Η παραίτηση του πρωθυπουργού του Λιβάνου και η άνευ προηγουμένου εκκαθάριση των Σαουδαράβων ηγετών του επιχειρηματικού, στρατιωτικού και κυβερνητικού κόσμου έχει θορυβήσει τη Μέση Ανατολή, με διπλωμάτες, πολιτικούς και αναλυτές να αναδεικνύουν τη σημασία των κινήσεων.
Η ένταση κλιμακώθηκε μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας με την παραίτηση του Saad Hariri, του πρωθυπουργού του Λιβάνου, βασικού εταίρου του Ριάντ, βυθίζοντας στο χάος την κυβέρνηση στη Βηρυτό. Λίγες ώρες αργότερα, περισσότεροι από δώδεκα δυνητικοί αντίπαλοι του νεαρού πρίγκιπα Mohammed bin Salman, συνελήφθησαν ή κατηγορήθηκαν για διαφθορά. Λέγεται πως μερικοί βρέθηκαν να κρατούνται μέσα σε ξενοδοχείο πέντε αστέρων ενώ οι αναλυτές θεωρούν πως η κίνηση του βασιλιά Salman γίνεται για να εδραιωθεί η δύναμη στα χέρια του γιου του και να δοθεί τέλος στις αμφισβητήσεις.
Κλιμακώνοντας τις περιφερειακές εντάσεις, οι σύμμαχοι της Τεχεράνης στην Υεμένη προχώρησαν σε ρίψη πυραύλων το Σάββατο στο κεντρικό διεθνές αεροδρόμιο του Ριάντ. Ο πύραυλος αναχαιτίστηκε, ανακοίνωσε η Σαουδική Αραβία.
Οι κινήσεις της ηγεσίας της Σαουδικής Αραβίας κατέδειξαν τη δραματική μετατόπιση του βασιλείου που από συντηρητική δύναμη υπό τον βασιλιά Abdullah, ο οποίος πέθανε πριν από δύο χρόνια, πέρασε σε μια πιο απρόβλεπτη και ενδεχομένως αποσταθεροποιητική εξουσία υπό τον Salman και τον 32χρονο γιο του Mohammed, γνωστός και με τα αρχικά του ονόματός του MbS.
«Ο MbS θα είναι βασιλιάς για 50- επαναλαμβάνω 50- χρόνια», γράφει στο Twitter ο Aaron David Miller, πρώην διαπραγματευτής στη Μέση Ανατολή. «Ας ελπίσουμε ότι η απερισκεψία του στο εξωτερικό και ο αυθαίρετος τρόπος στο σπίτι του θα μετριαστούν από τη σοφία», προσθέτει.
Ο πρίγκηπας έχει εκπονήσει μια φιλόδοξη ατζέντα που περιλαμβάνει τον εκσυγχρονισμό της Σαουδικής Αραβίας με επιστροφή στο μετριοπαθές, ανοικτό Ισλάμ, την μετάβαση της πετρελαϊκής οικονομίας μακριά από έσοδα εξαρτώμενα από τα πετρέλαια και την τολμηρότερη αντιμετώπιση της ιρανικής επιρροής στη Μέση Ανατολή.
Μεταξύ αυτών που συνελήφθησαν ήταν ο Alwaleed Bin Talal, ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης του Kingdom Holding Group, ένας μεγάλος επενδυτής που υποστήριξε επίσης το άνοιγμα της Σαουδικής οικονομίας και της κοινωνίας και ο οποίος διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με την Ουάσινγκτον. Αρκετά κορυφαία στελέχη των μέσων ενημέρωσης και κυβερνητικοί άρχοντες διατάχθηκε να συλληφθούν ή να απολυθούν, συμπεριλαμβανομένου του αρχηγού του ναυτικού της Σαουδικής Αραβίας, του επικεφαλής της εθνικής φρουράς και του υπουργού οικονομίας και σχεδιασμού. Πολλοί από τους συλληφθέντες διέμεναν στο περίφημο Ritz-Carlton Hotel, όπου οι επισκέπτες κλήθηκαν γρήγορα να φύγουν.
Το βασίλειο περιγράφει τις συλλήψεις και τις εκκαθαρίσεις ως μέρος μιας κίνησης κατά της διαφθοράς που αποσκοπούσε στην απομάκρυνση «αδύναμων που έβαλαν τα συμφέροντά τους πάνω από το δημόσιο συμφέρον». Αλλά οι Σαουδάραβες παρατηρητές είναι σκεπτικοί με την διατύπωση και τους ισχυρισμούς.
«Με τις σαρωτικές συλλήψεις, οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας συνεχίζουν μια τάση που έχουμε δει τους τελευταίους μήνες - συγκεντρωτισμός, συγκεντρωτισμός, συγκεντρωτισμός», δήλωσε ο H.A. Hellyer, ένας μελετητής του Ατλαντικού Συμβουλίου καθώς και του Royal United Services Institute. «Αυτό που κάνει αυτή την πρακτική ασυνήθιστη είναι η ταχύτητα με την οποία έλαβε χώρα. Αλλά το μήνυμα είναι σαφές. Οι αρχές θέλουν όλοι να γνωρίζουν ότι έχουν μια συγκεκριμένη κατεύθυνση που θέλουν να ακολουθήσουν. Ακριβώς όμως η κατεύθυνση αυτή παραμένει κάπως θολή», προσθέτει.
«Οι συλλήψεις ακολουθούν ένα κύμα προηγούμενων συλλήψεων που στόχευε κυρίως σε ισλαμιστές μελετητές και διανοούμενους, οι απόψεις των οποίων κυμαίνονται από υπερβολικά συντηρητικές έως φιλελεύθερες», γράφει ο James Dorsey, ανώτερος συνεργάτης της Σχολής Διεθνών Σπουδών του Rajaratnam στη Σιγκαπούρη. Έρχονται εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου της Σαουδικής Αραβίας εναντίον των ανταρτών Χούτιστην Υεμένη και μιας αντιπαράθεσης με τη μοναρχία του Κατάρ, την οποία το Ριάντ και οι σύμμαχοί του μπλοκάρουν από τον Ιούνιο.
Ορισμένοι αναλυτές εξέφρασαν την εικασία ότι η καταστολή μπορεί να είναι ένα προοίμιο σε μια ευρύτερη προσπάθεια να περιοριστούν οι πιθανές διαμαρτυρίες μπροστά σε μια προσπάθεια να εφαρμοστεί με σθένος η εγχώρια ατζέντα του νεαρού πρίγκιπα.
«Αυτή είναι η τελευταία πράξη συγκέντρωσης της εξουσίας στη Σαουδική Αραβία», δήλωσε ο Hasnain Malik, ερευνητής της Exotix Capital, σε σημείωμα με email στους πελάτες και τους δημοσιογράφους. «Όσο πρωτόγνωρο και αμφιλεγόμενο και αν είναι, αυτή η συγκέντρωση μπορεί επίσης να είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση της ατζέντας λιτότητας και μετασχηματισμού».
O πρωθυπουργός του Λιβάνου Saad Hariri παραιτήθηκε αιφνιδιαστικά ανακοινώνοντας από τηλεοράσεως την αίσθησή του ότι υπάρχει σχέδιο δολοφονίας του και ασκώντας κριτική εις βάρος του Ιράν και του συμμάχου του στον Λίβανο, της Χεζμπολάχ.
Η ανακοίνωσή που έγινε από το Ριάντ και η επιλογή της τηλεόρασης της Σαουδικής Αραβίας Αl-Arabiya, αντί της δικής του τηλεόρασης, οδήγησε τόσο τους απλούς Λιβανέζους όσο και την πολιτική ελίτ να υποδείξουν ότι μιλούσε υπό πίεση.
Ο εκπρόσωπος του Ιράν, Bahram Qassemi, περιέγραψε την παραίτηση του Saad Hariri ως μέρος σχεδίου «για να δημιουργηθούν νέες εντάσεις στον Λίβανο και στην περιοχή», σύμφωνα με δήλωση στα ιρανικά πρακτορεία ειδήσεων. «Όχι μόνο η άνευ προηγουμένου παραίτηση του και η ανακοίνωση σε μια ξένη χώρα είναι ατυχής και αναπάντεχη, αλλά δείχνει επίσης ότι παίζει το παιχνίδι που σχεδιάζουν οι κακοποιοί της περιοχής», ανέφερε.
Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Benjamin Netanyahu αποκάλεσε την παραίτηση του Saad Hariri ως «έκκληση προς την διεθνή κοινότητα» ώστε να προειδοποιήσει για την επέκταση της επιρροής του Ιράν. «Αυτή η επιθετικότητα θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο το Ισραήλ αλλά ολόκληρη τη Μέση Ανατολή», δήλωσε ο Netanyahu. «Η διεθνής κοινότητα πρέπει να ενωθεί και να αντιμετωπίσει αυτήν την επιθετικότητα».
Στους δρόμους της Βηρυτού, πολλοί ανησυχούν για ενδεχόμενη επιδείνωση της κατάστασης ασφάλειας που έχει ήδη γίνει εύθραυστη από τον συνεχιζόμενο πόλεμο στη γειτονική Συρία και από την μαζική προσέλευση προσφύγων από τη σύγκρουση στο εσωτερικό του Λιβάνου.
«Η παραίτηση του Hariri είναι πολύ περίεργη και φοβάμαι ότι ο Λίβανος εισήλθε στην περιφερειακή σύγκρουση», ανέφερε ο νομοθέτης Ghassan Mokheiber. Ένας ανώτερος σύμβουλος της Gulf State Analytics, μιας εταιρείας παροχής συμβουλών, δήλωσε ότι η παραίτηση και ο καθαρισμός των σαουδαραβών αξιωματούχων και επιχειρηματιών πιθανόν συνδέονται και πως όλοι έχουν να κάνουν με την εκμάθηση ενός πολιτισμού «bakhshish» ή δωροδοκίας για δημόσιες συμβάσεις έργων στον Λίβανο. Ο Hariri κατέχει διπλή υπηκοότητα Λιβάνου και Σαουδικής Αραβίας.
Ώρες μετά την παραίτηση του Ηariri, oι Χούτι της Υεμένης προχώρησαν σε ρίψη πυραύλου μέσης εμβέλειας που έφτασε στο Ριάντ. Όπως ανακοίνωσαν στο τηλεοπτικό τους κανάλι al-Masirah, είχαν εκτοξεύσει ένα βαλλιστικό βλήμα στοχεύοντας στο Διεθνές Αεροδρόμιο King Khalid, το δεύτερο πιο πολυσύχναστο της Σαουδικής Αραβίας. Ωστόσο το βλήμα αναχαιτίστηκε.
Δεν ήταν αμέσως σαφές εάν η ανακοίνωση παραίτησης του Hariri και η εκτόξευση πυραύλου συνδέονταν. Μια ημέρα πριν παραιτηθεί ο Ηariri συναντήθηκε στη Βηρυτό με τον Αλί Akbar Velayati, κορυφαίο σύμβουλο του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Ali Khamenei. Λίγα στοιχεία της συνάντησης αποκαλύφθηκαν, αλλά μια πηγή που ανέφερε η εφημερίδα Fars News Agency του Ιράν δήλωσε ότι οι δύο άνδρες συγκρούστηκαν με αφορμή την Υεμένη, με τον Velayati να απορρίπτει μια πρόταση από τη Σαουδική Αραβία για να τερματίσει μια κρίση η οποία ταλανίζει το Ριάντ.
Η εκτόξευση πυραύλων ήρθε τρεις μέρες μετά τη σύναψη συνασπισμού που πραγματοποίησε η Σαουδική Αραβία με τους Χούτι στην Υεμένη, η οποία είχε ως αποτέλεσμα μια αεροπορική επιδρομή που έπληξε αγορά σε οχυρό των ανταρτών σκοτώνοντας 26 από αυτούς, συμπεριλαμβανομένων και αμάχων.
Με πληροφορίες από Buzzfeed News
