Από την Μεγάλη Άρκτο
Όταν για πρώτη φορά είδα την Οφηλία (του John Everett Millais) στη συλλογή της Tate δεν μπορούσα να φανταστώ πως είναι δυνατό ένας ηθοποιός μόνος επί σκηνής να ενσαρκώνει τόσο απλά και τόσο συμβολικά την αυτοκτονία της ηρωίδας του Σαίξπηρ. Και πράγματι από τις πιο δυνατές διαδραματίσεις της παράστασης είναι η Οφηλία. Ρωτώντας αργότερα τον Αιμίλιο Χειλάκη για το πως νιώθει την Οφηλία στο "μόνος με τον Άμλετ" την περιγράφει ως την πιο συρρικνωμένη υπό το βάρος της εξουσίας σε μια τραγικότητα υπαρξιακή.
.
Για τον Αιμίλιο η διασκευή και μεταφορά ενός από τα πιο πολυανεβασμένα αριστουργήματα έχει στόχο πολιτικό: την αφύπνιση ενάντια στην εξουσία που συνθλίβει και καταρρακώνει εξουσιαζόμενο αλλά και εξουσιαστή.
.
"Όμως πρεπει να βιαστείτε• τα πνεύματα των ανθρώπων ειναι αγριεμένα. Έρχονται φοβερά πράγματα στον κοσμο."
Με αυτά τα λόγια κλείνει ο Αιμιλιος Χειλακης, δίνοντας το στίγμα της επιλογής του έργου ως μέσο να μιλήσει στο κοινό ο ίδιος, από μια προσωπική του ανάγκη να αλλάξει "κάτι" στην κοινωνία του σήμερα.
.
Ο Σαίξπηρ στον Αμλετ μεταφέρει το ενδιαφέρον από τη δράση στο χαρακτήρα των ηρώων του, ενώ στην παράσταση αυτή επιχειρείται ακριβώς το αντίθετο: ο θεατής να περάσει από την παθητικότητα στη δράση, καθώς υπογραμμίζεται έντονα αυτή η αναγκαιότητα. Το φάντασμα του πατέρα- βασιλιά καλεί το γιο με τα εξής λόγια "δράσε! Ενέργησε!"... Ομως ο γιος αναφωνεί "είμαι δειλός" κι έτσι αναστρέφει κάθε του πράξη στον τρόμο της αποστολής του να πάρει εκδίκηση. Εκδίκηση, προδοσία, κατάρα, έννοιες γένους θηλυκού που διαπερνούν την παράσταση σαν ηλεκτρικές εκκενώσεις. Και μαζί μια καθαρά σημειολογική επιλογή της μουσικής που ενδύεται, αντί να επενδύει, το μήνυμα του διασκευασμένου κειμένου.
.
Μιλώντας για την παράσταση τελικά συνομιλήσαμε για την κοινωνία των πολιτών, τη δημοκρατία, το πόσο πολύ ο Αιμίλιος πιστεύει στη συμμετοχική δημοκρατία, πόσο βαρέθηκε τις αναλύσεις για την κρίση, τις προγραμματικές δηλώσεις των κομμάτων και πόσο τον ενοχλεί η απραξία, αυτή η ίδια η απραξία που οδηγεί τον Άμλετ στο μοιραίο τέλος. Μιλήσαμε για την ευθυνοφοβία που κατατρέχει τους Έλληνες, που σε όλη τους την ιστορία ψάχνουν αλλού -κάπου έξω- να εναποθέσουν την ευθύνη. .
Κι όταν αναφερόμαστε στον υπαρξιακό σκεπτικισμό που κλασικά χαρακτηρίζει το πρωτογενές κείμενο, εκείνος μου απαντάει με μια αφάνταστη ειλικρίνεια και μια φωτιά στο βλέμμα του: " αυτό είναι το θέμα μωρέ; Το να ζεί κανείς ή να μη ζεί; Εδώ ο κόσμος πεινάει... Δεν έχουμε χρόνο γι' αυτά τα ερωτήματα..." Κι έτσι σε λίγο με χαιρετά κι ανεβαίνει να μακιγιαριστεί μπροστά στους θεατές ενόσω εκείνοι οδηγούνται στη θέση τους... έτοιμος να χρησιμοποιήσει τα σαιξπηρικά λόγια ως μεταφορά όσων είπαμε στο καμαρίνι.
.
Μπαλόνια, σερπαντίνες, πλαστικές κούκλες, καπέλα, φωτισμός όλα δομούν ένα σκηνικό και ταυτόχρονα ένα εργαλείο για να περνά -και οπτικά- ο Αιμίλιος Χειλάκης στον άλλο ρόλο. Πρωταγωνιστεί και συμπρωταγωνιστεί με τον εαυτό του χωρίς σαφή όρια ανάμεσα στους οχτώ συνολικά ρόλους με τη φωνή και τον τονισμό να ορίζουν κυρίως τη μετάβαση. Ο Χειλάκης χρησιμοποιεί τη φωνή του, την κύρια ιδιότητα με την οποία οι περισσότεροι τον έχουμε ταυτίσει, την αλλοιώνει, τη μεταλλάσσει και την προσφέρει πίσω στο θεατή ως άξονα εκτύλιξης του λόγου και του έργου. Κι όταν τον ρώτησα πως νιώθει αυτή την ταχεία μετάβαση από τον ένα ρόλο στον άλλο μου απάντησε τόσο ανατρεπτικά για την ίδια του την αίγλη ως ηθοποιός: "είναι απλά μια τεχνική που την ακολουθώ και όχι κάτι σπουδαίο και θεϊκό". Δε "βουτάει" στο ρόλο, γιατι ο ρόλος "δεν ειναι πισίνα" και έτσι απλά καταλαβαίνω πόσο πραγματικά έχει δουλέψει... Όχι μόνο με τα κείμενα και τη σκηνοθεσία, όσο με τον εαυτό του.
Το "Μόνος με τον Άμλετ" δεν είναι ένα υπέροχο βιρτουοζιτέ, που θα μπορούσε εύκολα -άλλωστε- να είναι. Είναι μια άριστη επίμονη δουλειά με τη σαιξπηρική σκαλέτα, όπου ο Αιμίλιος έκλαψε για κάθε αφαίρεση κειμένου και μαγεύτηκε από την αριστοτεχνική μετάφραση του Γ. Χειμωνά. Κι έτσι τη στιγμή που ανεβαίνει στη σκηνή κινεί τον εαυτό του για να ειναι ο ρόλος, κάθε ένας ρόλος ξεχωριστά και όλοι μαζί σε μια νέα αφήγηση του έργου. Κινεί εαυτόν σε μια ρυθμική πυκνή διασκευή του κλασικού έργου, κινεί για να συγκινήσει τους θεατές, όπως πολλάκις έχει και ο ίδιος σε διαφορετικές στιγμές και με διαφορετικά αποσπάσματα συγκινηθεί, γαληνέψει ή εμπνευστεί από τον Άμλετ.
.
.
.
*Η παράσταση "Μόνος με τον Άμλετ" παίζεται στο θέατρο Αριστοτέλειον στη Θεσσαλονίκη.
.
.
σχόλια