— Γιατί, τελικά, οι ελπίδες για ένα τέλος της πανδημίας αποδείχθηκαν φρούδες; Γιατί χάθηκε ο στόχος της ανοσίας με τους εμβολιασμούς;
Πολλοί λόγοι συντέλεσαν στο να χαθεί ο στόχος της πανδημίας με τους εμβολιασμούς. Περίπου πριν από δέκα μήνες, στις αρχές του 2021, όταν η υπόσχεση των εμβολίων άρχισε να πραγματώνεται και στην Ελλάδα, υπήρξε μεγάλος ενθουσιασμός, αν θέλετε μια ανακούφιση του κόσμου, καθώς τώρα πια διαγραφόταν μια ρεαλιστική προοπτική εξόδου από την πανδημία.
Όμως οι αντιεμβολιαστικές φωνές αντιμετωπίστηκαν με μεγάλη ανοχή από την κυβέρνηση και την κοινωνία, χάρη σε μια κακώς εννοούμενη προοδευτικότητα παλαιοαριστερής κοπής. Ιδιαίτερα κάποιοι επιστήμονες, ακόμα και γιατροί που δουλεύαν σε εμβολιαστικά κέντρα, αφέθηκαν ανενόχλητοι να διασπείρουν τον φόβο και την αμφιβολία και να υπονομεύουν τα εμβόλια.
Ακολουθήσε, λίγο μετά, το διάστημα από Φεβρουάριο έως Απρίλιο, η κάκιστη διαχείριση από την κυβέρνηση και την επιτροπή εμβολιασμού του θέματος των ορίων ηλικίας και των παρενεργειών του εμβολίου της AstraZeneca. Η μεγάλη δημοσιότητα που πήραν τα λίγα περιστατικά θρομβώσεων που προκάλεσε τις πρώτες εβδομάδες είχε ως αποτέλεσμα να τρομάξουν πολλοί και να γίνουν επιφυλακτικοί απέναντι στα εμβόλια γενικώς, ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι. Αργότερα ήρθε να προστεθεί και το στέλεχος δέλτα με την πολύ αυξημένη μεταδοτικότητά του.
Τελευταία σημαντική παράμετρος είναι η εμφανής πρόθεση της κυβέρνησης, με την επί της ουσίας σύμπνοια της αντιπολίτευσης, να μην πιέσει κανέναν, εφαρμόζοντας υποχρεωτικότητα σε κάποιους κλάδους. Είναι μια άτολμη πολιτική απόφαση που θεωρώ ότι τελικά θα έχει μεγάλο υγειονομικό αλλά και πολιτικό κόστος.
— Τι είναι αυτό που σας τρομάζει για τον επερχόμενο χειμώνα;
Η πανδημία αυτήν τη στιγμή βρίσκεται σε έξαρση. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί τις επόμενες εβδομάδες. Αντίθετα, ο καιρός, που βαθμιαία γίνεται πιο χειμωνιάτικος, μας οδηγεί περισσότερο σε κλειστούς χώρους, όπου ευνοείται η μετάδοση του ιού. Πλησιάζουμε ήδη τα 10.000 κρούσματα, σύντομα μπορεί και να τα ξεπεράσουμε. Οι θάνατοι, που σήμερα είναι σταθερά πάνω από 45-50, πιθανόν να ξεπεράσουν τους 100.
Όσο η κυβέρνηση δεν λαμβάνει αποφασιστικά μέτρα που να αυξήσουν σημαντικά το ποσοστό των εμβολιασμένων και να κάνουν τη διαφορά, φοβάμαι ότι όλα αυτά όχι μόνο δεν θα τα αποφύγουμε αλλά θα μας ταλαιπωρούν ως κοινωνία για αρκετούς μήνες ακόμα.
Όσο η κυβέρνηση δεν λαμβάνει αποφασιστικά μέτρα που να αυξήσουν σημαντικά το ποσοστό των εμβολιασμένων και να κάνουν τη διαφορά, φοβάμαι ότι όλα αυτά όχι μόνο δεν θα τα αποφύγουμε αλλά θα μας ταλαιπωρούν ως κοινωνία για αρκετούς μήνες ακόμα.
— Ποιοι είναι οι λόγοι που κατά τη γνώμη σας έχουμε ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεμβολίαστων;
Η δυσπιστία προς το κράτος και τις επιταγές του είναι διαχρονικό χαρακτηριστικό της ελληνικής κοινωνίας, του περίφημου ελληνικού DNA. Επίσης, η μόδα που έχει κατακλύσει και τη χώρα μας τα τελευταία δεκαπέντε-είκοσι χρόνια με τους κάθε είδους αεριτζήδες εναλλακτικούς θεραπευτές και «γκουρού» της συμφοράς που βρομίζουν τα μυαλά των ανθρώπων με κάθε είδους ανόητες «εναλλακτικές», αλλά στη βάση τους αναπόδεικτες και συχνά αντιεπιστημονικές θεωρίες έχει προετοιμάσει το έδαφος.
Αν και αντιεμβολιαστές υπάρχουν σε όλες τις κοινωνίες, στη χώρα μας ιδιαίτερα αφέθηκαν ανενόχλητοι να διασπείρουν τα δηλητηριώδη θανατηφόρα μηνύματά τους έως και σήμερα. Αντίθετα, σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό, με στοχευμένες αποφάσεις και κινήσεις οι κυβερνήσεις προσπάθησαν, και σε αρκετές περιπτώσεις, πέτυχαν να ανακόψουν τη δράση τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η Γαλλία.
— Τι σηματοδοτεί η έλευση των νέων αντιικών φαρμάκων της Merck και της Pfizer έναντι του κορωνοϊού;
Τα δύο αυτά φάρμακα αποτελούν μια σημαντική εξέλιξη στη φαρμακολογική μας φαρέτρα για την αντιμετώπιση του Covid-19. Φαίνεται ότι είναι χρήσιμα και αποτελεσματικά σε άτομα που μόλις έχουν μολυνθεί από τον κορωνοϊό και αρχίζουν να εκδηλώνουν συμπτώματα, μειώνοντας την πιθανότητα βαριάς νόσησης και θανάτου. Δηλαδή αποφεύγεται για τους περισσοτέρους η εισαγωγή στο νοσοκομείο, με όλα τα πιθανά δυσάρεστα συνεπακόλουθα (βαριά συμπτωματολογία, εισαγωγή σε ΜΕΘ, θάνατος).
Πρέπει όμως να τονίσουμε ότι η όποια θετική συνεισφορά στην αντιμετώπιση της πανδημίας δεν θα είναι άμεση, καθώς τα φάρμακα αυτά, κατά το πιο αισιόδοξο σενάριο, δεν προβλέπεται να είναι διαθέσιμα στη χώρα μας πριν από το τέλος του χρόνου, και πιθανότατα όχι πριν την άνοιξη. Ακόμα και τότε όμως οι ποσότητες που θα μπορεί να παραλάβει η χώρα μας θα είναι περιορισμένες και σε υψηλές τιμές που θα επιφέρουν σημαντική περαιτέρω οικονομική επιβάρυνση.
Τα δύο αυτά αντιικά φάρμακα, μαζί με τα μονοκλωνικά αντισώματα που ήδη υπάρχουν, μπορούν να αποτελέσουν ένα σημαντικό συμπληρωματικό εργαλείο στην αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούν την αναγκαιότητα και τον ρόλο των εμβολίων. Τα εμβόλια, με τη δυνατότητα που παρέχουν για μαζική και ασφαλή χορήγηση σε όλο τον πληθυσμό και προστασία της συντριπτικής πλειονότητας από τη μόλυνση, παραμένουν ο βασικός τρόπος θωράκισης από τον Covid-19.
Και τα δυο μαζί, εμβόλια και αντιικά φάρμακα, καθένα με τον ρόλο του, θα μετατρέψουν τελικά την τρομακτική σημερινή πανδημία σε μια διαχειρίσιμη ίωση. Το θέμα είναι τι κόστος σε ζωές και επιβάρυνση της υγείας γενικότερα θα πληρώσουμε ως άτομα, ως κοινωνία, ως ανθρωπότητα, μέχρι να φτάσουμε στο σημείο αυτό. Ο πιο γρήγορος δρόμος προς αυτό το happy end είναι τα εμβόλια. Τα αντιικά φάρμακα μπορούν επίσης να συμβάλουν σημαντικά.
— Τέλος, πώς σχολιάζετε τα μέτρα που έχουν ξεκινήσει ήδη να εφαρμόζονται; Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει; Μπορούμε να αποκλείσουμε ένα νέο lockdown;
Δυστυχώς, τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί. Νομίζω ότι τα μέτρα αυξημένων ελέγχων και περιορισμού της κινητικότητας των ανεμβολίαστων είναι στη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν είναι αρκετά για να ελεγχθεί η πανδημία. Θα βοηθήσουν, ίσως να ανακοπεί ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων, αλλά δεν νομίζω ότι αρκούν για να βελτιωθεί σημαντικά η κατάσταση. Ένας λόγος για την περιορισμένη αποτελεσματικότητα τους είναι η αδυναμία επιβολής τους, καθώς στην κοινωνία υπάρχει κούραση αλλά και μια κουλτούρα ανοχής της ανομίας, ακόμα και από τους επιφορτισμένους με το έργο των ελέγχων.
Χρειάζεται μια αλλαγή προσέγγισης από την κυβέρνηση, αλλά πρέπει να ανοίξει τη συζήτηση της υποχρεωτικότητας, κάτι που αποφεύγει να κάνει εδώ και μήνες. Θεωρώ ότι αν ούτε και τώρα δεν σκεφτούμε σοβαρά να διευρύνουμε και να επιβάλουμε με διάφορους τρόπους την υποχρεωτικότητα, η κατάσταση θα συνεχιστεί για αρκετό διάστημα και πιθανόν να γίνει χειρότερη. Αν κινηθούμε στην κατεύθυνση της υποχρεωτικότητας, τουλάχιστον θα είναι καλύτερα τα πράγματα μετά από τριάντα-σαράντα μέρες, ώστε να κάνουμε πιο ήρεμα Χριστούγεννα, χωρίς εκατόμβες νεκρών και γεμάτες ΜΕΘ.
Αν δεν γίνει τίποτα ουσιαστικό τώρα, η εναλλακτική τελικά θα είναι τα lockdowns που η κοινωνία δεν τα θέλει και η κυβέρνηση τα έχει –σωστά– ξορκίσει επανειλημμένως. Δεν είμαι πολιτικός και ελπίζω να κάνω λάθος, αλλά η αίσθησή μου είναι ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει να χρεώνεται εκατοντάδες νεκρούς που θα μπορούσε να αποφύγει αν δεν υιοθετούσε αυτήν τη φοβική, παθητική και ανεκτική στάση απέναντι στους αντιεμβολιαστές. Μια στάση που την πληρώνουμε τελικά όλοι μας και ιδιαίτερα η πλειονότητα των πολιτών που έχουν κάνει το χρέος τους απέναντι στον εαυτό τους και την κοινωνία και έχουν εμβολιαστεί.
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
