Χειμωνιάτικο πρωινό και στη λεωφόρο Κηφισίας όλα κυλούν κανονικά. Για να φτάσεις στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» θα προσπεράσεις άλλα δύο νοσοκομεία στη διαδρομή σου, το Αιγινήτειο και το Αρεταίειο. Θα δεις γιατρούς να κάνουν το διάλειμμά τους στα παρακείμενα καφέ, συγγενείς να έχουν έρθει για να επισκεφθούν ασθενείς, ενώ στους διαδρόμους κόσμος συνεχώς πάει κι έρχεται. Για τους περισσότερους είναι μια συνηθισμένη μέρα, για κάποιους άλλους αποτελεί την καθημερινότητά τους, όμως υπάρχουν και αυτοί που η μέρα τους θα καταλήξει διαφορετική. Η επίσκεψή μας στο «Αλεξάνδρα» αφορά το τμήμα του Ακτινολογικού και της ξεχωριστής δουλειάς που γίνεται εκεί πάνω στο ακανθώδες θέμα του καρκίνου του μαστού. Μας υποδέχεται ο εκτελών χρέη διοικητή του νοσοκομείου, συντονιστής διευθυντής του Ακτινολογικού Εργαστηρίου και διευθυντής της Ιατρικής Υπηρεσίας, δρ. Αθανάσιος Χαλαζωνίτης. Ενδεικτικά, να αναφέρουμε ότι στην Ελλάδα ο καρκίνος του μαστού εντοπίζεται κάθε χρόνο σε 4.500 γυναίκες. Παρόλο που οι περισσότερες γυναίκες αδιαφορούν, διότι θεωρούν ότι είναι κάτι που δεν τις αφορά, στατιστικά οι έρευνες έχουν δείξει ότι 1 στις 8 γυναίκες θα παρουσιάσει καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής της, ενώ πάνω από το 70% του συνόλου των γυναικών με καρκίνο του μαστού δεν διαθέτουν οικογενειακό ιστορικό. Το σημαντικό είναι ότι οι ιατρικές εξελίξεις στη διάγνωση και αντιμετώπιση της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου έχουν προχωρήσει και πλέον πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίζονται με επιτυχία, αρκεί να επικρατούν τα κριτήρια της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης. Σε αυτό το σημείο εντοπίζεται και η εξαιρετικής σημασίας συμβολή του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα», ενός δημόσιου νοσοκομείου που διαθέτει άρτιες υποδομές και γνωρίζουν ελάχιστοι, καθώς προσφέρει υπηρεσίες που θα ζήλευαν πολλά ιδιωτικά κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Ο κ. Χαλαζωνίτης είναι διευθυντής στο Ακτινολογικό Τμήμα επτά χρόνια και η συζήτησή μας ξεκινά κατευθείαν από τα δυνατά χαρτιά που διαθέτει το νοσοκομείο και έχει να υπερηφανεύεται γι' αυτά. «Κυριότερο απ' όλα είναι ο ψηφιακός μαστογράφος, ο οποίος έχει τη δυνατότητα της ψηφιακής μαστογραφίας διπλού φάσματος με ενδοφλέβια έγχυση σκιαγραφικού μέσου και αφαιρετική τεχνική (CESM) και αποτελεί χορηγία του Ιδρύματος Νιάρχου. Δεν μιλάμε για κάτι πειραματικό αλλά για κάτι που χρησιμοποιείται σε κέντρα μαστού σε Ευρώπη και Αμερική. Να επισημάνουμε ότι δεν αφορά όλες τις γυναίκες, αλλά κατηγορίες όπως γυναίκες με πυκνό μαστό που δεν μπορεί να εντοπίσει η μαστογραφία, δηλαδή αναφερόμαστε σε ποσοστά ακρίβειας 45%, άρα πολύ χαμηλή εντόπιση. Γυναίκες με εύρημα διφορούμενο –είναι ή δεν είναι καρκίνος– και γυναίκες που ήδη έχουν χειρουργηθεί και παρακολουθούμε τις ουλές. Τέλος, γυναίκες που για κάποιον λόγο σε άλλη εξέτασή τους έχει βρεθεί κάτι ύποπτο. Η αρχή του είναι ότι μπορεί να απεικονίζει τα νέα αγγεία του καρκίνου και για να το κάνουμε πλήρως αντιληπτό αυτό θα σας πω ένα παράδειγμα: πείτε ότι έχουμε ένα τραπέζι πάνω στο οποίο έχουμε στρώσει ένα τραπεζομάντιλο μαζί με τα σερβίτσια. Αν έχουμε στο τραπέζι ένα σπασμένο πιάτο, τότε, ταχυδακτυλουργικά, με το CESM εγώ τραβάω το τραπεζομάντιλο με όλα τα υπόλοιπα σερβίτσια, εκτός από το σπασμένο πιάτο. Έτσι, βλέπω το σπασμένο πιάτο και το περίγραμμα του τραπεζιού. Γιατί το κάνουμε αυτό; Διότι τα κακοήθη αγγεία φωτίζονται μόνο στο σπασμένο πιάτο και, επομένως, αφαιρώ όλα τα φυσιολογικά. Αυτή, λοιπόν, είναι η αφαιρετική τεχνική, που είναι και το μεγαλείο αυτού του μηχανήματος. Επίσης, ανακαλύπτουμε καρκίνους που έχουν διάμετρο ενός χιλιοστού, ενώ, για να συγκρίνετε μεγέθη, η μαγνητική βρίσκει καρκίνους με τρία χιλιοστά και πάνω. Στη συνέχεια έχουμε τις τοπικές υποτροπές που μπορεί να παρατηρήσουμε σε έναν πυκνό μαστό. Ας δώσουμε κι εδώ ένα παράδειγμα: έχουμε έναν συννεφιασμένο ουρανό που τον παρομοιάζουμε με τον πυκνό μαστό και ακούμε ένα αεροπλάνο, αλλά δεν το βλέπουμε και άρα δεν ξέρουμε από πού έρχεται. Αυτό το σύστημα μας δίνει τη δυνατότητα να αφαιρέσουμε τα σύννεφα, να ακούσουμε το αεροπλάνο αλλά και να το δούμε. Επομένως, αυξάνω τη διακριτική ικανότητα από 45% σε 93%, μιλάμε για κάτι απίστευτο. Αξίζει να σας πω ότι από το 2011 έχουμε εξετάσει 1.200 γυναίκες, εκ των οποίων οι 400 δεν χειρουργήθηκαν. Από τις 400, οι 150 είχαν μετεγχειρητικές ουλές και οι 250 είχαν πυκνούς μαστούς (τα σύννεφα), άρα ακρίβεια 93%, δηλαδή τελικά δεν χρειάστηκαν την περαιτέρω μαγνητική ή βιοψία. Στις υπόλοιπες 800 που είχαν ύποπτα ευρήματα, οι 720 είχαν καρκίνο. Από αυτές, οι 80 είχαν καρκίνο και στον άλλο μαστό, άρα, και να είχαν χειρουργηθεί, δεν θα ήξεραν ότι υπάρχει καρκίνος και στον άλλο μαστό, συνεπώς τις σώσαμε. Στις 80 πέσαμε έξω, αλλά το σημαντικότερο ήταν ότι από το σύνολο υπήρχαν 25 γυναίκες στις οποίες ο καρκίνος δεν φαινόταν με καμία άλλη μέθοδο, άρα θα είχαν χαθεί. Η διαδικασία είναι πολύ απλή, διαρκεί λίγο παραπάνω από μια απλή ψηφιακή μαστογραφία, δεν χρειάζεται προετοιμασία και απλώς, για λόγους ασφαλείας, αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα ή αλλεργία, ζητάμε μια τιμή κρεατινίνης. Τα αποτελέσματα τα δίνουμε την ίδια μέρα, το πολύ την επομένη, ενώ παρέχουμε οκτώ φιλμ και ένα CD, εάν το ζητήσει η ασθενής, και, φυσικά, πλήρη διάγνωση με προτεινόμενες ενέργειες. Ποιο είναι το μόνο αγκάθι; Ότι στον ΕΟΠΥΥ δεν υπάρχει τιμολόγηση γι' αυτή την εξέταση και δυστυχώς χρειάζεται κάποιος να δώσει 45 ευρώ για την απλή μαστογραφία ή 65 ευρώ για το CESM. Είναι ευκαιρία μέσω του εντύπου σας να πιέσουμε, ώστε αυτή η εξέταση να γίνεται εντελώς δωρεάν. Αντιλαμβάνεστε ότι εμείς δεν μπορούμε να μην τη χρεώνουμε, διότι μετά θα μας κατηγορήσουν ότι τα πήραμε εμείς» τονίζει.
1 στις 8 γυναίκες θα παρουσιάσει καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής της, ενώ πάνω από το 70% του συνόλου των γυναικών με καρκίνο του μαστού δεν διαθέτουν οικογενειακό ιστορικό.
«Το δεύτερο σημαντικό που κάνουμε στο "Αλεξάνδρα" είναι η ελαστογραφία, ένα εξειδικευμένο υπερηχογράφημα στο οποίο ελέγχεται με τέσσερις μετρήσεις η σκληρότητα της βλάβης. Ανάλογα με την περίπτωση, ο πρώτος χτύπος είναι καρκίνος, ο δεύτερος χτύπος είναι τίποτα και ο μεσαίος είναι η παρακολούθηση. Το μηχάνημα αυτό αγοράστηκε με πόρους του νοσοκομείου και χρησιμεύει ώστε να κατευθύνεις τη γυναίκα είτε να μην κάνει τίποτα είτε να κάνει βιοψία. Γλιτώνεις, κατ' ουσίαν, άσκοπες βιοψίες, άρα μειώνεις και το κόστος στις παροχές υγείας. Οι γυναίκες που έχουν καρκίνο του μαστού στην πλειονότητά τους ανήκουν στις ηλικίες από 40 έως 60 ετών. Άρα, μιλάμε για μάχιμες γυναίκες, στις οποίες πρέπει, με τη μικρότερη δυνατή ταλαιπωρία, να πω αν έχουν ή όχι καρκίνο, χωρίς να χρειαστεί να τις βγάλω από την κοινωνία ή την οικογένειά τους. Δυστυχώς, ούτε και αυτή είναι τιμολογημένη και στοιχίζει 40 ευρώ, ενώ να πούμε ότι εδώ δεν χρειάζεται καμία προετοιμασία» επισημαίνει ο κ. Χαλαζωνίτης.
Tο τρίτο σημαντικό που κάνουμε είναι η τοποθέτηση συρμάτινου οδηγού για ακριβή προεγχειρητική εντόπιση της βλάβης του μαστού. Φανταστείτε μια μπάλα και η βλάβη να είναι στο εσωτερικό της, πώς μπορείς να τη βρεις; Βάζουμε, λοιπόν, αυτόν το συρμάτινο οδηγό, ανοίγουν δύο αγκίστρια, καθηλώνονται μέσα στη βλάβη και την άλλη μέρα ο χειρουργός ακολουθεί τον συρμάτινο οδηγό –για να το πούμε λίγο περιγραφικά– και βγάζει αυτό που χρειάζεται. Το κόστος είναι στα 110 ευρώ μόνο και μόνο γιατί το υλικό είναι ακριβό αλλά και γιατί και εδώ δεν υπάρχει τιμολόγηση από τον ΕΟΠΥΥ. Στα ιδιωτικά, η συγκεκριμένη τεχνική κοστίζει 3ΟΟ ευρώ περίπου. Όπως αντιλαμβάνεστε, υπάρχει κόσμος που δεν γνωρίζει ότι διαθέτουμε τέτοια μηχανήματα, επειδή εμείς δεν είμαστε ιδιωτικό νοσοκομείο, ώστε να επιζητούμε τη διαφήμιση. Απλώς να τονίσουμε ότι το Ίδρυμα Νιάρχος, για να μας δώσει τη χορηγία για την ψηφιακή μαστογραφία διπλού φάσματος, σύγκρινε τη δουλειά μας με το Αντικαρκινικό Ινστιτούτο της Νέας Υόρκης» υπογραμμίζει.
Στη συνέχεια ο κ. Χαλαζωνίτης μου υπενθυμίζει ότι ο Οκτώβριος είναι ο μήνας κατά του καρκίνου του μαστού και πως για δεύτερη συνεχή χρονιά εξέτασαν στο νοσοκομείο, εντελώς δωρεάν για μια ολόκληρη εβδομάδα και το Σάββατο, όσες γυναίκες ήθελαν να έρθουν να εξεταστούν. «Μιλάμε για 60 με 70 γυναίκες την ημέρα και, φυσικά, αναφερόμαστε περισσότερο σε άνεργες γυναίκες ή γυναίκες που δεν έχουν να δώσουν τα 45 ευρώ. Μας αρκεί ένα παραπεμπτικό του ΕΟΠΥΥ ώστε να μην υπάρχει πρόβλημα» λέει.
«Αν κάποια γυναίκα έρθει στο νοσοκομείο και δεν έχει αυτά τα 45 ή 65 ευρώ, τι θα κάνετε;» τον ρωτώ. «Πάντως, εμείς, χωρίς να θέλουμε να υπερηφανευτούμε, έχουμε τη δυνατότητα να γράψουμε κάποια εξέταση δωρεάν, για παράδειγμα σε περιπτώσεις του Κοινωνικού Ιατρείου στο Ελληνικό ή του Ιατρείου των Προσφύγων. Παρεμπιπτόντως, με το προσφυγικό έχουν αυξηθεί τα περιστατικά που δεχόμαστε και, χαρακτηριστικά, αυτές τις μέρες έχουμε μια γυναίκα από τη Συρία στο "Αλεξάνδρα", 33 ετών, το μωρό της είναι τριών μηνών, κι έχει καρκίνο του μαστού. Φυσικά, όσα σας προανέφερα τα έκανε όλα δωρεάν και θα χειρουργηθεί και στο νοσοκομείο. Όταν βλέπω ή διαβάζω μόνο για περιπτώσεις που γιατροί πήραν φακελάκι, εκνευρίζομαι. Εγώ δεν έχω πάρει πότε φακελάκι, 2.100 ευρώ είναι ο μισθός μου και δηλώνω ότι είμαι μια χαρά. Πράγματι, κάποιοι σκέφτονται αλλιώς και παίρνουν φακελάκι, αλλά δεν μπορεί να μας παίρνει όλους η μπάλα» απαντά.
Μπορεί να κατηγορεί ο κόσμος τα εθνικά νοσοκομεία, αλλά κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ανθρώπινο πρόσωπο του συστήματος υγείας. Αν βρεθείτε στο εξωτερικό, θα δείτε ότι υπάρχει κόσμος που πεθαίνει έξω από τα νοσοκομεία.
Του ζητώ να μου πει ένα μεγάλο θετικό κι ένα μεγάλο αρνητικό για το σύστημα υγείας. «Υπηρετώ το σύστημα υγείας από το 1996 και ήταν μια συνειδητή επιλογή. Το θετικό είναι ότι επιτρέπει σε όλους να χτυπήσουν μια πόρτα και να τη βρουν ανοιχτή. Μπορεί να κατηγορεί ο κόσμος τα εθνικά νοσοκομεία, αλλά κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ανθρώπινο πρόσωπο του συστήματος υγείας. Αν βρεθείτε στο εξωτερικό, θα δείτε ότι υπάρχει κόσμος που πεθαίνει έξω από τα νοσοκομεία. Στην Ελλάδα θα βγει ο τραυματιοφορέας και θα τον φέρει μέσα. Το αρνητικό είναι ότι δεν υπάρχει αξιολόγηση. Έχω περάσει όλες τις βαθμίδες, έφτασα στην ανώτερη και δεν με έχει αξιολογήσει ποτέ κανείς. Αξιολογήθηκα για να ανέβω βαθμίδα, δεν αξιολογήθηκα για το έργο μου στην κάθε βαθμίδα. Οκτώμισι πας στο νοσοκομείο, δέκα πας ή δεν θα πας καθόλου; Ποιος θα σου πει κάτι; Ας μας αξιολογήσουν όλους, αλλά ταυτόχρονα να συνδεθούν τα κριτήρια με τις αποδοχές» υποστηρίζει.
Ο καρκίνος είναι η μεγαλύτερη ασθένεια της εποχής. Τι τον έχει διδάξει η εμπειρία του και ποια εικόνα δεν θα ξεχάσει ποτέ; «Είναι καρκίνοι και καρκίνοι, αν έχεις έγκαιρη διάγνωση, έχεις 98,6% ποσοστό επιβίωσης. Τι είναι, λοιπόν, πιο επικίνδυνο, η γρίπη ή ο καρκίνος; Ακούγεται ακραίο, αλλά είναι αλήθεια. Η εικόνα που δεν θα ξεχάσω ποτέ είναι ο πατέρας μιας 23χρονης κοπέλας όταν έμαθε ότι η κόρη του έχει καρκίνο του μαστού. Εμείς οι ακτινολόγοι πρώτα βλέπουμε τις εξετάσεις και στη συνέχεια τον ασθενή, ώστε να του ανακοινώσουμε τα αποτελέσματα. Αυτά τα πέντε βήματα που έκανα για να βγω από το δωμάτιο γνωμάτευσης και να πάω σε αυτούς μου φάνηκαν χρόνια. Να πεις σε μια οικογένεια ότι "σας καταστρέφω". Είναι κάτι που δεν το ξεπερνάς» λέει.
Γιατί στη χώρα μας δεν υπάρχει η κουλτούρα της πρόληψης; «Δεν είναι θέμα της Ελληνίδας το ότι φοβάται και δεν πάει να εξεταστεί. Σκεφτείτε ότι στη Νορβηγία, που έχει το καλύτερο σύστημα υγείας, στα γενέθλια της γυναίκας έρχεται μήνυμα στο κινητό που της λέει «πήγαινε κάνε εξέταση στον μαστό» και την πληρώνει το κράτος, γιατί πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο. Στην Ελλάδα απλώς λειτουργούμε ευκαιριακά: εάν το θυμηθώ, αν μου το πει ο γιατρός και αν έχω τα 45 ευρώ, θα πάω».
Ο κ. Χαλαζωνίτης γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Χαλάνδρι, σε ιατρικό οικογενειακό περιβάλλον, αφού και ο πατέρας του ήταν γιατρός, και τελείωσε την Ιατρική Σχολή Αθηνών. Τι του δίνει ακόμα ελπίδα, τον ρωτώ, λίγο πριν τον αποχαιρετήσω. «Ελπίδα μου δίνει το γεγονός ότι υπάρχουν τμήματα του νοσοκομείου που συγκρίνονται με τα καλύτερα του εξωτερικού, είναι οι ηλιαχτίδες μέσα στο μουντό τοπίο. Το ζήτημα είναι να τα κάνουμε σημαιοφόρους, ώστε να ακολουθήσουν και οι άλλοι. Γι' αυτό και δεν θα έφευγα ποτέ από την Ελλάδα, το θεωρώ ένδειξη δειλίας. Εμείς πρέπει να αλλάξουμε την πολιτεία και όχι η πολιτεία εμάς. Τα τελευταία χρόνια όλα εκφυλίστηκαν και αλλάξαμε. Τώρα ήρθε η στιγμή τα αριστεία να τα κάνουμε πόρους αντίστασης, αλλιώς θα βυθιστούμε. Ξέρετε, πήγα σε ένα σπίτι το βράδυ της Πρωτοχρονιάς και όταν μπήκα μέσα, με πλησίασε και με χαιρέτησε μια γυναίκα. Γυρίζει και μου συστήνεται, αλλά δεν τη γνώρισα. Μου υπενθυμίζει ότι είχε έρθει στο νοσοκομείο, της είχαμε βρει καρκίνο σε αρχικό στάδιο, τελικά σώθηκε και είναι μια χαρά. Αυτό το γεγονός στη ζυγαριά της ζωής μου πάει πολύ ψηλά. Είναι το μεγαλύτερο εφόδιο που δεν συγκρίνεται με τίποτα. Γι' αυτό, λοιπόν, μην αφήσουμε την κρίση να μας πάρει από κάτω».
Γενικό Νοσοκομείο Αλεξάνδρα, Β. Σοφίας 80, www.hosp-alexandra.gr
