιλοξενούσαμε κατά καιρούς στο σπίτι μας διάφορους που είχαν ανάγκη. Μια έγκυο γυναίκα μοναχική, (έμεινε σπίτι μας μέχρι που γέννησε και δόθηκε το παιδί της για υιοθεσία), ένα εξαρτημένο παλικάρι, (βοηθούσε ψυχολογικά την οικογένεια του και έκανε και όλες τις απαραίτητες διαδικασίες για να φύγει για απεξάρτηση στην Ιταλία), την έφηβη κόρη της γειτόνισσας που το έσκασε από το σπίτι, τον φαντάρο ή τον φοιτητή από τον συγχωριανό που ήρθε στην Αθήνα και ένα σωρό άλλες ιστορίες...! Επομένως, το να μπω κι εγώ στη διαδικασία να θέλω να κάνω ένα επάγγελμα που θα βοηθώ τους συνανθρώπους μου ήταν θέμα χρόνου. Η Πάτρα δεν ήταν στους φοιτητικούς μου προορισμούς, αλλά τελικά ακόμα και αυτό αποδείχτηκε μοιραίο...
Αγαπώ πολλά στο επάγγελμά μου. Κυρίως είναι η ηθική και ψυχολογική ευχαρίστηση που νιώθω όταν έχω βοηθήσει κάποιον. Είναι πραγματικά ανεκτίμητο συναίσθημα. Επιπλέον, το ότι μου δίνει πολλές επιλογές και πολλά διαφορετικά πλαίσια εργασίας. Είμαι και άνθρωπος που βαριέται εύκολα και δε θα μπορούσα ας πούμε να κάνω μια δουλειά γραφείου. Επίσης όπως έχουν γίνει τα πράγματα δεν περιμένω φυσικά ένα διορισμό. Επομένως, εγώ τουλάχιστον, δουλεύω με συμβάσεις σε διάφορα προγράμματα. Αυτήν την περίοδο ολοκληρώνεται το τρίτο έτος του Προγράμματος «Ηώς», είναι ένα πρόγραμμα που αφορά στην πρόληψη της ψυχικής υγείας παιδιών, εφήβων και νέων.
Πώς ανακαλύπτεις ότι κάτι συμβαίνει στο πόδι σου;
Ήμουν 22 χρονών. Φοιτήτρια στη σχολή της Κοινωνικής Εργασίας στην Πάτρα. Είχα πάει στην Κρήτη για τις διακοπές του Πάσχα. Θυμάμαι ότι είχα βγει με τον αδερφό μου τον Μιχάλη και επιστρέφοντας από ένα βράδυ χορού μέχρι τελικής πτώσης, πήγα να βγω από το αυτοκίνητο και ένιωσα πόνο στο πόδι και την αίσθηση ότι δεν το ελέγχω. Σκέφτηκα ότι το παράκανα με τον χορό και ότι μάλλον έπαθα κάποια θλάση, θα ξεκουραζόμουν και θα περνούσε. Από εκείνο το βράδυ και μετά το πόδι μου χειροτέρευε... Ποτέ δεν πήγε το μυαλό μου σε κάτι κακό. Σταδιακά πρηζόταν και πονούσε ολοένα και περισσότερο. Θυμάμαι ότι το καλοκαίρι εκείνο πονούσα τόσο πολύ, που χρειαζόμουν βοήθεια για να βγω από τη θάλασσα, δεν μπορούσα να έχω το πόδι μου λυγισμένο για πάνω από μερικά λεπτά, είχα αφόρητους πόνους, έπαιρνα ότι παυσίπονα ήξερα και δεν περνούσε με τίποτα. Θυμάμαι να λέω στο αγόρι μου- νυν σύζυγο μου- να μου κόψει το πόδι, δεν άντεχα άλλο! Το θέμα είναι ότι είχα γίνει θαμώνας στα επείγοντα, έκανα ακτινογραφίες και κανείς δεν έβλεπε τίποτα!
Είχε φτάσει Νοέμβριος όταν έκλεισα ραντεβού με ορθοπεδικό σε ιδιωτικό ιατρείο, ο οποίος με χαρακτήρισε "μούχλα" σαν άνθρωπο- χωρίς βέβαια να με ρωτήσει αν αθλούμαι ή οτιδήποτε τέτοιο- και μου είπε ότι έχω χονδροπάθεια και πρέπει να κάνω φυσιοθεραπείες. Τώρα, για το πόδι μου που ήταν τούμπανο μου έδωσε κάτι καινούρια αντιφλεγμονώδη (να ενισχύσουμε και τη φαρμακευτική). Ευτυχώς, ο φυσιοθεραπευτής που πήγαμε ήταν φίλος και μου είπε ότι αυτό που είχα αποκλείεται να ήταν χονδροπάθεια καθώς με κάθε συνεδρία εγώ χειροτέρευα. Μου σύστησε να κλείσω ραντεβού με νοσοκομειακό γιατρό και ότι οι ορθοπεδικοί και στα δύο νοσοκομεία ήταν εξαιρετικοί. Έτσι και έκανα. Είχαμε μια γνωστή αναισθησιολόγο στο νοσοκομείο του Αγίου Ανδρέα της Πάτρας και έκλεισα άμεσα ραντεβού.
«Έκανα εκεί καινούριες ακτινογραφίες και μόλις βγήκαν τα αποτελέσματα, θυμάμαι ότι είχαν μαζευτεί όλοι οι γιατροί και οι νοσηλευτές της κλινικής. Ήμουν με την κολλητή και συγκάτοικο μου. Μας πρόσφεραν χυμούς και γλυκά και μου έλεγαν αστεία. Είχα αρχίσει να καταλαβαίνω ότι κάτι σοβαρό συνέβαινε. Μου είπαν ότι πρέπει να γίνουν περαιτέρω εξετάσεις, οι οποίες δεν μπορούσαν να τις κάνουν εκεί και ότι καλύτερα να πάω στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο στο Ρίο της Πάτρας. Χαρακτηριστικά μου είπε ο γιατρός: "Έξω έχει ταξί. Θα πάρεις το ταξί και θα πας ΤΩΡΑ στο Ρίο. ΤΩΡΑ όμως! Έχω ειδοποιήσει τον καθηγητή και σε περιμένει"».
Εκεί έχασα τη γη κάτω από τα πόδια μου... Βγήκαμε έξω στο παρκινγκ με μια σακούλα ακτινογραφίες και πήρα κλαίγοντας, τον αδερφό μου το Μιχάλη. Μόνο σε εκείνον είχα πει τι συνέβαινε και του ζήτησα να μην πει ακόμα τίποτα στους γονείς μας. Εκείνος με έβρισε φυσικά και μου είπε ότι θα ενημερώσει όλη την οικογένεια και ότι θα έρθει και η μαμά άμεσα από την Κρήτη στην Πάτρα. Πήρα λοιπόν εκείνο το ταξί και πήγα στο νοσοκομείο του Ρίου. Εκεί συνάντησα τον πιο γλυκό γιατρό του κόσμου, που ειδικεύεται στους όγκους των οστών. Μου είπε ότι όντως πρέπει να γίνουν εξετάσεις, ότι δεν μπορεί να πει κάτι συγκεκριμένο ακόμα, ότι πρόκειται για κάτι σοβαρό και ότι θα χρειαστεί και βιοψία. Γενικά ήταν πολύ καθησυχαστικός -θα είδε τη φρίκη στα μάτια μου. Μου είπε βέβαια αν μπορούσα να μπω στο νοσοκομείο την ίδια στιγμή. Τα έχασα. Αν μπορούσα τουλάχιστον να έμπαινα την επόμενη, να ετοίμαζα τα πράγματα μου...
Την εισαγωγή την είδα σαν εκδρομή. Πήγα και αγόρασα καινούριες πυτζάμες και παντόφλες, έφτιαξα cd με μουσική για να ακούω, τέτοια πράγματα, η αφέλεια των 22 χρόνων μου... Η μάμα μου η καημένη ήρθε με δύο μέρες καθυστέρηση λόγω απαγορευτικού δεν έφευγε ούτε πλοίο, ούτε αεροπλάνο... Αυτές τις μέρες δεν έφυγαν λεπτό από το πλάι μου η κολλητή μου το πρωί και ο άντρας μου το βράδυ. Η μαμά μου δεν ήθελε με τίποτα να γνωρίσει το αγόρι μου και όταν της είπα ότι θα πάει να την πάρει από το λεωφορείο, φρίκαρε "Ως τι θα έρθει"; "Έλεος μάνα, έχουμε άλλα ζόρια!". Έφτασε βράδυ και ο μόνος γιατρός που βρήκε ήταν ένας εξυπνάκιας ειδικευόμενος, όπου της είπε ότι έχω καρκίνο και ότι στην καλύτερη περίπτωση θα μου κόψουν το πόδι και στη χειρότερη θα πεθάνω! Στην καλύτερη είχα δυο χρόνια ζωής και να με πάρουν να πάμε διακοπές και να περάσω καλά το υπόλοιπο της ζωής μου. Υπόψη ότι δεν είχα ακόμα κάνει ούτε τη βιοψία και ότι ο γιατρός μου δεν μας είχε πει ακόμα τίποτα πριν το σιγουρέψει με την βιοψία. Η μάνα μου λιποθύμησε και ο άντρας μου έμεινε στήλη άλατος και προσπαθούσε να τη συνεφέρει. Ήρθαν στο δωμάτιο με μάτια κατακόκκινα, εξαιτίας της κούρασης μου είπαν, όταν τους ρώτησα. Τις λεπτομέρειες αυτές τις έμαθα χρόνια αργότερα όταν ήμουν πλέον καλά και ακόμα συνεχίζω και μαθαίνω πράγματα που δεν μου είχαν πει. Ποτέ κανείς από τους δικούς μου δεν μου είπε επίσημα τη λέξη καρκίνος. Το βοηθούσε και η ονομασία του, οστεοσάρκωμα. Δεν έχει πουθενά τη λέξη καρκίνος. Πρόκειται φυσικά για καρκίνο. Είδος καρκίνου των οστών, σπάνιος και πολύ κακοήθης.
Άρχισα να παίρνω χαμπάρι όταν κάλεσαν να μου συστήσουν και να με εξετάσει ο ογκολόγος. "Όπα, εδώ είμαστε..." Το πρόγραμμα έλεγε ότι θα κάναμε πρώτα χημειοθεραπείες με στόχο να μειωθεί ο όγκος και ανάλογα μετά θα κάναμε χειρουργείο και πολύ πιθανό και άλλες χημειοθεραπείες μετά. Δεν ρώτησα ΤΙΠΟΤΑ! Είχα παγώσει, είχα μουδιάσει. Ακόμα και τώρα δεν μπορώ να θυμηθώ αυτές τις πρώτες στιγμές. Θυμάμαι σκόρπια πράγματα.
Η οικογένεια μου μπήκε στη διαδικασία να ρωτήσουν και αλλού, σε άλλα νοσοκομεία, στο εξωτερικό κτλ. Οι γιατροί μου στο νοσοκομείο του Ρίου ήταν ξεκάθαροι. Δε θα κέρδιζα τίποτα άλλο εκτός ίσως από καλύτερη νοσηλεία (πιο πολυτελές νοσοκομείο δηλαδή κτλ.) θα πληρώναμε ένα κάρο λεφτά, αλλά η θεραπεία είναι η ίδια. Με ρώτησαν βέβαια τι ήθελα να κάνω. Επέλεξα να μείνω εδώ και γιατί θα ήμουν κοντά στους δικούς μου και γιατί κυρίως εμπιστεύθηκα τους γιατρούς μου. Και εδώ νομίζω, αξίζει και πρέπει να ειπωθεί ότι δεν δώσαμε πουθενά και ποτέ ούτε ένα ευρώ. Ούτε μας ζητήθηκε, ούτε υπονοήθηκε, ούτε τίποτα. Ήταν όλοι άψογοι.
Οι φίλοι;
Έχασα πολλούς "φίλους" αρρωσταίνοντας. Και τους βάζω σε εισαγωγικά γιατί δεν ήταν πραγματικοί φίλοι. Οι πραγματικοί φίλοι φάνηκαν στην πορεία. Δεν έκανα εγώ κανένα πέρα, μάλλον η αρρώστια τους έκανε. Πληγώθηκα πολύ, θυμάμαι τον εαυτό μου να κλαίω και να λέω "που πήγαν όλοι;" Δεν παρεξήγησα ποτέ κανένα, απλά πληγώθηκα. Στο νοσοκομείο περνάς ατελείωτες ώρες μοναξιάς και περίμενα πως και πως κάποιος να με επισκεφθεί. Αντιθέτως, είχα κοντά μου ανθρώπους από το πουθενά! Οι γιατροί μου με "υιοθέτησαν" -κάνουμε παρέα ακόμα και τώρα. Τρεις καθηγητές από τη σχολή μου με βοήθησαν και ήταν δίπλα μου όχι μόνο σε μένα αλλά και στην οικογένεια μου, τους θεωρώ πλέον οικογένειά μου, γενικότερα οι καθηγητές της σχολής με βοήθησαν σε πρακτικά ζητήματα που αφορούσαν τις σπουδές μου. Ήμασταν ξένοι σε μια πόλη, χωρίς βοήθεια, χωρίς συγγενείς και βρέθηκαν άνθρωποι να μας συμπαραστέκονται περισσότερο και από συγγενείς! Περίμενα με ανυπομονησία τους συναδέλφους που έκαναν τότε πρακτική στο νοσοκομείο για να μάθω τα κουτσομπολιά από τη σχολή, να μιλήσω για κοριτσίστικα πράγματα πέρα από την αρρώστια. Και φυσικά γνώρισα υπέροχους ανθρώπους, συναγωνιστές-καρκινοπαθείς και άλλους ασθενείς από άλλα τμήματα όπου νοσηλεύτηκα. Και φυσικά είχα τον άντρα μου. Ακλόνητος φρουρός. Ακόμα και οι γονείς του, η αδερφή του, γενικότερα η οικογένεια του μας συμπαραστάθηκαν πάρα πολύ, απλά και ανθρώπινα, μόνο ενάμιση χρόνο ήμασταν μαζί, δεν με είχαν τίποτα κι όμως πήρα τόσο πολύ αγάπη που πραγματικά δεν το περίμενα. Αντίθετα, παλιοί μου συγκάτοικοι δεν πήραν ποτέ ούτε ένα τηλέφωνο και άλλοι με επισκέφτηκαν κάνα δυο φορές ή πήραν μια φορά τηλέφωνο και μετά εξαφανίστηκαν. Καταλαβαίνω ότι είναι κάτι πολύ δύσκολο να διαχειριστεί κανείς απλά θεωρώ πιο ντόμπρο και τίμιο να το πεις από το να εξαφανιστείς.
Αν δεν ήταν ο σύντροφος σου, σε όλη την πορεία της ασθένειας, πώς θα ήταν τα πράγματα;
Ένα από τα πράγματα που έμαθα αργότερα, ήταν ότι τον είχαν πάρει τηλέφωνο η αδερφή μου και ο μικρότερος αδερφός μου, στις αρχές της ασθένειας και του είχαν πει ότι αν επιθυμούσε να φύγει και να με αφήσει δεν θα τον παρεξηγούσε κανείς και ότι ήταν καλύτερα αν ήταν να το κάνει να το έκανε τότε που ήταν ακόμα νωρίς και δεν είχαν δυσκολέψει τα πράγματα. Εκείνος τους έβρισε και ακόμη και τώρα δε θέλει να το συζητάει, θεωρεί ότι εκτός από το ότι με αγαπούσε, ήταν κάτι που όφειλε να κάνει σαν άνθρωπος προς κάποιον άλλο. Πολύ χαίρομαι που δεν έφυγε. Δεν ξέρω τι θα έκανα χωρίς εκείνον. Δεν ξέρω αν θα ζούσα χωρίς εκείνον.
Πόσα χειρουργεία έκανες; Η πορεία και εξέλιξη τους;
Το πρώτο ήταν η βιοψία βέβαια. Ακόμα και σε αυτό που ήταν μισή ώρα υπόθεση είχα τρομοκρατηθεί. Προσπαθούσα να το παίξω κουλ και άνετη και να το ρίχνω στην πλάκα, αλλά φοβόμουν πάρα πολύ. Ήταν η πρώτη επαφή με το χειρουργείο. Η προετοιμασία που σου κάνουν, το παγωμένο δωμάτιο του χειρουργείου, δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Το δεύτερο ήταν το μεγάλο και σοβαρό χειρουργείο. Μπήκα αξημέρωτα και βγήκα βράδυ. Μας είχε καλέσει νωρίτερα στο γραφείο του ο ορθοπεδικός για να μας εξηγήσει τη διαδικασία. Είχαν παραγγείλει στα μέτρα μου το μόσχευμα που θα αντικαθιστούσε το μηριαίο οστό μου. Το άσχημο ήταν ότι επειδή ο καρκίνος είχε "πιάσει" και τον μυ πάνω από το γόνατο, τον τετρακέφαλο, έπρεπε να αφαιρέσουν πολύ μεγάλο κομμάτι. Αυτό σήμαινε αυτόματα αδυναμία σε πολύ αυτονόητες κινήσεις (π.χ. περπάτημα χωρίς να κουτσαίνω) και πάρα πολλές φυσιοθεραπείες για απλή ενδυνάμωση και ισορροπία... Πολύωρο χειρουργείο και θυμάμαι ότι ξύπνησα τραγουδώντας Κότσιρα! Έχει γίνει το χαρακτηριστικό μου πλέον. Ξυπνάω τραγουδώντας και φωνάζω τους γιατρούς για αγκαλιές! Έμεινα 56 μέρες στο κρεβάτι. Κανονικά θα με σήκωναν την επόμενη κιόλας μέρα, αλλά έπαθα θρόμβωση στο χειρουργημένο πόδι και έπρεπε να παραμείνω ανάσκελα με υπερυψωμένα τα πόδια μου παίρνοντας αντιπηκτική θεραπεία μέχρι να επανέλθω. Εξαιτίας όμως του ότι έκανα τα πάντα ξαπλωμένη, πολύ σύντομα κόλλησα κάποιο μικρόβιο και μετά κι άλλο κι άλλο... Όταν επιτέλους σηκώθηκα και μπορούσα να πάω στην τουαλέτα, καθόμουν στη λεκάνη κι έκλαιγα από χαρά. Μπορούσα και πάλι να κάνω τα αυτονόητα!
Ευτυχώς στην ορθοπεδική κλινική με είχαν σαν βασίλισσα! Σε μονόκλινο δωμάτιο (η μαμά μου μόνο που δε μαγείρευε εκεί μέσα), με απόλυτο σεβασμό στην ηρεμία και την ησυχία μου. Ο καθηγητής της κλινικής έπαιρνε τηλέφωνο από το σπίτι του αν υπήρχε κάποια αλλαγή στο πρόγραμμα (π.χ. να με πάνε στο χειρουργείο για κάποια μικροεπέμβαση) για να μην γίνει τελευταία στιγμή και ανησυχήσουμε! Επειδή μάλιστα είναι κρητικός νόμιζαν ότι ήμασταν συγγενείς γι αυτό είχα τέτοια περιποίηση. Καμία σχέση όμως, ήταν απλά άνθρωπος!»
Με όλη αυτή την ταλαιπωρία είχαμε μείνει πίσω στο πρόγραμμα των χημειοθεραπειών. Έπρεπε να αρχίσω όσο το δυνατό πιο σύντομα. Μεταφέρθηκα λοιπόν σε άλλη κλινική για να ξεκινήσω, θυμάμαι ότι ήταν απόκριες και είχα σκάσει μύτη στο νοσοκομείο με καρναβαλικό καπέλο.
Οι χημειοθεραπείες μαζί με τα καρκινικά κύτταρα σκοτώνουν και τα άλλα που πολλαπλασιάζονται -είναι χαζές ακόμα, τι να κάνουμε, ελπίζω να τα ξεχωρίζουν κάποτε. Σκότωναν και τα αιμοπετάλια μου, οπότε το τραύμα στο σημείο πάνω από το γόνατο δεν έκλεινε... Είχε δημιουργηθεί μια ωραιότατη τρύπα. Δεν ένιωθα τίποτα στην περιοχή γιατί το δέρμα είχε νεκρώσει... Μεγάλη επιτυχία! Τότε επιστρατεύθηκε πλαστικός χειρουργός από το άλλο νοσοκομείο,(τρελό τυπάκι, φοβερός γιατρός) και ουσιαστικά για άλλη μία φορά μου έσωσαν τη ζωή. Δε νομίζω ότι έχει νόημα να πω τους χειρουργικούς χειρισμούς που έκαναν, έχω ένα χαμό από τομές στο πόδι μου, ήμουν σαν τον Φρανκεστάιν με τα ράμματα, αλλά το χειρουργείο πέτυχε... Άντε πάλι, να προσαρμοστώ, φυσιοθεραπείες και πάλι χημειοθεραπείες...
Μετά από λίγο καιρό το πόδι μου άρχισε να κοκκινίζει γύρω- γύρω από την τομή και στο πίσω μέρος του ποδιού. Άντε πάλι νοσηλεία και εξετάσεις. Φλεγμονή τούτη τη φορά. Πάλι χειρουργείο για να βγάλουν το υγρό και πάλι όλα από την αρχή.
Μετά από λίγους μήνες πάλι τα ίδια. Το πόρισμα ήταν ότι είχα πάθει αλλεργία στο μόσχευμα! Ήταν η μοναδική φορά που ειπώθηκε ότι μπορεί και να έχανα το πόδι μου! Υπήρχε και στην αρχή βέβαια ο φόβος, αλλά ποτέ δε μου το είπαν ξεκάθαρα, όπως τότε. Ξεκίνησα συντηρητικά με κορτιζόνη (για πάσα νόσο και πάσα μαλακία) γιατί ο γιατρός μου δεν ήθελε να με υποβάλει πάλι σε ένα χειρουργείο. Θα έπαιρνα κορτιζόνη για λίγους μήνες και θα βλέπαμε τι θα κάναμε. Χα! Τον πρόλαβα όμως! Φρόντισα και έφαγα μια ωραιότατη τούμπα (βγήκα να "μιλήσω" με το καναρίνι σε βρεγμένο μπαλκόνι τρομάρα μου!) και έσπασα τον μηχανισμό στο γόνατο μου! Έμεινα σε νάρθηκα όλο το καλοκαίρι και γιατί περίμενα να επιστρέψει ο γιατρός μου, αλλά κυρίως γιατί το υλικό το κάναμε παραγγελία από το εξωτερικό.
Το τελευταίο χειρουργείο έγινε σε συνεργασία με τον πλαστικό σε μια απόπειρα να βελτιώσουμε λίγο την όψη του ποδιού μου. Επειδή όμως είχαμε εντολή από τον ορθοπεδικό για πολύ συγκεκριμένους χειρισμούς, δυστυχώς δεν πετύχαμε πολλά, τσάμπα ταλαιπωρία... Δηλαδή με λίγα λόγια εκεί που λέγαμε "Δόξα τω Θεώ, λέγαμε πάλι Βοήθα Παναγιά"....
Θυμάμαι ξυπνούσα, ξεκινούσα τη μέρα μου και αντιμετώπιζα ότι ερχόταν. Προσπαθούσα τουλάχιστον. Είχα εξαντληθεί από τους εμετούς και τις διάρροιες, είχε πέσει το ανοσοποιητικό μου, ο αιματοκρίτης μου, πάθαινα στοματίτιδες και παρόλα αυτά όταν έπαιρνα λίγο τα πάνω μου, έκανα ότι θα έκανα αν ήμουν καλά. Έβγαινα για καφέ, πήγαινα σινεμά, κατέβαινα στην Κρήτη, έκανα πάρτι, βγήκα στο καρναβάλι... Πάντα πλήρωνα το κόστος βέβαια... Γιατί με πεσμένο ανοσοποιητικό, σύντομα κατέληγα στο νοσοκομείο με κάποια λοίμωξη... Δεν προλάβαινα να βγω και ξεκινούσα πάλι τις χημειοθεραπείες και πάλι τα ίδια. Ακόμα και όταν δεν μπορούσα στην κυριολεξία να πάρω τα πόδια μου, με έπαιρνε ο άντρας μου και απλά κάναμε βόλτα με το αμάξι. Έκανα 18 μήνες θεραπείες με διάφορα φάρμακα και σχήματα. Το πρώτο ήταν το χειρότερο. Ίσως γιατί ήμουν ακόμα δυνατή και άντεχα και γι αυτό, με βομβάρδισαν! Στη συνέχεια βέβαια έπαιρνα φάρμακα τα οποία μπορεί να μην είχαν ορατές παρενέργειες (εμετούς κτλ) αλλά ήταν επικίνδυνες για το συκώτι, τα νεφρά μου ή την καρδιά μου. Έπρεπε να νοσηλεύομαι για να τις κάνω έτσι ώστε να είμαι σε συνεχή επίβλεψη.
Κι εδώ αρχίζει η τρέλα του νοσοκομείου. Το ογκολογικό δεν έχει τμήμα όπου νοσηλεύονται οι καρκινοπαθείς. Αν χρειαζόταν να νοσηλευτώ για να κάνω χημειοθεραπεία με φιλοξενούσε όποια παθολογική είχε κρεβάτι. Αν είχε. Έχω κάνει χημειοθεραπείες στο διάδρομο, με την αδιακρισία του οποιοδήποτε που έβλεπε ένα νέο καραφλό κορίτσι εκεί, να ρωτάει, να κοιτάει, να μην μπορώ να σηκωθώ για τουαλέτα, οπότε και να κάνω και την "ανάγκη" μου παρουσία άλλων, να μην μπορώ να κοιμηθώ από τα φώτα και τη φασαρία και παρόλα αυτά να πρέπει να είμαι ήρεμη για τη θεραπεία μου... Κι αυτό είναι το λιγότερο. Καθώς το προσωπικό δεν ήταν εκπαιδευμένο με χημικοθεραπευτικά φάρμακα ήμουν συνεχώς με την αγωνία του λάθους, όπου φτηνά την γλίτωσα όταν ξέχασαν να μου δώσουν ένα αντίδοτο που έπρεπε να πάρω και τους το θύμισα εγώ! Γενικά στις παθολογικές έζησα πολλά ευτράπελα, μέχρι να καταλήξω σε συγκεκριμένη κλινική όπου καλούσα νωρίτερα από τη μέρα της προγραμματισμένης χημειοθεραπείας για να "κλείσω" το δωμάτιο μου... Από όσο ξέρω τα πράγματα έχουν αλλάξει πλέον και είναι καλύτερα οργανωμένα. Όπως επίσης και οι χημειοθεραπείες αλλάζουν χρόνο με το χρόνο και έχουν λιγότερες παρενέργειες από ότι παλιά. Ευτυχώς!
«Δεν μπορώ να τον περιγράψω τον πόνο που νιώθουν οι καρκινοπαθείς. Δεν περιγράφεται. Διαφέρει βέβαια από σημείο σε σημείο και από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αλλά είναι ένας πόνος που απλά σου υπενθυμίζει ότι κάτι δεν πάει καλά. Και δεν είναι ο πόνος μόνο του σημείου που έχεις το πρόβλημα. Είναι ο πόνος στο σώμα σου από τις χημειοθεραπείες, είναι ο απίστευτος και ανατριχιαστικός πόνος στην φλέβα που πέφτει το φάρμακο, είναι ο πόνος στην ψυχή σου... Οι χημειοθεραπείες έκαψαν όλες μου τις φλέβες. Είχαμε πάντα μεγάλο πρόβλημα να βρούμε φλέβα είτε για να γίνει θεραπεία, είτε για να πέσει κάποια αντιβίωση όταν νοσηλευόμουν. Ο Θεός να έχει καλά το άγιο χέρι, του φίλου μου πλέον, αναισθησιολόγου, ο οποίος είχε έρθει οποιαδήποτε στιγμή της μέρας ή της νύχτας για να βοηθήσει ακόμα και από το σπίτι του ή από την έξοδο του».
Όταν έπεσαν τα μαλλιά;
Ας μιλήσουμε λοιπόν για τρίχες και την αξία αυτών! Φαντάζομαι ότι οι περισσότεροι καρκινοπαθείς σε κάποια φάση της θεραπείας τους έχασαν τις τρίχες τους...Και λέω τρίχες γιατί δεν χάνεις μόνο μαλλιά. Τα δικά μου άρχισαν να πέφτουν αμέσως μετά την πρώτη θεραπεία. Ένα πρωί λοιπόν, άρχισαν να πέφτουν...Είχα πάει κομμωτήριο πριν ξεκινήσω θεραπεία και είχα κόψει σε μοντέρνο κοντό την πλούσια κόμη μου. Με είχε προετοιμάσει ο αδερφός μου ο Μιχάλης, ότι μία από τις παρενέργειες θα ήταν η απώλεια των μαλλιών μου. Θυμάμαι ότι με είχε κάτσει στα γόνατα του (έχουμε 14 χρόνια διαφορά) όπως όταν ήμουν 10 χρονών και μου το έλεγε...κι εγώ του απαντώ "Μα, για τρίχες θα μιλάμε; τίποτα άλλο πιο σοβαρό;" . Σαν το μικρό της οικογένειας των πέντε παιδιών νόμιζαν ότι θα κατέρρεα με το παραμικρό. Έτσι φρόντιζαν να με προφυλάσσουν από το παραμικρό. Πραγματικά δεν με ένοιαζε για τα μαλλιά μου. Ήξερα ότι θα ξαναβγούν. Ο καρκίνος όμως; Κανείς δεν μπορούσε να με διαβεβαιώσει ούτε αν θα γίνω καλά, ούτε αν θα ξαναπαρουσιαστεί. Μόνο ότι αν πάνε όλα καλά μετά τα πέντε χρόνια θα μπορώ να είμαι πιο ήσυχη. Μέχρι τότε όμως; 18 μήνες θεραπεία, 6 χειρουργεία, δεκάδες εισαγωγές από τοξικότητα στα φάρμακα...Ε, λοιπόν για τρίχες θα μιλάμε;!
Μετά την δεύτερη μέρα όπου είχα αγανακτήσει κι εγώ και η καθαρίστρια με τις τρίχες μου κατέβηκα στο κομμωτήριο του νοσοκομείου (έχει και κομμωτήριο το Ρίο, τι το περάσαμε...) και λέω στον κομμωτή "δεν έχω ραντεβού, έχεις χρόνο για ένα γουλί;" Βραχυκύκλωσε λίγο στην αρχή. "γιατί;" με ρωτάει, "γιατί θα πέσουν έτσι κι αλλιώς" του απαντώ. και κατάλαβε. Με ρώτησε αν θέλω να δω περιοδικό με περούκες. "ε, φέρε να ρίξω καμία ματιά και βλέπουμε". καθώς με ξύριζε με παρατηρούσα...Με παρατηρούσα και μου άρεσα. μου άρεσαν τα χαρακτηριστικά μου, φαινόταν μία καθαρότητα στο βλέμμα μου. Σκέφτηκα ότι ήμουν καλύτερα έτσι. Μπορεί να βοηθούσε και με τους άλλους γενικότερα. Απέπνεα μία δύναμη και ένα σεβασμό. έτσι ένιωθα. Του λέω λοιπόν ότι δεν θέλω περούκα. Πολύ μου άρεσα έτσι, έμοιαζα και με την Sidney O'conor (και τον Moby). Δεν το μετάνιωσα ποτέ και δεν έβαλα ποτέ περούκα. 5 φορές έπεσαν και ξαναβγήκαν, ανάλογα το φάρμακο. Έχω ακόμα την τεράστια συλλογή μου από χειμωνιάτικα καπέλα και κοσμοπολίτικα μαντήλια- όπως τα λέγε ο φίλος μου ο Βαγγέλης. Μια φορά μόνο φρίκαρα. Ήμουν πάλι μέσα για χειρουργείο νομίζω. Δεν μου είχαν δώσει σημάδια ότι θα έπεφταν και πήγα στο μπάνιο να λουστώ. Και τσουπ! Έφυγαν, ΟΛΑ, μονομιάς! Σαν από μηχανής Θεός εμφανίστηκε στο δωμάτιο ο ογκολόγος μου, με βρήκε να κλαίω και μου είπε το κορυφαίο "Γιατί κλαίς Κατερινούλα μου; (ακόμα έτσι με λέει) δε βλέπεις εμένα; (έχει καραφλίτσα) Εσένα θα ξαναβγούν. Εγώ από τότε που μπήκα εδώ μέσα έπεσαν και δεν τα βλέπω να ξαναβγαίνουν". Έβαλα τα γέλια, αλλά την υπόλοιπη μέρα είχα μια πετσέτα τουρμπάνι στο κεφάλι μου...
Φοβόσουν ότι θα χάσεις τη θηλυκότητά σου και την ερωτική σου διάθεση;
Οι χημειοθεραπείες μου είχαν κόψει την περίοδο μου και είχα διάφορα ορμονικά προβλήματα. Φυσιολογικό ήταν να ήταν πεσμένη και η ερωτική μου διάθεση. Δεν είχαμε χάσει όμως τον ρομαντισμό και με κάθε ευκαιρία φροντίζαμε να μην ξεχνάμε ότι πάνω από όλα ήμασταν ένα ερωτευμένο ζευγάρι.
Μεγαλύτερο πλήγμα για τη θηλυκότητα μου αποτέλεσε και αποτελεί η όψη που έχουν τα πόδια μου. Ήμουν πολύ υπερήφανη γι αυτά, αλλά δυστυχώς τώρα δεν είναι όπως ήταν και δε νομίζω ότι μπορεί να γίνουν. Μόνο με πλαστική φαντάζομαι, αλλά φρικάρω και μόνο με την ιδέα ενός ακόμα χειρουργείου! Και δεν μιλάω για το χειρουργημένο πόδι, καμαρώνω για τις τομές μου, μου θυμίζουν τον αγώνα μου, αλλά επειδή δε μπορώ να γυμναστώ πια χωρίς τουλάχιστον να πάθω υπερκόπωση καταλαβαίνεις ότι δεν έχουν την όψη που θα έπρεπε... Να μου πεις είναι το φινίρισμα μπροστά σε όλα αυτά που πέρασα, αλλά τι να κάνω γυναίκα είμαι κι εγώ, έχω και το κομμάτι της ματαιοδοξίας μου!
Πότε είπες «τώρα πεθαίνω» και ίσως το πίστευες;
Ήταν φορές που το έβλεπα πραγματικά σαν λύτρωση. Ήμουν εξαντλημένη από τους εμετούς, το στομάχι μου πονούσε και παρόλα αυτά έπρεπε να φάω κι ας ξαναέκανα εμετό την επόμενη στιγμή. Τα είχα βάλει με τη μαμά μου πολλές φορές, της πέταγα το φαγητό και τις φώναζα να με αφήσει να πεθάνω... Τώρα μετανιώνω για τον πόνο που της προκαλούσα τότε, αλλά αυτό πραγματικά ένιωθα. Όσο κι αν φαίνεται περίεργο όμως τις περισσότερες φορές ήμουν αισιόδοξη. Έκανα ένα βήμα τη φορά. Αν απελπιζόμουν, ήμουν τυχερή που είχα τόσους καλούς ανθρώπους δίπλα μου. Φώναζα τον ορθοπεδικό μόνο για να μου κρατήσει το χέρι –και ερχόταν πάντα... Είναι νομίζω χαρακτηριστικό μου να βλέπω τα ωραία πράγματα γύρω μου, τις μικρές λεπτομέρειες στη ζωή που κάνουν τη διαφορά. Και εξάλλου ήμουν μόνο 22. Δεν πίστευα, δεν περίμενα ότι θα μπορούσα να πεθάνω στα 22! Ζορίστηκα πολλές φορές, έπεσα, δεν μπορούσα καν να ακούσω μουσική που τόσο λατρεύω, με την πρώτη νότα έκλαιγα. Έβρισκα όμως τη δύναμη, πείσμωνα και ξανασηκωνόμουν. Είναι οξύμωρο ίσως αλλά θυμάμαι όλες τις χαρούμενες στιγμές που έζησα στο νοσοκομείο, γιατί υπήρξαν και πολλές καλές στιγμές.
«Ο σύντροφος μου δεν σταμάτησε λεπτό να με θέλει και να με ζηλεύει φυσιολογικά, ακόμα και στα χειρότερά μου. Δεν είχα αλλάξει για εκείνον. Ήξερα ότι τα μαλλιά, η περίοδος, η διάθεση, όλα φυσιολογικά θα επανέρχονταν. Είχα καταλάβει ότι άλλες ήταν οι προτεραιότητες. Άκουγα διάφορα βέβαια: "Μαμά κοίτα μια καραφλή κυρία...". Πολλοί νόμιζαν ότι είμαι αγόρι επειδή δεν είχα μαλλιά, περαστικοί για παράδειγμα μου έλεγαν: "Αγόρι μου, τι ώρα είναι;" Τις περισσότερες φορές όμως διασκέδαζα με τέτοιου είδους σχόλια»...
Ποιο είναι το μεγαλύτερο στερεότυπο που έχει ο κόσμος για τον καρκίνο;
Μα φυσικά ότι καρκίνος = Θάνατος. Και μάλιστα θα έχεις προσέξει ότι κανείς, ακόμα και στην τηλεόραση δε λένε καν τη λέξη. Η επάρατος νόσος ή η παλιοαρρώστια. Είχα καρκίνο και 10 χρόνια μετά είμαι ζωντανή! Είμαι ζωντανό παράδειγμα ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο και γνώρισα και πολλούς άλλους survivors! Θυμάμαι όταν πήγαινα στο χωριό, ειδικά σε περίοδο γιορτών που πηγαίναμε εκκλησία, να μαζεύονται διάφορες κυριούλες από το χωριό και να με κλαίνε! Στην κυριολεξία! Μπροστά μου, εκεί που ήμουν, ζωντανή! Νευρίαζα απίστευτα... Και γενικότερα τσαντιζόμουν με ανθρώπους που δεν μου είχαν μιλήσει ποτέ μέχρι τότε και έρχονταν να μου πουν τη βλακεία τους...
Μια περίοδο της ζωής σου δούλεψες με καρκινοπαθείς ως κοινωνική λειτουργός. Τι σου έμαθαν; Η ενσυναίσθηση ήταν γεγονός- φαντάζομαι. Τους αποκάλυπτες ότι έχεις βιώσει και εσύ τον καρκίνο; Άντεχες να υποστηρίζεις τους καρκινοπαθείς;
Και δούλεψα και έκανα την πρακτική μου ως φοιτήτρια και εθελοντικά ασχολήθηκα. Αν δεν είχα την προσωπική εμπειρία μάλλον δε θα μπορούσα να το κάνω. Είχα άλλους κώδικες επικοινωνίας, ρωτούσα τα σωστά πράγματα, έδινα τις κατάλληλες συμβουλές, αυτά που χρειάζονταν να ακούσουν και πολλές πρακτικές συμβουλές βέβαια που γνώριζα εκ πείρας. Μου βγαίνει αβίαστα. Δεν το έλεγα ότι έχω καρκίνο. Πολλές φορές βέβαια με προλάβαιναν οι νοσηλεύτριες (χαίρονται πολύ όταν βλέπουν ότι κι εκείνες έβαλαν το δικό τους λιθαράκι για να γίνει καλά κάποιος) και έλεγαν "να ακούς την Κατερίνα, ξέρει τι σου λέει και αυτή είχε καρκίνο"... Το είχα πει ελάχιστες φορές όταν θεωρούσα ότι χρειαζόταν λόγω της κατάστασης του ασθενή. Εμπλεκόμουν συναισθηματικά όταν το έλεγα και θεωρούσα ότι σαν επαγγελματίας έπρεπε να κρατώ τις αποστάσεις. Ε, εντάξει και τι να πεις: "Γεια σας, είμαι η τάδε, είμαι κοινωνική λειτουργός και είχα κι εγώ καρκίνο;" Μόνο όταν χρειαζόταν.
Όταν στάθηκες στα πόδια σου και γίνεσαι καλά ο αδερφός σου –και πατέρας 5 παιδιών- διαγιγνώσκεται με καρκίνο και μέσα σε 15 μήνες έφυγε από τη ζωή. Όταν έγινε η διάγνωση του, τι σκέφτηκες; Πώς διαχειρίστηκες αυτή την κατάσταση και το πένθος;
Όταν ακόμα έκανε εξετάσεις ο Γιώργος του είχα πει να μην ανησυχεί δεν θα ήταν κάτι κακό, δεν θα ήταν καρκίνος. Είχα εγώ καρκίνο, αποκλείεται να είχε κι εκείνος. Πραγματικά το έλεγα και το εννοούσα. Δεν το έλεγα για να αισθανθεί καλύτερα. Όταν τελικά έγινε η διάγνωση ήταν σαν να με είχε χτυπήσει κεραυνός. Είχε έρθει στην Πάτρα. Εδώ έκανε τις πρώτες χημειοθεραπείες και όλες τις ακτινοβολίες. Δεν έπαιρνε χειρουργείο. Ήταν δύσκολα τα πράγματα. Οι γιατροί ήταν ξεκάθαροι, ευελπιστούσαν μόνο σε ένα θαύμα, έπρεπε να τακτοποιήσει τις υποθέσεις του. Είχε πλήρη γνώση και επίγνωση από την αρχή. Ήταν μια δύσκολη περίοδος, ακόμα είναι πολύ δύσκολα. Είναι αβάσταχτος ο πόνος. Δεν χρειάστηκα ψυχολόγο όταν ήμουν εγώ άρρωστη. Ξεκίνησα ψυχοθεραπεία για να το διαχειριστώ. Ήταν αξιοπρεπής και απίστευτα δυνατός μέχρι το τέλος. Έζησε παραπάνω από το προβλεπόμενο χρόνο που είχαν δώσει οι γιατροί. Τότε, λίγους μήνες μετά τη διάγνωση αποφασίσαμε με τον σύντροφό μου να παντρευτούμε. Ήταν ο πρώτος που πήρα να του το πω. Μου ζήτησε να παντρευτούμε όσο το δυνατόν πιο σύντομα για να μπορέσει να βοηθήσει στην οργάνωση του γάμου. Έτσι κι έγινε. Κάναμε ένα υπέροχο πάρτι στο γάμο. Ήταν όλοι οι αγαπημένοι μας άνθρωποι και περάσαμε φανταστικά. Πιστεύω ότι τον βοήθησε πολύ να ασχολείται με κάτι άλλο εκτός από την αρρώστια και τις θεραπείες. Δεθήκαμε πολύ περισσότερο εκείνη την περίοδο. Μακάρι να μη χρειαζόταν βέβαια. Μακάρι να ήταν καλά και ας μη μου ξαναμιλούσε ποτέ... Μας άφησε πολύτιμη κληρονομιά τα πέντε υπέροχα παιδιά του...
Τι μήνυμα θα έστελνες στους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν καρκίνο; Στις οικογένειες τους;
Δε θα πω τα κλισέ, να έχουν κουράγιο, δύναμη και να προσπαθούν να βλέπουν τα θετικά γύρω τους. Αυτά νομίζω λίγο πολύ εννοούνται και θα τα έλεγε ο καθένας. Εγώ αυτό που θα πω είναι να έχουν πίστη. Όπου πιστεύει και νομίζει ο καθένας. Πίστη στο Θεό πρώτα από όλα (εγώ εκεί πιστεύω), πίστη στη δύναμη που έχει ο καθένας μέσα του. Σε όλους είναι κάπου κρυμμένη και εμπιστοσύνη στον γιατρό σου. Πολύ σημαντικό αυτό. Αν δεν τον εμπιστεύεσαι ή δε νιώθεις άνετα πήγαινε αλλού. Να τον ρωτάς τα πάντα, καμία ερώτηση δεν είναι βλακεία. Να ξεκουράζεσαι, να έχεις ανθρώπους γύρω σου που σε αγαπούν, να κάνεις πράγματα που σε ευχαριστούν και αν πρόκειται λόγω της ασθένειας να στερηθείς πράγματα που αγαπάς, σίγουρα θα βρεθεί κάτι άλλο να αγαπήσεις. Και φυσικά δεν είναι ντροπή ούτε κακό να ζητήσεις τη βοήθεια κάποιου ειδικού. Υπάρχουν και μέσα στα νοσοκομεία, αλλά και κέντρα που προσφέρουν βοήθεια και υπηρεσίες δωρεάν σε περίπτωση που δε μπορεί κάποιος να απευθυνθεί σε ιδιώτη.
Τι αλλαγές υπάρχουν στη ζωή σου μετά τον καρκίνο;
Πολλές και σε πολλά επίπεδα. Πρώτα από όλα έχω άλλη φιλοσοφία ζωής πλέον. Δεν αγχώνομαι εύκολα, προσπαθώ να κάνω λίγα και ποιοτικά πράγματα που εκ των πραγμάτων δηλαδή δε θα μπορούσα λόγω αντοχών να κάνω περισσότερα. Για παράδειγμα, δε θα κάνω δυο δουλειές (εδώ γελάμε, το ξέρω, δε λες που έχω και τη μία), δε θα κάνω δέκα εθελοντικές εργασίες, δε θα τρέχω πανικόβλητη όλη μέρα μόνο και μόνο για να πω ότι είμαι πολυάσχολη. Έχω βάλει άλλες προτεραιότητες. Έχω τη δουλειά μου, κάνω τον εθελοντισμό μου, τα σεμινάρια μου και ναι, φροντίζω και έχω πολύ ελεύθερο χρόνο. Έχω λίγους και καλούς φίλους, που χαίρομαι να κάνουμε όμορφα πράγματα μαζί. Μου αρέσουν οι εκδρομές και τα ταξίδια και δε τα χάνω όταν μου δίνεται η ευκαιρία. Περπατάω, κολυμπάω -λατρεύω τη θάλασσα και μόνο να τη βλέπω- κάνω πιλάτες όταν έχω λεφτά (η μόνη γυμναστική που μου "κάνει" ), κάνω παρέα με το σύζυγο μου και ονειρεύομαι.
Σωματικά δεν έχω τις ίδιες αντοχές με κάποιον άλλο στην ηλικία μου. Και λόγω του ποδιού μου και λόγω της μέση μου, πρόβλημα που εκδηλώθηκε λόγω του ποδιού μου, και λόγω της καρδιάς μου (οι χημειοθεραπείες την έκανα λίγο πιο αδύναμη από το φυσιολογικό). Αν το παρακάνω μετά θα πονάω και θα πρέπει να παραμείνω στο κρεβάτι για ξεκούραση και παυσίπονα.
Στον ύπνο μου πλέον βλέπω ότι μπορώ και τρέχω... Δεν μπορώ να γονατίσω, να κάνω βαθύ κάθισμα, γενικότερα να κάτσω κάπου χαμηλά χωρίς να χρειαστώ βοήθεια για να ξανασηκωθώ. Απλά, κάνουν την καθημερινότητα λίγο πιο δύσκολη. Συνηθίζεις όμως, υπάρχουν και χειρότερα.
Παιδιά θες να κάνεις; Πόσα;
Τώρα πλέον που έχουμε πάρει λίγο τα πάνω μας, θέλω. Δεν ξέρω πόσα. Ας κάνουμε το πρώτο και βλέπουμε.
Τελικά, τι είναι η ζωή ; Τι έμαθες για τη ζωή απ' όσα έχεις περάσει;
Ότι είναι μια μεγάλη περιπέτεια! Οτι είναι πολύτιμη! Ότι είναι υπέροχη! Και ότι μπορεί να γίνει και πολύ σκύλα μερικές φορές...
Που αντλείς δύναμή; Σε ρωτάω για να σε μιμηθούμε.
«Έχω πίστη στο Θεό. Δεν είμαι καμιά θεούσα που τρέχει στις εκκλησίες, ούτε στράφηκα στο Θεό όταν αρρώστησα. Απλά, πιστεύω. Είδα πολλά θαύματα στο νοσοκομείο που απλά ενίσχυσαν την πίστη μου. Και πιστεύω και στον εαυτό μου. Στη δύναμη που έχουμε όλοι μέσα μας».
*Φωτογραφίες από το αρχείο της Κατερίνας
σχόλια