Οι Αμερικανοί πολίτες θα ψηφίσουν για τον επόμενο πρόεδρο τους σε λιγότερο από μία εβδομάδα, την Τρίτη, 5 Νοεμβρίου, όμως είναι πολύ πιθανό ο υποψήφιος που θα λάβει τις περισσότερες ψήφους να χάσει τη «κούρσα» για τον Λευκό Οίκο.
Μάλιστα, τόσο στην εκλογική αναμέτρηση του 2000, όσο και το 2016, ο νικητής των εκλογών συγκέντρωσε λιγότερες ψήφους από τον αντίπαλό του. Αυτό συμβαίνει διότι οι ΗΠΑ, καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας τους, διατηρούν ένα ιδιαίτερο εκλογικό σύστημα στο οποίο οι 50 Πολιτείες επιλέγουν τον Πρόεδρο και όχι η λαϊκή ψήφος, με την κάθε Πολιτεία να έχει έναν συγκεκριμένο αριθμό «εκλεκτόρων», ανάλογα με τον πληθυσμό της.
Το εκλογικό σύστημα αυτό, που προβλέπεται από το Σύνταγμα των ΗΠΑ, ήταν ένας συμβιβασμός μεταξύ των ιδρυτών του έθνους, οι οποίοι συζητούσαν αν ο πρόεδρος θα έπρεπε να επιλέγεται από το Κογκρέσο ή μέσω λαϊκής ψήφου. Συνολικά, υπάρχουν 538 διαθέσιμες ψήφοι εκλεκτόρων και για να μπει κανείς στο «Οβάλ γραφείο» χρειάζεται να κερδίσει τουλάχιστον 270 από αυτές. Παρότι δεν είναι επίσημα Πολιτεία, η πρωτεύουσα Ουάσιγκτον δίνει 3 εκλεκτορικές ψήφους.
Η κάθε Πολιτεία δίνει όλους τους εκλεκτορικούς ψήφους της στον υποψήφιο που έλαβε τις περισσότερες ψήφους
Όταν οι ψηφοφόροι πηγαίνουν στις κάλπες για να επιλέξουν νέο πρόεδρο των ΗΠΑ, συνήθως βλέπουν μόνο τα ονόματα των υποψηφίων προέδρων και αντιπροέδρων. Ωστόσο, στην πραγματικότητα ψηφίζουν για μια ομάδα -ή «λίστα - εκλεκτόρων. Η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στο λεγόμενο «Εκλεκτορικό Κολέγιο», όπως ονομάζεται το σύστημα των ΗΠΑ και τα εκλογικά συστήματα πολλών άλλων χωρών είναι ότι η κάθε Πολιτεία δίνει όλους τους εκλεκτορικούς ψήφους της στον υποψήφιο που έλαβε τις περισσότερες ψήφους, όσο μικρή και να είναι η διαφορά.
Για παράδειγμα, αν στις επερχόμενες εκλογές ο Ντόναλντ Τραμπ πάρει έστω και μία παραπάνω ψήφο από την Κάμαλα Χάρις στην Πολιτεία της Τζόρτζια, τότε ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος θα πιστωθεί και τις 16 εκλεκτορικές ψήφους της Πολιτείας.
Ως αποτέλεσμα, τα πολιτικά κόμματα τείνουν να εστιάζουν την προσοχή τους σε συγκεκριμένες Πολιτείες-κλειδιά, οι οποίες παραδοσιακά εκλέγουν πολιτικούς και από τα δύο κόμματα.
Αντιθέτως, οι Πολιτείες όπου ένα από τα δύο κόμματα έχει μεγάλο προβάδισμα, όπως αυτή της Καλιφόρνια για τους Δημοκρατικούς ή η Αλαμπάμα για τους Ρεπουμπλικανούς, παραμελούνται από τις προεκλογικές εκστρατείες.
Trump vs. Harris campaigning since Sept. 1st pic.twitter.com/EBkQcAm8Zb
— Anthony LaMesa (@ajlamesa) October 24, 2024
Ποιες είναι οι Πολιτείες-Κλειδιά
Έτσι, οι εκλογικές αναμετρήσεις στις ΗΠΑ συνήθως κρίνονται από έναν μικρό αριθμό Πολιτειών, τις λεγόμενες και «μοβ» Πολιτείες, γιατί η πολιτική τους ταυτότητα είναι κάπου ανάμεσα στο μπλε των Δημοκρατικών και το κόκκινο των Ρεπουμπλικάνων.
Here's a history of swing states over the years. pic.twitter.com/9Rg3BPT9gN
— EmperorTigerstar (@EmpTigerstar) November 7, 2020
Για την αναμέτρηση της 5ής Νοεμβρίου, Πολιτείες-κλειδιά θεωρούνται πρωτίστως η Πενσιλβάνια, η Αριζόνα, η Τζόρτζια, το Μίσιγκαν, το Ουισκόνσιν και η Νεβάδα.
Πώς υπολογίζεται ο αριθμός εκλεκτορικών ψήφων της κάθε Πολιτείας
Ο αριθμός των εκλεκτορικών ψήφων κάθε Πολιτείας ισοδυναμεί με τον αριθμό των μελών της στη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία, με μόνη εξαίρεση τις Πολιτείες που έχουν μόνο δύο εκπροσώπους στο Κογκρέσο. Αυτές οι μικρές Πολιτείες λαμβάνουν τον ελάχιστο αριθμό των 3 εκλεκτόρων.
Άλλη μία εξαίρεση αφορά τις οι Πολιτείες της Νεμπράσκα και του Μέιν, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να «μοιράσουν» τις ψήφους τους σε διαφορετικούς υποψηφίους.
Πώς μπορεί κάποιος να εκλεγεί λαμβάνοντας λιγότερες ψήφους από τον αντίπαλό του
Από τη στιγμή που οι Πολιτείες δίνουν όλες τις εκλεκτορικές ψήφους τους στον υποψήφιο που συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους, είναι πιθανό κάποιος να επικρατήσει στις εκλογές ακόμη και αν λάβει εκατομμύρια λιγότερες ψήφους.
Όπως και έγινε το 2016, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ συγκέντρωσε 308 εκλεκτορικές ψήφους, παρότι η Δημοκρατική του αντίπαλος, Χίλαρι Κλίντον, μάζεψε σχεδόν 3 εκατομμύρια περισσότερες ψήφους.
2016 electoral vote map.
— Catholic Preppers Unite (@CathPrepUni) October 25, 2024
Trump 304 Clinton 227.
Will we see a repeat for Trump ? pic.twitter.com/GVQOWgVJ7t
Μπορεί ένας εκλέκτορας να αγνοήσει τη λαϊκή βούληση;
Στην ουσία, η δουλειά του εκλέκτορα είναι απλά να δώσει τις εκλεκτορικές ψήφους της Πολιτείας του στον νικητήριο υποψήφιο. Εάν ένας εκλέκτορας ψηφίσει κατά της προεδρικής επιλογής της πολιτείας του, χαρακτηρίζεται «άπιστος».
Το 2016, επτά ψήφοι του εκλεκτορικού σώματος δόθηκαν με αυτόν τον τρόπο, οι περισσότεροι από το 1972, αλλά αυτό δεν άλλαξε το αποτέλεσμα των εκλογών. Σε ορισμένες πολιτείες, οι «άπιστοι» εκλέκτορες μπορούν να τιμωρηθούν με πρόστιμο ή να διωχθούν ποινικά.
Επίσης, μετά από απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, από το 2020 οι πολιτείες έχουν το δικαίωμα να απαιτούν από τους εκλέκτορες να ψηφίσουν τον υποψήφιο που επέλεξε η λαϊκή βούληση.
Τι συμβαίνει αν οι υποψήφιοι ισοψηφήσουν σε εκλεκτορικές ψήφους;
Εάν δεν υπάρχει νικητής, η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει για να εκλέξει τον πρόεδρο. Αυτό έχει συμβεί μόνο μία φορά, το 1824, όταν τέσσερις υποψήφιοι μοιράστηκαν τις ψήφους του εκλεκτορικού σώματος, στερώντας από οποιονδήποτε από αυτούς την πλειοψηφία.
Δεδομένης της σημερινής κυριαρχίας του Ρεπουμπλικανικού και του Δημοκρατικού κόμματος, αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο να συμβεί σήμερα.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του συγκεκριμένου εκλογικού συστήματος;
Πλεονεκτήματα:
- Οι μικρότερες πολιτείες παραμένουν σημαντικές για τους υποψηφίους
- Οι υποψήφιοι δε χρειάζεται να ταξιδέψουν σε ολόκληρη τη χώρα αλλά μπορούν να επικεντρωθούν σε πολιτείες-κλειδιά
- Οι ανακαταμετρήσεις είναι ευκολότερες επειδή οι αξιωματούχοι μπορούν να απομονώσουν το ζήτημα σε μια πολιτεία
Μειονεκτήματα:
- Ο νικητής της λαϊκής ψήφου μπορεί να χάσει τις εκλογές
- Ορισμένοι ψηφοφόροι αισθάνονται ότι η ατομική τους ψήφος δεν έχει σημασία
- Οι λεγόμενες «πολιτείες-κλειδιά» έχουν υπερβολικά πολύ δύναμη
Με πληροφορίες από BBC
