Τις τελευταίες δεκαετίες, αναρίθμητα είδη εντόμων οδεύουν προς την εξαφάνιση με ανησυχητικούς ρυθμούς, γεγονός που απειλεί με καταστροφική κατάρρευση τα οικοσυστήματα του πλανήτη, σύμφωνα με την πρώτη παγκόσμια έρευνα για το ζήτημα.
Οι πληθυσμοί του 40% των ειδών των εντόμων μειώνονται διαρκώς και ο ρυθμός εξαφάνισής τους είναι 8 φορές ταχύτερος από αυτός των θηλαστικών, των πουλιών και των ερπετών. Συγκεκριμένα, ο αριθμός τους μειώνεται κατά 2,5% κάθε χρόνο και υπολογίζεται πως θα μπορούσαν να εξαφανιστούν ολοκληρωτικά μέσα στα επόμενα 100 χρόνια.
Όπως όλα δείχνουν, ο πλανήτης μπαίνει στην έκτη φάση μαζικής εξαφάνισης ειδών στην ιστορία του, με την εξάλειψη των μεγαλύτερων ζώων να είναι πιο εύκολα μετρήσιμη.
Τα έντομα είναι μακράν η κατηγορία με τη μεγαλύτερη γκάμα από όλα τα ζώα και «ζυγίσουν» δεκαέξι φορές περισσότερο από όλους τους ανθρώπους που ζουν πάνω στον πλανήτη. Είναι εντελώς απαραίτητα για την ισορροπία όλων των οικοσυστημάτων για την γονιμοποίηση των φυτών, την ανακύκλωση θρεπτικών στοιχείων και τη διατροφή του υπόλοιπου ζωικού βασιλείου.
Κατάρρευση του πληθυσμού των εντόμων έχει καταγραφεί πρόσφατα σε χώρες όπως η Γερμανία και το Πουέρτο Ρίκο, αλλά η η έρευνα καταδεικνύει πως η κρίση είναι παγκόσμια.
«Αν δεν αλλάξουμε τον τρόπο παραγωγής τροφής, τα έντομα ως σύνολο θα κατηφορίσουν το μονοπάτι της εξαφάνισης σε λίγες δεκαετίες», προειδοποιούν στην έκθεσή τους οι επιστήμονες. «Οι συνέπειες για τα οικοσυστήματα του πλανήτη θα είναι το λιγότερο καταστροφικές».
Η ανάλυση δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Biological Conservation και προειδοποιεί πως η εντατική καλλιέργεια τεράστιων εκτάσεων είναι η βασική αιτία της ραγδαίας εξαφάνισης των εντόμων, εξαιτίας της εκτεταμένης χρήσης εντομοκτόνων και λιπασμάτων. Η αστικοποίηση και η αλλαγή του κλίματος ακολουθούν.
«Αν η μείωση του πληθυσμού των εντόμων δεν ανακοπεί, θα υπάρξουν καταστροφικές συνέπειες τόσο για τα οικοσυστήματα του πλανήτη όσο και για την επιβίωση της ανθρωπότητας», λέει ο ερευνητής Φρανσίσκο Σάντεζ Μπάιο, του πανεπιστημίου του Σίδνεϊ που συνέγραψε την μελέτη μαζί με τον Κρις Γουάικχους, της κινεζικής ακαδημίας Αγροτικών Επιστημών στο Πεκίνο.
«Ο ετήσιος ρυθμός απομείωσης 2,5% σε διάστημα 25-30 ετών είναι σοκαριστικός» λέει ο Μπάιο. «Είναι πάρα πολύ απότομο. Σε δέκα χρόνια θα έχει μειωθεί κατά ένα τέταρτο. Σε 50 χρόνια θα έχουμε μείνει με τα μισά έντομα και σε έναν αιώνα δεν θα έχουμε τίποτα πια».
Πιο άμεσος είναι αντίκτυπος στα είδη των πουλιών, των ερπετών, των αμφιβίων και των ψαριών που τρέφονται με έντομα. «Αν αυτή η πηγή τροφής εκλείψει, όλα αυτά τα ζώα θα πεθάνουν από την πείνα», εξηγεί ο Μπάιο.
Στο Πουέρτο Ρίκο, οι συνέπειες είναι ήδη τρομακτικές αφού τα τελευταία 35 χρόνια τα έντομα έχουν μειωθεί κατά 98%.
Η νέα ανάλυση που συνέλεξε στοιχεία από 73 έρευνες εντόπισε ότι οι πεταλούδες και οι μέλισσες είναι ανάμεσα στα είδη που έχουν δεχτεί το ισχυρότερο πλήγμα. Από το 2000 έως το 2009 οι πεταλούδες μειώθηκαν κατά 58% στις αγροτικές εκτάσεις της Μεγάλης Βρετανίας.
Το 2013, μόνο τα μισά από τα είδη μελισσών που είχαν καταμετρηθεί το 1949, ζούσαν ακόμα στην Οκλαχόμα των ΗΠΑ. Οι «αποικίες» μελισσών στις ΗΠΑ υπολογίζονταν στα 6 εκατομμύρια το 1947 αλλά τώρα είναι λιγότερες από 2,5 εκατομμύρια.
Ελάχιστα δε είναι αυτά που γνωρίζουμε για τις μύγες, τα μυρμήγκια, τους γρύλους και τα αφιδοειδή.
«Η εντατικοποίηση της αγροτικής παραγωγής είναι η βασική αιτία», επιμένει ο Μπάιο. «Καθώς κόβοντας όλα τα δέντρα και οι θάμνοι γύρω από τα χωράφια, οι καλλιεργητές χρησιμοποιούν λιπάσματα και ζιζανιοκτόνα και "αποστειρώνουν" το χώμα, σκοτώνοντας τις κάμπιες και τα σκουλήκια», εξηγεί.
Οι χώρες θα πρέπει να αλλάξουν νοοτροπία και πρακτική στην παραγωγή τροφής λέει ο Μπάιο, που επισημαίνει ότι στις οργανικές φάρμες απαντώνται περισσότερα έντομα και η περιστασιακή χρήση φυτοφαρμάκων δεν λειτουργεί καταστροφικά εκεί. «Είναι οι αγροτοκαλλιέργειες μεγάλης κλίμακας που σκοτώνουν τα οικοσυστήματα».
Στους τροπικούς, μπορεί να μην υπάρχει τόσο έντονη αγροτική παραγωγή αλλά η κλιματική αλλαγή σκοτώνει σωρηδόν τα έντομα που δεν προλαβαίνουν να προσαρμοστούν στις απότομες αλλαγές.
«Θέλουμε πραγματικά να αφυπνίσουμε τον κόσμο. Όταν αναλογιστείτε ότι το 80% της βιομάζας των εντόμων έχει εξαφανιστεί τα τελευταία 25 με 30 χρόνια, καταλαβαίνετε ότι αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα».
Ο Μπάιο, έγινε πρόσφατα μάρτυρας ενός ενδεικτικού «στοιχείου της μείωσης των πληθυσμών στα έντομα. Κάνοντας ένα ταξίδι 700 χιλιομέτρων, οδικώς, με την οικογένειά του για διακοπές, δεν χρειάστηκε να καθαρίσει ούτε μία φορά το παρμπρίζ με τους υαλοκαθαριστήρες. «Κάποτε έπρεπε να το κάνουμε συνέχεια», παρατηρεί.
«Όλα τα στοιχεία δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση», σχολιάζει ο καθηγητής Ντέιβ Γκούλσον, του πανεπιστημίου του Σάσεξ.
«Θα πρέπει να προβληματίσει όλους καθώς τα έντομα είναι στην καρδιά κάθε τροφικής αλυσίδας, με την επικονίαση της πλειονότητας των φυτών. Συντηρούν το χώμα, ανακυκλώνουν θρεπτικά συστατικά, ελέγχουν τα ζιζάνια και τόσα πολλά άλλα. Είτε τα αγαπάτε, είτε όχι, δεν μπορούμε να επιβιώσουμε χωρίς τα έντομα».
Με πληροφορίες από Guardian
