Την τραγική κατάσταση που επικρατεί στη Μόρια περιγράφουν οι New York Times, σε άρθρο με τίτλο «η επιδημία της δυστυχίας σε έναν ελληνικό προσφυγικό καταυλισμό».
Πρόσφυγες αναφέρονται στις άθλιες συνθήκες, με έναν να δηλώνει μάλιστα ότι θα ήταν προτιμότερο να είχε πνιγεί καθώς διέσχιζε τη θάλασσα για να φτάσει στη Λέσβο, ενώ οργανώσεις κάνουν λόγο για κρίση ψυχικής υγείας στη Μόρια.
Η εφημερίδα παρουσιάζει αρχικά την ιστορία του Michael Tamba, πρώην πολιτικού κρατούμενου στον Κονγκό, ο οποίος επέζησε τα βασανιστήρια στη χώρα του και ένα επικίνδυνο ταξίδι από την Τουρκία, για να φτάσει τελικά στην Ελλάδα.
Ωστόσο, «έφτασε πιο κοντά στον θάνατο μόνο αφότου υποτίθεται ότι είχε βρει καταφύγιο στον μεγαλύτερο προσφυγικό καταυλισμό της Ευρώπης», όπως επισημαίνεται.
«Κολλημένος» για μήνες στη Μόρια, ο 31χρονος προσπάθησε να δώσει τέλος στη ζωή του, πίνοντας ένα μπουκάλι χλωρίνης. Ο λόγος που τον οδήγησε σε αυτή του την πράξη ήταν ο ίδιος ο καταυλισμός της Μόριας, σύμφωνα με το δημοσίευμα.
«Έντεκα μήνες στη Μόρια, Μόρια, Μόρια», αναφέρει ο κ. Tamba, ο οποίος επέζησε καθώς έσπευσαν να τον μεταφέρουν στο νοσοκομείο. «Είναι πολύ τραυματικό», προσθέτει.
«Η εμπειρία του κ. Tamba έχει γίνει κοινή στη Μόρια, έναν καταυλισμό όπου περίπου 9.000 άτομα ζουν σε έναν χώρο σχεδιασμένο για μόλις 3.100, όπου οι ελεεινές συνθήκες και μια ακατανόητη διαδικασία ασύλου έχουν οδηγήσει σε αυτό που οι ομάδες βοήθειας περιγράφουν ως κρίση ψυχικής υγείας.
»»Ο συνωστισμός είναι τόσο ακραίος που οι αιτούντες άσυλο περνούν έως και 12 ώρες την ημέρα περιμένοντας στην ουρά για φαγητό, το οποίο μερικές φορές είναι μουχλιασμένο. Την περασμένη εβδομάδα, αντιστοιχούσαν περίπου 80 άτομα για κάθε ντους και περίπου 70 ανά τουαλέτα, με τους εργαζόμενους σε ανθρωπιστικές οργανώσεις να διαμαρτύρονται για τη διαρροή λυμάτων σε σκηνές όπου μένουν παιδιά.
»»Οι σεξουαλικές επιθέσεις, οι επιθέσεις με μαχαίρια και οι απόπειρες αυτοκτονίας είναι συχνές.
»»Οι συνθήκες έχουν πυροδοτήσει κατηγορίες ότι ο καταυλισμός έχει αφεθεί σε μια κατάσταση που χειροτερεύει για να αποτραπεί η μετανάστευση, καθώς και ότι γίνεται κατάχρηση των κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δόθηκαν στην Ελλάδα για να τη βοηθήσουν στο θέμα των αιτούντων άσυλο. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, η υπηρεσία καταπολέμησης της απάτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωσε πως ξεκινάει έρευνα», υπογραμμίζουν οι New York Times.
Το δημοσίευμα προσθέτει ότι στο ζενίθ της προσφυγικές κρίσης το 2015, η Μόρια ήταν απλώς ένας σταθμός, καθώς δεκάδες χιλιάδες αιτούντες άσυλο περνούσαν από εκεί στο ταξίδι τους με τελικό προορισμό τη βόρεια Ευρώπη.
Σταδιακά όμως, οι χώρες της ΕΕ προσπάθησαν να ελέγξουν την κατάσταση, κλείνοντας τα εσωτερικά σύνορα και φτιάχνοντας καταυλισμούς, στην περιφέρεια του μπλοκ, σε μέρη όπως η Λέσβος, όπου κατέφθαναν τόσοι πολλοί πρόσφυγες. «Τώρα, παραμένουν κολλημένοι εδώ».
«Σήμερα, η Μόρια είναι το πιο ορατό σύμβολο της πιο σκληρής ευρωπαϊκής στάσης απέναντι στους μετανάστες - μία στάση η οποία έχει μειώσει δραστικά την παράτυπη μετανάστευση, αλλά με ένα βαθύ ηθικό και ανθρωπιστικό κόστος, σύμφωνα με την κριτική που ασκείται.
»»Έξω από την Ευρώπη, η ΕΕ έχει "φλερτάρει" με αυταρχικές κυβερνήσεις σε Τουρκία, Σουδάν και Αίγυπτο, ενώ η Ιταλία διαπραγματεύτηκε με πολέμαρχους στη Λιβύη, σε μια επιτυχημένη προσπάθεια να περιορίσει τη ροή των μεταναστών προς τη Μεσόγειο», τονίζει η εφημερίδα.
Εντός Ευρώπης, όσοι καταφέρουν να φτάσουν στα ελληνικά νησιά -σύμφωνα με το άρθρο περίπου 23.000 έφτασαν φέτος, από τις 850.000 το 2015- πρέπει να παραμείνουν σε καταυλισμούς όπως η Μόρια μέχρι να διευθετηθούν οι υποθέσεις τους. Μπορεί να χρειαστούν μέχρι και δύο χρόνια, πριν οι αιτούντες άσυλο είτε προωθηθούν πίσω στη χώρα τους, είτε μετακινηθούν αλλού, σημειώνεται.
«Έχω βρεθεί σε μερικούς φριχτούς καταυλισμούς και καταστάσεις», δηλώνει η Louise Roland-Gosselin, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα, η οποία πέρασε πέντε χρόνια σε περιοχές κρίσεων στο Κονγκό και το Νότιο Σουδάν.
«Πρέπει να πω ότι η Μόρια είναι ο καταυλισμός στον οποίο έχω δει το υψηλότερο επίπεδο ατόμων που υποφέρουν», πρόσθεσε.
Από την πλευρά του, ο επικεφαλής ψυχίατρος της ομάδας στη Λέσβο, Alessandro Barberio, τόνισε πως δεν έχει δει ποτέ άλλον τέτοιο συντριπτικό αριθμό σοβαρών περιπτώσεων ψυχικής υγείας.
Από τους περίπου 120 ανθρώπους που μπορεί να κουράρει η ομάδα του, στη μεγάλη πλειοψηφία έχουν συνταγογραφηθεί αντιψυχωσικά φάρμακα.
«Η Μόρια έχει γίνει το έναυσμα για παρουσίαση οξείας ψύχωσης και μετατραυματικής διαταραχής άγχους», επισημαίνει ο δρ. Barberio.
Η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης, ένας οργανισμός με μικρότερη παρουσία στη Λέσβο, έκανε γνωστό ότι σχεδόν το ένα τρίτο από τα 126 άτομα που έχουν αξιολογήσει οι κοινωνικοί λειτουργοί του στη Μόρια από τον Μάρτιο, έχει κάνει απόπειρα αυτοκτονίας.
Το άρθρο συνεχίζει: «Οι περισσότεροι από όσους διαμένουν στον καταυλισμό είναι πρόσφυγες από Συρία, Ιράκ και Αφγανιστάν, πολλοί εκ των οποίων φέρουν (ψυχολογικά) τραύματα από τον πόλεμο, που στη συνέχεια επιτείνονται από τις συνθήκες συνωστισμού και στασιμότητας, οι οποίες τροφοδοτούν την απόγνωση τους.
»»Όπως και στην περίπτωση του κ. Tamba, λίγες απόπειρες αυτοκτονίας καταλήγουν σε θάνατο, καθώς στις συνθήκες συνωστισμού ανακαλύπτονται συνήθως γρήγορα. Αλλά η ζημιά που προκαλείται είναι διαρκείας -η απόπειρα του κ. Tamba του άφησε ουλή στο στομάχι, που εξακολουθεί να του προκαλεί πόνο.
»»Αφότου αναγνωρίστηκε τελικά ως ευάλωτη περίπτωση, επιτράπηκε στον κ. Tamba να μετακινηθεί σε άλλο καταυλισμό στην ηπειρωτική Ελλάδα. Όμως οι συνθήκες εκεί δεν είναι πολύ καλύτερες και ο ίδιος ανησυχεί εάν θα έχει πρόσβαση σε φάρμακα τώρα που μετακινήθηκε.
»»Η ελληνική κυβέρνηση αναφέρει ότι σχεδιάζει να μετακινήσει το ένα τρίτο των διαμενόντων, στην ηπειρωτική χώρα τις επόμενες εβδομάδες. Ο πληθυσμός του καταυλισμού τον Σεπτέμβριο ήταν τόσο μεγάλος που πολλοί ζούσαν κάτω από μουσαμάδες, σε μια εκτεθειμένη στους ανέμους παράπλευρη περιοχή έξω από τον φράχτη».
«Μια ζωή γεμάτη ουρές»
Ο Αφγανός αγρότης Rahmuddin Ashrafi έφτασε στη Μόρια τον Ιούνιο, μαζί με τη σύζυγό του και τα τρία μικρά παιδιά τους. Ο 34χρονος ανέφερε ότι το σπίτι και η περιουσία τους καταστράφηκαν σε μάχες μεταξύ των Ταλιμπάν και του αφγανικού στρατού. Στη Μόρια, οι πέντε τους μοιράζονται τώρα μια μικρή σκηνή δύο ατόμων.
«Η τυπική ημέρα της οικογένειας ξεκινά στις 4 π.μ., όταν ο κ. Ashrafi πηγαίνει στην ουρά για νερό και ψωμί, που σερβίρεται συνήθως τέσσερις ώρες αργότερα στις 8 το πρωί. Περίπου στις 9:30 π.μ., πηγαίνει ξανά στην ουρά για μεσημεριανό γεύμα, το οποίο τείνει να έρχεται μετά από άλλες τέσσερις ώρες αναμονής. Δύο ώρες αργότερα, προσέρχεται σε μια άλλη ουρά τεσσάρων ωρών για το δείπνο.
»»Τις μέρες που χρειάζεται να μείνει στην ουρά για να λάβει επίσημα έγγραφα ή να επισκεφτεί τον γιατρό -η τρίχρονη κόρη του νοσηλεύτηκε πρόσφατα με σκωληκοειδίτιδα- μερικές φορές πρέπει να παραλείπει τα γεύματα εντελώς, ή να βασίζεται στο φαγητό που περισσεύει από άλλους Αφγανούς», επισημαίνεται στο άρθρο.
«Πριν, σκεφτόμουν ότι η Ελλάδα θα είναι ένα από τα καλύτερα μέρη για να ζήσω», δήλωσε ο κ. Ashrafi. «Τώρα νιώθω ότι θα ήταν καλύτερα να πνιγώ ενώ διέσχιζα τη θάλασσα».
«Λίγοι κάτοικοι αισθάνονται ασφαλείς. Στην ιδιωτικότητα της σκηνής του, ένας 25χρονος Ιρακινός φοιτητής, σήκωσε το πουλόβερ του για να αποκαλύψει τραύματα από πρόσφατες μαχαιριές. Αυτά ήταν αποτέλεσμα μιας επίθεσης από άλλα άτομα στον καταυλισμό, όπως είπε, ζητώντας να μην αναφερθεί το όνομά του από φόβο για περαιτέρω αντίποινα.
»»Η σεξουαλική βία είναι επίσης συχνή. Η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης έχει αξιολογήσει πάνω από 70 άτομα από τον Μάρτιο που ανέφεραν ότι έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά στον καταυλισμό. Οι γυναίκες λένε ότι διστάζουν να περπατούν μόνες τους μέσα στον καταυλισμό τη νύχτα.
»»Συνδυάζοντας όλα αυτά τα θέματα, πολλοί αισθάνονται παγιδευμένοι σε μια ατελείωτη γραφειοκρατική διαδικασία αίτησης ασύλου, που δεν κατανοούν πλήρως».
Το άρθρο κάνει λόγο και για μία αυξανόμενη ανησυχία, ενώ αναφέρεται και σε σχετική έρευνα που έχει αρχίσει, σχετικά με το γιατί η κατάσταση του καταυλισμού είναι τόσο κακή, όταν έχουν δοθεί τόσα χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη βελτίωση του ελληνικού συστήματος ασύλου, από όταν τα επίπεδα μετανάστευσης άρχισαν να αυξάνονται το 2014.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαθέσει σχεδόν 1,62 δισεκατομμύρια ευρώ για το σύστημα ασύλου στην Ελλάδα την περασμένη μισή δεκαετία, εκ των οποίων το 1,1 δισ. ευρώ έχει ήδη καταβληθεί, σύμφωνα με στοιχεία που διαβιβάστηκαν στους The New York Times από την ΕΕ.
Εκπρόσωπος του ελληνικού υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής αρνήθηκε κάθε οικονομική κατάχρηση εκ μέρους της κυβέρνησης και αποδίδει την κατάσταση σε μια μικρή αύξηση των μεταναστευτικών ροών το καλοκαίρι, γεγονός που οδήγησε σε καθυστερήσεις.
