Έχει μιλήσει σε περισσότερες από είκοσι χώρες σε όλον τον κόσμο, προσκεκλημένη σημαντικών οργανισμών, όπως ο ΟΗΕ και η Παγκόσμια Τράπεζα, κορυφαίων πανεπιστημίων του κόσμου αλλά και των μεγαλύτερων διεθνών μέσων ενημέρωσης, που ζητούν τις συμβουλές, τις προτάσεις ή τις ιδέες της. Κατά διαστήματα έχει βρεθεί στη λίστα των εκατό προσώπων με τη μεγαλύτερη επιρροή παγκοσμίως σε θέματα πολιτικής της ισότητας των φύλων.
Η Lina AbiRafeh εδώ και αρκετά χρόνια είναι εκτελεστική διευθύντρια του Αραβικού Ινστιτούτου Γυναικών στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Λιβάνου. Ως συγγραφέας και ακτιβίστρια με παγκόσμια πλέον εμπειρία εξειδικεύεται σε θέματα δικαιωμάτων των γυναικών και είναι υπέρμαχος της ισότητας των φύλων.
Στη μεταξύ μας επικοινωνία διαπιστώνω ότι πρόκειται για μια χαρισματική προσωπικότητα που διαθέτει αιχμηρή σκέψη, κοφτερό λόγο και ξεχωρίζει ως μια γυναίκα με πολλές ευαισθησίες. Την ερχόμενη εβδομάδα θα βρεθεί στους Δελφούς για να συμμετάσχει στο Οικονομικό Φόρουμ που θα διεξαχθεί από τις 6 ως τις 9 Απριλίου.
Στη συζήτησή μας χρησιμοποιεί συχνά παραδείγματα από την πολυετή εμπειρία της σε διάφορες χώρες του κόσμου, ενώ μου εξηγεί ότι «βαθύτερη επιθυμία της είναι να χτίσει έναν καλύτερο κόσμο για τις γυναίκες». «Υπάρχουν 3,7 δισεκατομμύρια γυναίκες στον κόσμο, αλλά η πλήρης ένταξή τους σε αυτόν δεν έχει επιτευχθεί ακόμη», θα μου πει λίγο πριν ξεκινήσουμε τη συνομιλία μας.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για τις προκλήσεις της εποχής μας, την περίοδο που ζούσε στο Αφγανιστάν, την ισότητα των φύλων και τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή.
Μία στις τρεις γυναίκες σε όλο τον κόσμο θα βιώσει κάποια μορφή βίας στη διάρκεια της ζωής της. Και πραγματικά δεν γνωρίζουμε πλήρως την έκταση όλου αυτού του εγκλήματος, όλες τις διαφορετικές μορφές του, σωματική, σεξουαλική βία κ.λπ. Σκεφτείτε ότι υπάρχουν κι άλλες, ύπουλες μορφές, όπως η σεξουαλική δουλεία, οι δολοφονίες ή ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων.
— Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας;
Χωρίς αμφιβολία, τα δικαιώματα των γυναικών. Απέχουμε 136 χρόνια από την επίτευξη της πλήρους ισότητας. Μάλιστα, η πανδημία του κορωνοϊού στοίχισε στην ανθρωπότητα μια ολόκληρη γενιά, εξαιτίας της oποίας μείναμε πίσω σε θέματα ισότητας μεταξύ των φύλων περίπου 36 χρόνια. Δυστυχώς, οι γυναίκες και τα νεαρά κορίτσια σε όλο τον κόσμο δεν είναι ακόμα σε θέση να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ζωής. Είναι ξεκάθαρο ότι διαθέτουν λιγότερες επιλογές και η φωνή τους ακούγεται λιγότερο συγκριτικά με των ανδρών.
Η επίτευξη της ισότητας θεωρείται κατά κάποιον τρόπο «γυναικεία δουλειά». Ωστόσο, η ισότητα των φύλων είναι όχι μόνο βασική αρχή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και προϋπόθεση για ένα ασφαλές, δίκαιο και βιώσιμο μέλλον. Κι αυτό το μέλλον θα ήθελα να το δω να υλοποιείται σήμερα.
— Ποια είναι τα δεδομένα που έχετε για τη βία κατά των γυναικών;
Είναι αλήθεια ότι η βία κατά των γυναικών αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα. Μία στις τρεις γυναίκες σε όλο τον κόσμο θα βιώσει κάποια μορφή βίας στη διάρκεια της ζωής της. Και πραγματικά δεν γνωρίζουμε πλήρως την έκταση όλου αυτού του εγκλήματος, όλες τις διαφορετικές μορφές του, σωματική, σεξουαλική βία κ.λπ.
Σκεφτείτε ότι υπάρχουν κι άλλες, ύπουλες μορφές, όπως η σεξουαλική δουλεία, οι δολοφονίες ή ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Ξέρετε ότι τέσσερα εκατομμύρια κορίτσια κινδυνεύουν από ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων κάθε χρόνο;
Επίσης, κάθε χρόνο 15 εκατομμύρια κορίτσια παντρεύονται πριν συμπληρώσουν το 18ο έτος της ηλικίας τους, ενώ κάθε μέρα 40.000 κορίτσια αναγκάζονται να παντρευτούν. Οι ανισότητες υπάρχουν παντού. Στον κόσμο μας σήμερα η πλειονότητα των παιδιών που δεν πηγαίνουν σχολείο είναι κορίτσια.
Ο παιδικός γάμος είναι πολύ συνηθισμένος, συμβαίνει πολύ συχνά, σχεδόν παντού, ακόμα και στις ΗΠΑ. Η ανεργία των γυναικών είναι υψηλότερη από αυτή των ανδρών. Οι γυναίκες εξακολουθούν να παλεύουν για να καλύψουν το μισθολογικό χάσμα, ενώ αντιπροσωπεύουν μόνον το 27% των διευθυντικών θέσεων σε όλο τον κόσμο.
Παράλληλα, οι γυναίκες κατέχουν ακόμα λιγότερες θέσεις εξουσίας, ηγεσίας και λήψης αποφάσεων. Μόνο το 26% των κοινοβουλευτικών εδρών στον κόσμο καταλαμβάνεται από γυναίκες και μόνο το 23% από τους 3.400 υπουργούς του κόσμου είναι γυναίκες. Τέλος, 81 χώρες δεν είχαν ποτέ γυναίκα αρχηγό κράτους. Όλα αυτά τα δεδομένα νομίζω ότι αποτυπώνουν πλήρως την κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο για τα δικαιώματα των γυναικών.
— Έχετε ζήσει τέσσερα χρόνια στο Αφγανιστάν. Τι θυμάστε περισσότερο από εκείνη την περίοδο;
Τη δύναμη των γυναικών που ζουν εκεί. Οι γυναίκες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή κάνουν εξαιρετική δουλειά. Πήγα στο Αφγανιστάν το 2002. Ήμουν μόλις 27 χρονών, ενθουσιώδης, αφελής αλλά και τρομοκρατημένη.
Όταν έφτασα η Καμπούλ ήταν μια διαλυμένη πόλη που πεινούσε. Θυμάμαι τις γυναίκες, ντυμένες με ενδύματα που της κάλυπταν από την κορυφή ως τα νύχια. Παρακαλούσαν για χρήματα. Πολλές ήταν χήρες και τα παιδιά τους είχαν όλα λυπημένα πρόσωπα. Κάποιες κάθονταν στα χαλίκια, στην άκρη ενός βρόμικου δρόμου, με κουρελιασμένα ρούχα, σκουπίζοντας τον δρόμο. Δεν μπορούσα να δω τίποτε άλλο από τις βαθιές χαρακιές στα φθαρμένα χέρια τους και το χώμα στα νύχια τους. Δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ αυτές τις εικόνες. Διαλυμένες ζωές γυναικών που χρειάζονταν υποστήριξη για να φύγουν από τον δρόμο και να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
— Πώς είναι για μια γυναίκα να ζει σε μια χώρα όπως το Αφγανιστάν;
Οι γυναίκες κουβαλούν το μεγαλύτερο βάρος κατά τη διάρκεια των πολυετών συγκρούσεων. Ήδη ήταν ευάλωτες και τα χρόνια ανασφάλειας που ακολούθησαν έκαναν τη ζωή τους πολύ χειρότερη. Δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς γυναίκες κι όμως αυτές είναι που πλήττονται περισσότερο από τις συγκρούσεις και την ανασφάλεια. Τι να πρωτοθυμηθείς από τις ιστορίες τους; Κάποια στιγμή, ενώ περπατούσα, άκουσα μια φωνή να μου λέει: «Σε παρακαλώ, βοήθησέ με. Έχω ένα μωρό που δεν μπορώ να ταΐσω. Το στήθος μου δεν έχει γάλα». Ήταν μια γυναίκα που προσπαθούσε με κάθε τρόπο να δώσει τροφή στο υποσιτισμένο παιδί της. Αυτή είναι η ζωή των γυναικών στο Αφγανιστάν.
— Πώς μπορούμε να χτίσουμε έναν καλύτερο κόσμο για τις γυναίκες;
Πρώτα απ’ όλα, κατανοώντας ότι οι γυναίκες βιώνουν την ανισότητα παντού. Επομένως, καθήκον και ευθύνη όλων είναι να διορθώσουμε την αδικία και να επιτύχουμε την ισότητα των φύλων. Ας δώσουμε ένα τέλος σε οτιδήποτε στερεί την ελευθερία των γυναικών και ας φροντίσουμε να τους δώσουμε μια ισχυρή φωνή. Θέλω κάποια στιγμή να καταφέρουμε να ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου η σωματική ακεραιότητα και η αυτονομία των γυναικών δεν θα αμφισβητούνται, όπου οι γυναίκες δεν θα αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους, κυρίως ονειρεύομαι έναν κόσμο στον οποίο οι γυναίκες θα παίρνουν αποφάσεις.
— Ποια είναι η θέση της γυναίκας στην εποχή του κινήματος ΜeΤoo;
Σε ένα ποσοστό μεγαλύτερο του 80% οι γυναίκες έχουμε βιώσει κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης. Και θεωρώ ότι δυστυχώς απέχουμε πολύ από την επίλυση του προβλήματος, παρά το γεγονός ότι πολλά στόματα άνοιξαν.
— Ποια είναι η πιο σημαντική ελευθερία που έχουμε στις μέρες μας;
Προφανώς δεν μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι, ωσότου ελευθερωθούν όλες οι γυναίκες. Αυτήν τη στιγμή μόνο μερικοί από εμάς είμαστε ελεύθεροι, σε ορισμένα μέρη και κάποιες φορές.
— Τι σημαίνει για σας η λέξη «φεμινισμός»;
Δικαιώματα, πόροι, εκπροσώπηση, σεβασμός.
— Είναι οι γυναίκες το πρόσωπο και η δύναμη του μέλλοντος;
Φυσικά.
— Τι συμβουλή θα δίνατε σε έναν νέο;
Ξυπνήστε, κοιτάξτε γύρω σας, διαβάστε, ακούστε, μάθετε. Πάρτε το προσωπικά. Αναλάβετε δράση. Χρησιμοποιήστε τη φωνή σας. Και βοηθήστε τους άλλους.
— Ποια προσωπικότητα θαυμάζετε και γιατί;
Θαυμάζω τις γυναίκες των οποίων τα ονόματα δεν γνωρίζουμε. Τις γυναίκες που πολεμούν καθημερινά στην πρώτη γραμμή, όπως τώρα στην Ουκρανία. Εκείνες που παλεύουν για τα αυτονόητα στα σπίτια, στις κοινότητες, στην κοινωνία, στη χώρα τους. Εκείνες τις γυναίκες που με τη δουλειά τους και τους κόπους τους κάνουν τη διαφορά.
— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Έχοντας την επιλογή, αυτομάτως έχεις φωνή, ελευθερία, δικαιώματα και αξιοπρέπεια. Επομένως, σημαντικό για μένα στη ζωή είναι να έχεις την ικανότητα να είσαι οτιδήποτε, να πας οπουδήποτε, να κάνεις οτιδήποτε, να γίνεις οποιοσδήποτε με απόλυτη ελευθερία.
