Ένα πλοίο υπό τουρκική σημαία με 102 εμπορευματοκιβώτια για τα οποία υπάρχει η υποψία ότι περιέχουν επικίνδυνα απόβλητα αποκλείστηκε από το να ελλιμενιστεί στην Αλβανία.
Οι αλβανικές αρχές απέτρεψαν ένα πλοίο που είναι ύποπτο για μεταφορά τεράστιας ποσότητας επικίνδυνων αποβλήτων να ελλιμενιστεί στο κεντρικό λιμάνι των Τιράνων, δήλωσαν αξιωματούχοι, αφότου οι αρχές έλαβαν σχετική προειδοποίηση. Οι εισαγγελείς διέταξαν τα κοντέινερ να κατασχεθούν και να αποθηκευτούν σε «περιβαλλοντικά ασφαλές μέρος», ώστε να υπάρξει περαιτέρω έρευνα.
Το υπό τουρκική σημαία πλοίο Moliva XA443A τέθηκε υπό κράτηση περίπου ένα μίλι μακριά από το λιμάνι του Δυρραχίου, 33 χιλιόμετρα δυτικά της πρωτεύουσας, των Τιράνων.
Σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση Basel Action Network ή BAN, που εδρεύει στο Σιάτλ, η οποία επικεντρώνεται σε περιβαλλοντικά ζητήματα, το πλοίο έχει χαρακτηριστεί δυνάμει επικίνδυνο από τις αρχές, από τον Αύγουστο. Η ομάδα είπε ότι έλαβε μία καταγγελία ότι τα «102 εμπορευματοκιβώτιά» της είναι ύποπτα ότι μετέφεραν «κατά υπολογισμούς 2.100 τόνους... σκόνης σακκόφιλτρων ηλεκτροκαμίνου, ενός υλικού που παρατηρείται στη βιομηχανία χάλυβα» και ειδοποίησε αρκετές χώρες διέλευσης. Η BAN είπε ότι το πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων 175 τόνων εξαφανίστηκε από τα ραντάρ ενώ έπλεε στα ανοικτά των ακτών της Νότιας Αφρικής. Αυτό είναι συχνά ένα σημάδι ότι οι αναμεταδότες ενός σκάφους έχουν σκοπίμως απενεργοποιηθεί, μία κίνηση στην οποία, ένα πλοίο που μεταφέρει νόμιμο φορτίο, δεν έχει κανέναν λόγο να προχωρήσει.
Hundreds of tons of suspected #hazardous waste have arrived at the Port of #Durrës, #Albania, after being returned from Thailand. The waste was shipped a few months ago from Albania but was sent back from #Thailand, turning into an #international scandal. pic.twitter.com/OyEfyLoqUh
— Isa Myzyraj (@IsamyzyrajAlb) October 28, 2024
Η σκόνη σακκόφιλτρων ηλεκτροκαμίνου (Electric Arc Furnace Dust-EAFD) είναι ένα τοξικό στερεό απόβλητο το οποίο παράγεται κατά την τήξη του σιδήρου ανακύκλωσης (scrap) στις ηλεκτροκαμίνους των χαλυβουργιών. Τα βασικά συστατικά του είναι το διοξείδιο του ψευδαργύρου (ZnO), το οξείδιο του μολύβδου (PbO) και ο φερίττης (ZnFe2O4). Οξείδιο του μαγγανίου (MnO) και οξείδιο του μαγνησίου (MgO) περιέχονται επίσης αλλά σε μικρότερες ποσότητες.
Ο Jim Puckett, επικεφαλής της BAN, βρέθηκε στο Δυρράχιο τη Δευτέρα για να παρακολουθήσει την άφιξη «των τοξικών αποβλήτων» στο Moliva. Ο Puckett ζήτησε διαφάνεια σχετικά με το άνοιγμα των εμπορευματοκιβωτίων στο πλοίο, κάτι που αναμενόταν να γίνει τη Δευτέρα το απόγευμα.
Το ταξίδι του τουρκικού πλοίου από την Αλβανία στην... Αλβανία
Το «τεράστιο αυτό φορτίο» έφυγε για πρώτη φορά από το Δυρράχιο στις 4 Ιουλίου με δύο ναυλωμένα πλοία της Maersk με «προορισμό την Ταϊλάνδη», δήλωσε η BAN. Τελικά, η Ταϊλάνδη αρνήθηκε να δεχτεί το φορτίο, ζητώντας από τις αρχές στη Σιγκαπούρη να τη σταματήσουν. Το υπό τουρκική σημαία πλοίο θα είχε αργότερα ενδιάμεσους σταθμούς στην Πορτογαλία, την Ισπανία και το ιταλικό λιμάνι Gioia Tauro πριν επιστρέψει στην Αλβανία μετά από ένα τρίμηνο ταξίδι στις ηπείρους. Σύμφωνα με τοπικές αναφορές, τα τελωνειακά έγγραφα ανέφεραν ότι τα εμπορευματοκιβώτια περιείχαν οξείδιο του σιδήρου.
Τον Αύγουστο, η αλβανική αντιπολίτευση κατηγόρησε την κυβέρνηση του Έντι Ράμα ότι συμμετείχε στην παράνομη διακίνηση επικίνδυνου υλικού, με αποτέλεσμα ο πρωθυπουργός της Αλβανίας να πει στο κοινοβούλιο τον Σεπτέμβριο ότι τα έγγραφα της αποστολής επαληθεύτηκαν. Ο Ράμα υποστήριξε ότι το οξείδιο του σιδήρου «δεν θεωρείται τοξικό απόβλητο στους ευρωπαϊκούς καταλόγους» στους οποίους βασίζονται οι περιβαλλοντικές και τελωνειακές διαδικασίες της Αλβανίας.
Ποια εταιρεία είναι πίσω από το επικίνδυνο φορτίο στην Αλβανία
Οι εισαγγελείς του Δυρραχίου εντόπισαν ως εξαγωγέα των εμπορευματοκιβωτίων μια αλβανική εταιρεία, την Sokolaj Sh.pk, ιδιοκτησίας Τσιοβάνα Σοκολάι.
Πιστεύουν ότι το περιεχόμενο προήλθε από την Kurum Demir Sanayi Dis Ticaret AS, την τουρκική εταιρεία του ομίλου Kürüm International μια κοινοπραξία από την εποχή του κομμουνισμού στην Αλβανία. Η Kurum λειτουργεί ηλεκτροκαμίνους για την παραγωγή χάλυβα για την κατασκευαστική βιομηχανία στο Ελμπασάν.
H συγκεκριμένη εταιρεία ανήκε στον πρώην πρόεδρο της Μπεσικτάς Χασμέτ Μπεντί Κιουρούμ, διαβόητο για το γεγονός ότι διέπραξε τη μεγαλύτερη απάτη των τελευταίων 15 ετών στην Τουρκία, καθώς έκανε λαθρεμπόριο ακινήτων, πήρε δάνειο 1,5 δισ. τουρκικές λίρες (σε μία εποχή που η λίρα ήταν σχεδόν ένα προς δύο στο δολάριο) από 14 τράπεζες στην Τουρκία και 19 τράπεζες στο εξωτερικό και δεν το αποπλήρωσε ποτέ. Πριν ο Κιουρούμ καταθέσει την αίτηση πτώχευσης το 2016 είχε κάνει όμως κάτι άλλο. Μεταξύ 2014 και 2015, εκατοντάδες στρέμματα γης άρχισαν να μεταβιβάζονται σε πρώην συζύγους, ξαδέρφια και υπαλλήλους με διάφορα προσχήματα. Έτσι η Kürüm International πέρασε στα χέρια της πρώην συζύγου του Χατιτζά Μελέκ Κιουρούμ.
Τον περασμένο Αύγουστο, η Kürüm International απέρριψε τις αρχικές κατηγορίες των μέσων ενημέρωσης ότι, ως ο μοναδικός χειριστής ηλεκτροκαμίνων στην Αλβανία, βρισκόταν πίσω από το επικίνδυνο φορτίο. Η κυβέρνηση της Αλβανίας αρνήθηκε επίσης την ευθύνη και απέρριψε τις κατηγορίες ότι οι αρχές απέτυχαν να πραγματοποιήσουν επαρκείς ελέγχους στο φορτίο.
Μια έκθεση του ΟΗΕ δείχνει ότι πάνω από 2 δισεκατομμύρια τόνοι βιομηχανικών αποβλήτων παράγονται ετησίως. Οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ εκτιμούν ότι η παγκόσμια βιομηχανία μεταφοράς τέτοιων απορριμμάτων από τα δυτικά κράτη προς τις αναπτυσσόμενες χώρες αξίζει μεταξύ 44 και 70 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως.
