Το Hotel Rössli, είναι ένα ξενοδοχείο 100 ετών σ' ένα χωριό 478 κατοίκων στις ελβετικές Άλπεις, με εξαιρετική θέα από τη μπροστινή πλευρά του κτιρίου. Ωστόσο, είναι η θέα από το πίσω μέρος του που τράβηξε την προσοχή των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και πλέον αποτελεί σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη κατασκοπεία.
Περίπου 100 μέτρα από το πίσω μέρος του ρουστίκ ξενοδοχείου Rössli, ακριβώς μετά από μια παιδική κούνια, περνάει ο διάδρομος όπου ο ελβετικός στρατός είχε συμφωνήσει να εγκατασταθούν αρκετά F-35, τα πιο προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη στον κόσμο. Ο διάδρομος προσγείωσης, που είναι εν μέρει περιφραγμένος, είναι τόσο προσβάσιμος στους περαστικούς που οι αγρότες μερικές φορές οδηγούν τις αγελάδες τους σε αυτόν.
Μέχρι πρόσφατα, το πιο έντονο παράπονο προερχόταν από ηλικιωμένους γείτονες του ξενοδοχείου που απογοητεύονταν από το γεγονός ότι οι Κινέζοι ιδιοκτήτες του -η οικογένεια Γουάνγκ- έκλεισαν το εστιατόριό του μετά την αγορά του το 2018. Αν και η σύζυγος του Γουάνγκ Τζιν, Λιν, μιλούσε μόνο μανδαρινικά κινέζικα και επικοινωνούσε με χειρονομίες, εξομάλυνε τα πράγματα με το να συστήνεται σε αξιοπρεπή γερμανικά. Πέρυσι, ένα δροσερό καλοκαιρινό πρωινό, η ελβετική ομοσπονδιακή αστυνομία πραγματοποίησε έφοδο στο Rössli, συλλαμβάνοντας τους Γουάνγκ και προσάγοντας τον 27χρονο γιο τους, Νταγουέι, για ανάκριση.
Επί μήνες, Αμερικανοί και Βρετανοί αξιωματούχοι εθνικής ασφάλειας υποστήριζαν ότι η γραφική πρόσοψη του ξενοδοχείου του 1903 προσέφερε στις υπηρεσίες πληροφοριών του Πεκίνου ένα ιδανικό παρατηρητήριο στο μέτωπο ενός κλιμακούμενου κατασκοπευτικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Οι μυστικές υπηρεσίες του Σι Τζινπίνγκ, προειδοποίησαν Αμερικανοί αξιωματούχοι, έκαναν τεράστιες προσπάθειες για να αποκτήσουν πληροφορίες σχετικά με το υπερηχητικό αεροσκάφος, που κατασκευάστηκε για να διεισδύει απαρατήρητο στον εχθρικό εναέριο χώρο.
Το ζεύγος Γουάνγκ, που τώρα βρίσκονται στην Κίνα, αρνήθηκαν κατηγορηματικά ότι το κατάλυμά τους εξυπηρετούσε οποιονδήποτε άλλον εκτός από τους επισκέπτες του χωριού Ούντερμπαχ (Unterbach) με τους 478 κατοίκους, προσφέροντας μονοπάτια πεζοπορίας και βόλτες με το κοντινό τελεφερίκ. Η Ελβετία, μια ιστορικά ουδέτερη χώρα, πρόθυμη να κατευνάσει και τις δύο υπερδυνάμεις, χρειάστηκε περισσότερο από ένα χρόνο για να σταθμίσει τους αμερικανικούς ισχυρισμούς για το ξενοδοχείο.
Στο τέλος, οι ΗΠΑ έθεσαν έναν όρο: Αν η Ελβετία ήθελε τα F-35, η περιοχή έπρεπε να είναι ασφαλής. Αυτό σήμαινε ότι οι Γουάνγκ έπρεπε να φύγουν.
«Η Κίνα πάντα αντιτίθεται σθεναρά στην κατασκοπεία»
Η αλήθεια για το αν οι Γουάνγκ ήταν μικροί ξενοδόχοι ή ένα κατασκοπευτικό «σκαλί» στη δεκαετή προσπάθεια του Πεκίνου να κατακτήσει ένα από τα πιο καλά προστατευόμενα στρατιωτικά μυστικά των ΗΠΑ μπορεί να μη γίνει ποτέ γνωστή. Η υπόθεση καταλήγει στο αν η οικογένεια ενδιαφερόταν για τη θέα από την μπροστινή ή την πίσω πλευρά του ξενοδοχείου.
Το σίγουρο είναι ότι ο παγκόσμιος ανταγωνισμός μεταξύ Πεκίνου και Ουάσινγκτον για τα στρατιωτικά μυστικά διαχέεται σε νέα και μακρινά μέρη.
Το Πεκίνο, μέσω του υπουργείο Εξωτερικών, δήλωσε ότι «η Κίνα είναι θύμα κατασκοπείας και πάντα αντιτίθεται σθεναρά στην κατασκοπεία», προσθέτοντας ότι τα «σχετικά μέρη» θα πρέπει να σταματήσουν να συκοφαντούν την Κίνα χωρίς καμία βάση.
Ένας εκπρόσωπος της κινεζική πρεσβείας στην Ουάσιγκτον, αν και δεν ήταν πλήρως ενήμερος για τους αμερικανικούς ισχυρισμούς σχετικά με το απομακρυσμένο ξενοδοχείο στην Ελβετία, άφησε να εννοηθεί ότι αποτελεί μέρος ενός σχεδίου. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν συχνά υπερτονίσει τις "κινεζικές δραστηριότητες κατασκοπείας" προκειμένου να δυσφημίσουν και να καταστείλουν την Κίνα» δήλωσε μέσω email στη Wall Street Journal.
Ο κατασκοπευτικός γρίφος του ζεύγους Γουάνγκ
Για μήνες μετά την επιδρομή στο Ούντερμπαχ, οι κάτοικοι προβληματίζονταν για το μυστήριο του κατά πόσον ο μηχανισμός αντικατασκοπείας των ΗΠΑ είχε δίκιο που έβαλε στο στόχαστρο τους ήσυχους ξενοδόχους της διπλανής πόρτας. Γιατί, από όλα τα ξενοδοχεία αντίκες στην Ελβετία, ένας Κινέζος αγοραστής θα επέλεγε ένα ερειπωμένο κατάλυμα που βρίσκεται δίπλα σε ένα στρατιωτικό διάδρομο προσγείωσης; Τα πρώτα F-35 δεν επρόκειτο να φτάσουν μέχρι το 2028 και είχαν προσγειωθεί στο αεροδρόμιο μόνο μία ή δύο φορές. Είναι η εκστρατεία της Κίνας για την αποκωδικοποίηση του superjet τόσο εκτεταμένη που θα έστελνε μια συνηθισμένη οικογένεια να αγοράσει ένα ξενοδοχείο σχεδόν 10 χρόνια πριν από την άφιξή του;
Για να λύσουν τον γρίφο του γραφικού ξενοδοχείου των Γουάνγκ, δημοσιογράφοι της Wall Street Journal ταξίδεψαν με τρένο σε όλη την Ελβετία, αναζητώντας κτηματολογικά και αστυνομικά έγγραφα, αρχεία διαμονής και μιλώντας με Ελβετούς, Κινέζους, Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους. Οι δημοσιογράφοι συνάντησαν χωρικούς, γείτονες και πρώην υπαλλήλους του Rössli. Πολλοί από αυτούς, αν και όχι όλοι, βλέπουν την «εξαφάνιση» των Γουάνγκ περισσότερο ως μια ιστορία αμερικανικής υπερβολής παρά Κινέζων κατασκόπων.
«Αν δρούσαν μυστικές υπηρεσίες, αυτή η αγορά ακινήτου θα ήταν μάλλον μια πολύ αδέξια μέθοδος για την απόκτηση αποτελεσμάτων κατασκοπείας», δήλωσε ο Kaspar Kohler, προηγούμενος ιδιοκτήτης του Rössli.
Από την Κίνα, ο γιος του Γουάνγκ, Νταγουέι, δήλωσε στην ελβετική εφημερίδα Tages-Anzeiger ότι το μόνο πρόβλημα του ξενοδοχείου είναι ένα θέμα αδειοδότησης και ότι σκοπεύουν να επιστρέψουν. Απόφοιτος της Ακαδημίας Νέων Ταλέντων του Πεκίνου, όπου τα δίδακτρα ανέρχονται σε 35.800 δολάρια, σπούδασε αργότερα στην Σχολή Διαχείρισης Ξενοδοχείων στο Μοντρέ της Ελβετίας.
Ένας πρώην συμμαθητής του τον θυμάται να οδηγεί συχνά ένα νοικιασμένο αυτοκίνητο τα Σαββατοκύριακα μαζί με άλλους Κινέζους φοιτητές στην Ιταλία. Οι γονείς του, αφού πλήρωσαν σχεδόν ένα εκατομμύριο δολάρια για το ξενοδοχείο, παραπονέθηκαν για το υπαλληλικό κόστος στην Ελβετία, την τιμή επισκευής της καφετιέρας και το κρύο, από το οποίο «ξέφευγαν» περνώντας μεγάλα διαστήματα στο σπίτι τους στην Κίνα.
Όταν η WSJ κάλεσε τους ελβετικούς αριθμούς τηλεφώνου του Νταγουέι και της μητέρας του, μια ηλικιωμένη κυρία που μιλούσε κινέζικα σήκωσε το τηλέφωνο και στη συνέχεια τερμάτισε γρήγορα την κλήση. Οι επόμενες κλήσεις δεν απαντήθηκαν.
Οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες πληροφοριών της Ελβετίας αρνήθηκαν να σχολιάσουν λεπτομερώς την υπόθεση, στέλνοντας αντί απάντησης ένα τμήμα από την ετήσια έκθεση «Η ασφάλεια της Ελβετίας», στο οποίο υποστηρίζεται ότι η Κίνα χρησιμοποιεί περισσότερο τους κατασκόπους που είναι ενσωματωμένοι ως πολίτες στην Ελβετία από ό,τι ακόμη και η Ρωσία: «Το προσωπικό τους εργάζεται κυρίως με κάλυψη ως επιστήμονες, δημοσιογράφοι ή επιχειρηματίες» σύμφωνα με το απόσπασμα της έκθεσης.
«Ο κύκλος των κατασκόπων»
Η πρεσβεία των ΗΠΑ δήλωσε ότι έμαθε ότι το ξενοδοχείο είχε κλείσει «ταυτόχρονα με το κοινό».
Η οικογένεια Γουάνγκ παρείχε στην ελβετική αστυνομία μια διεύθυνση επικοινωνίας στο Dragon Villas, μια περιφραγμένη κοινότητα με σπίτια από τούβλα αμερικανικού τύπου στο βόρειο άκρο του Πεκίνου, όπου διέμεναν εκατομμυριούχοι από τα χρόνια της κινεζικής ανάπτυξης, καθώς και ο ετεροθαλής αδελφός του δικτάτορα της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν, ο Κιμ Γιονγκ Ναμ που δολοφονήθηκε στην Κουάλα Λουμπούρ το 2017.
Από τότε οι Γουάνγκ εξαφανίστηκαν χωρίς κανένα ίχνος. Τα τραπέζια στο Rössli είναι ακόμα στρωμένα για την υπηρεσία πρωινού: βάζα με μούσλι, αποξηραμένα φρούτα και αναποδογυρισμένα φλιτζάνια καφέ πάνω σε πιατάκια. Ένας ηλικιωμένος γείτονας κρατάει τη θέρμανση ανοιχτή για να μην παγώσουν οι σωλήνες. Σχεδόν οι μόνοι επισκέπτες πρόσφατα, ήταν μια παραδοσιακή χορευτική ομάδα που παρέλασε στην πόλη χτυπώντας καμπάνες κατά τη διάρκεια ενός τοπικού φεστιβάλ. Η διαδρομή τους, η οποία περνούσε από το εγκαταλελειμμένο ξενοδοχείο, είχε έναν γλαφυρό τίτλο: «ο κύκλος των κατασκόπων».
F-35: Ένας ιπτάμενος υπερυπολογιστής για την «απόλυτη κυριαρχία»
Οι κάτοικοι του Ούντερμπαχ δεν είχαν ακούσει ποτέ κάτι τόσο δυνατό. Για χρόνια, κρότοι αντηχούσαν στο χωριό με τα ξύλινα σαλέ, κάθε φορά που απογειώνονταν ευρωπαϊκά μαχητικά αεροσκάφη από τον κοντινό αεροδιάδρομο. Οι κυρίως ηλικιωμένοι κάτοικοι είχαν συνηθίσει να παρακολουθούν τα αεριωθούμενα αεροσκάφη πίσω από τα παράθυρά τους, τα οποία ο ελβετικός στρατός είχε ηχομονώσει. Οι παρατηρητές αεροσκαφών συγκεντρώνονταν συχνά σε ένα κοντινό μπαλκόνι, τραβώντας βίντεο από το Gripen, το F-5E/F Freedom Fighter και το Eurofighter Typhoon.
Όμως ο τόσο δυνατός ήχος από τον υπερτροφοδοτούμενο κινητήρα του F-35, προκάλεσε τα παράπονα των κατοίκων του Ούντερμπαχ.
Με συνολικό κόστος 1,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και δύο δεκαετίες κατασκευής, το ακριβότερο εξοπλιστικό πρόγραμμα στην ιστορία σχεδιάστηκε για να κάνει μια δήλωση, ένας ιπτάμενος υπερυπολογιστής που θα έδινε στις ΗΠΑ «απόλυτη κυριαρχία» σε κάθε αεροπορικό πόλεμο. Σ' έναν εχθρικό εναέριο χώρο, μπορεί να αποφεύγει ακόμη και τις πιο προηγμένες άμυνες, να εντοπίζει με ακρίβεια τις αεροπορικές επιδρομές και στη συνέχεια να εκτοξεύεται με υπερηχητικές ταχύτητες. Οι πιλότοι του έδωσαν το παρατσούκλι «Πάνθηρας», επειδή μπορούσε να αναγνωρίσει και να εξουδετερώσει οποιονδήποτε στόχο πριν γίνει αντιληπτό.
Σχεδόν αμέσως μόλις απογειώθηκε, το Πεντάγωνο σήμανε συναγερμό στον Λευκό Οίκο: Η Κίνα είχε την πρόθεση να μάθει τα μυστικά της. Τα έγγραφα της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας που διέρρευσε ο Έντουαρντ Σνόουντεν το 2015 έδειχναν ότι Κινέζοι χάκερς είχαν κλέψει terabytes δεδομένων για τα F-35.
Ο Σι Τζινπίνγκ είχε αρχίσει να θέτει σε εφαρμογή μεταρρυθμίσεις που θα επέκτειναν σε τεράστιο βαθμό τις δομές κατασκοπείας της Κίνας. Το 2017, η Κίνα ψήφισε τον σαρωτικό νόμο για τις εθνικές υπηρεσίες πληροφοριών, ο οποίος υποχρέωνε τους Κινέζους υπηκόους να βοηθούν τις υπηρεσίες κατασκοπείας της κυβέρνησής τους. «Όλοι οι οργανισμοί και οι πολίτες πρέπει να υποστηρίζουν, να βοηθούν και να συνεργάζονται με τις προσπάθειες των εθνικών υπηρεσιών πληροφοριών» σύμφωνα με το σχέδιο νόμου.
Τον επόμενο χρόνο, ο Kaspar Kohler βρήκε τελικά αγοραστή για το Rössli.
Οι «ατέλειες» των Κινέζων αγοραστών του Rössli
Ο γηραιός ξενοδόχος προσπαθούσε επί χρόνια να βρει κάποιον που θα συνέχιζε τις παραδόσεις του ξενοδοχείου με τα οκτώ δωμάτια, μέχρι που η οικογένεια Γουάνγκ προχώρησε στην αγορά. Οι Γουάνγκ κατοχύρωσαν το νέο τους ακίνητο στο όνομα του γιου τους Νταγουέι και κατέλαβαν μια σουίτα με θέα στο βουνό. Οι καθαρίστριες και οι ρεσεψιονίστ θα μπορούσαν να διατηρήσουν τις δουλειές τους, τους διαβεβαίωσε ο πατέρας του στα γερμανικά. Ο Kohler ήθελε να τους ξεναγήσει στην κουζίνα ένα από τα πρώτα τους πρωινά, για να τους διδάξει τις ελβετικές συνταγές του. Αντ' αυτού κατέβηκαν και κάθισαν στο χώρο του πρωινού, περιμένοντας να τους σερβίρουν.
«Δεν ήταν καν σε θέση να σπάσουν σωστά ένα αυγό», είπε ένας εργαζόμενος. Μετά από λίγες εβδομάδες, ο Kohler έφυγε από το Rössli απογοητευμένος και παρέδωσε τα κλειδιά στους Γουάνγκ - οι οποίοι, προς απογοήτευση των κατοίκων του χωριού, έκλεισαν αμέσως το εστιατόριό του.
Ο Γουάνγκ εξομάλυνε την κατάσταση συστήνοντας τον εαυτό του στο χωριό, προχωρώντας σε μικρές εργασίες ανακαίνισης όπως το βάψιμο των παραθύρων και την προσθήκη ενός πάγκου πρωινού, προσφέροντας ψωμί και δημητριακά. Οι επισκέπτες έφταναν με το σταγονόμετρο και συχνά άφηναν κολακευτικές κριτικές όπως «ευγενική οικογένεια» και «πολύ φιλικός οικοδεσπότης!».
Οι κάτοικοι του χωριού παρατήρησαν ότι η οικογένεια επέστρεφε στο Πεκίνο για μεγάλα χρονικά διαστήματα, συμπεριλαμβανομένων των διακοπών των Χριστουγέννων, την πιο προσοδοφόρα εποχή του έτους. Στην ερώτηση πώς έμαθε γερμανικά, ο Γουάνγκ Τζιν είπε στους νέους γείτονές του ότι είχε μεγαλώσει ως γιος διπλωμάτη που υπηρετούσε στη Γερμανία και την Ελβετία.
Από τους τέσσερις διπλωμάτες με το όνομα Γουάνγκ που υπηρέτησαν στην Ελβετία κατά την παιδική ηλικία του Γουάνγκ Τζιν, οι δύο ήταν στρατιωτικοί ακόλουθοι, σύμφωνα με τα τοπικά αρχεία. Από τους δύο που υπηρέτησαν στη Δυτική Γερμανία, ο ένας έφυγε ξαφνικά μετά από πέντε μήνες, επικαλούμενος ιατρική άδεια. Ο δεύτερος έφθασε το 1969 ως δημοσιογράφος για το κινεζικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων, προτού αναλάβει θέση πρεσβευτή.
Πολλοί Κινέζοι διπλωμάτες στη Βέρνη τη δεκαετία του 1950 και του 1960 ήταν κατάσκοποι, οι οποίοι κατέστησαν την πόλη κέντρο κατασκοπευτικών επιχειρήσεων της νέας κομμουνιστικής κινεζικής κυβέρνησης στην Ευρώπη, δήλωσε η Ariane Knüsel, Ελβετίδα μελετήτρια και συγγραφέας του βιβλίου «China’s European Headquarters: Switzerland and China during the Cold War» (Τα ευρωπαϊκά κεντρικά γραφεία της Κίνας: Ελβετία και Κίνα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου).
Για την Κίνα, η ουδέτερη Ελβετία ήταν ο πιο σημαντικός διπλωματικός προορισμός στην Ευρώπη κατά τα χρόνια μετά την κινεζική επανάσταση του 1949, αναφέρει ο κρατικός Τύπος. Όταν ο πρώτος πρεσβευτής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας στην Ελβετία, ο Feng Xuan, επέστρεψε στην πατρίδα του, έγινε αναπληρωτής διευθυντής του σημερινού υπουργείου Κρατικής Ασφάλειας.
Μέχρι τη στιγμή που οι Γουάνγκ διοικούσαν το Rössli μισό αιώνα αργότερα, οι Ελβετοί αξιωματούχοι ασφαλείας ανέφεραν ότι το υπουργείο είχε ενισχύσει δραματικά τις δραστηριότητές του στη χώρα. Αρκετοί Κινέζοι πολίτες που θεωρήθηκαν κατάσκοποι από τις ελβετικές αρχές έχουν συλληφθεί τα τελευταία χρόνια, και στους περισσότερους ζητήθηκε να φύγουν αθόρυβα, λένε Ελβετοί ειδικοί των μυστικών υπηρεσιών. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται και ένας που αναφέρεται στα αρχεία ως «κ. Τ» -ένας φοιτητής στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, ο οποίος πληρώθηκε σε μετρητά από την κινεζική πρεσβεία στη Βέρνη.
Καθώς τα χρόνια περνούσαν, οι επί χρόνια υπάλληλοι του Rössli έφυγαν, απογοητευμένοι από την παρακμή του πανδοχείου και ενοχλημένοι που τους ζητούσαν να μαγειρεύουν γεύματα για τους ιδιοκτήτες, χρησιμοποιώντας κινεζικά υλικά, των οποίων οι οδηγίες ήταν στα κινέζικα. Μέχρι το 2020, έφταναν νέοι εργαζόμενοι από την Κίνα και ορισμένοι δεν είχαν άδεια παραμονής. Οι απερχόμενοι υπάλληλοι έμαθαν ότι, εκτός από τον γιο, οι Γουάνγκ δεν είχαν άδεια παραμονής και μπαινόβγαιναν με τουριστικές βίζες.
Οι Ελβετοί θαμώνες, ακριβείς στις τοπικές προτιμήσεις τους, διαμαρτύρονταν διότι το ψωμί στο πρωινό προερχόταν από το σούπερ μάρκετ και όχι από τον φούρνο. Όταν ένας γείτονας πέρασε για έναν καφέ, σοκαρίστηκε που ο γιος, μετά την αποφοίτησή του από μια ελίτ τουριστική σχολή φιλοξενίας, δεν ετοίμαζε τον καφέ με γάλα με τον ελβετικό τρόπο.
Μια πολύ πιο σοβαρή καταγγελία εξεταζόταν μέσα στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελβετία.
Πώς κατέληξε η Ελβετία στην αγορά των F-35
Μια χώρα που είχε να εμπλακεί σε ξένο πόλεμο από την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλώ δεν φαινόταν να εκτιμά τη σοβαρότητα της απειλής κατασκοπείας που έβλεπαν οι αξιωματούχοι των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και της άμυνας στο ερειπωμένο ξενοδοχείο.
Το 2018, οι ΗΠΑ και η Ελβετία είχαν αρχίσει να συζητούν τους δαιδαλώδεις όρους μιας συμφωνίας που θα τοποθετούσε τα F-35 σε αεροπορικές βάσεις μιας ουδέτερης χώρας. Οι Ελβετοί ψηφοφόροι είχαν απορρίψει την αγορά σχετικά προσιτών σουηδικών μαχητικών αεροσκαφών σε δημοψήφισμα του 2014- τα χρήματα θα ήταν καλύτερα να δαπανηθούν στην εκπαίδευση, είπαν οι διοργανωτές της εκστρατείας. Οι αποσύρσεις αεροσκαφών στα χρόνια που ακολούθησαν, καθώς και τρία αεροσκάφη που συνετρίβησαν σε ελβετικά βουνά ή στη Γαλλία, άφησαν τη χώρα με λίγα έτοιμα μαχητικά αεροσκάφη με πιλότους πλήρους απασχόλησης. Ο εξοπλισμός πλοήγησής τους ήταν τόσο υποτυπώδης, σε ορισμένες περιπτώσεις στερούνταν ακόμη και GPS, ώστε τον Ιούλιο του 2019, μια ολόκληρη ελβετική ομάδα αεροπορικής περιπολίας πέταξε κατά λάθος πάνω από έναν διαγωνισμό γιαουρτώματος, διακόπτοντας τις εορταστικές εκδηλώσεις και προκαλώντας σκάνδαλο στον τοπικό Τύπο.
Το ίδιο καλοκαίρι, οι ΗΠΑ κατέβηκαν στο Ούντερμπαχ για να επιδείξουν ένα καλύτερο αεροσκάφος.
Στριφογυρίζοντας μέσα από τα βουνά, ένα γκρι F-35 με μεταλλικό χρώμα σταμάτησε δίπλα στο Rössli και μετά απογειώθηκε ξανά, με έναν βρυχηθμό που ταρακούνησε κάθε παράθυρο του χωριού. Δεκάδες θεατές ποδοπάτησαν το κατάφυτο γρασίδι, συνέρρευσαν σε μια κοντινή στέγη ή ανέβηκαν σε μια σκάλα για να ρίξουν μια ματιά.
Δεν ήταν οι μόνοι που τους κίνησαν την περιέργεια. Καθώς το ελβετικό ενδιαφέρον για τα F-35 αυξανόταν, αξιωματούχοι των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και διπλωμάτες με έδρα την Ελβετία άρχισαν να προειδοποιούν επανειλημμένα ότι το προσωπικό των κινεζικών μυστικών υπηρεσιών, που εδρεύει υπό διπλωματική κάλυψη στην παραλίμνια πόλη της Γενεύης, προσπαθούσε να αποκτήσει πληροφορίες για τα αμερικανικά αεροσκάφη, δήλωσε ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος που υπηρετούσε εκείνη την εποχή. Αναφορές έφτασαν στον Αμερικανό πρεσβευτή ότι οι Ελβετοί δεν έπαιρναν στα σοβαρά αυτές τις ανησυχίες: Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πληροφοριών της Ελβετίας έχει μόνο περίπου πέντε άτομα που ασχολούνται με την Κίνα, δήλωσε ο Ραλφ Βέμπερ, ειδικός σε θέματα Κίνας στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας. «Η ελβετοκινεζική πολιτική αφορά απλώς το να μην εξοργιστεί η Κίνα με οποιονδήποτε τρόπο», είπε.
Το 2020, οι Ελβετοί ψηφοφόροι ενέκριναν ένα νέο δημοψήφισμα για τον προϋπολογισμό των χρημάτων που απαιτούνται για την αγορά των F-35 -με μόλις 9.000 ψήφους. Καθώς οι Ελβετοί άρχισαν να τσεκάρουν τις απαιτήσεις για την αγορά των πολεμικών αεροσκαφών, ένα τρίτο δημοψήφισμα για να το σταματήσουν παραλίγο να προχωρήσει, αλλά στη συνέχεια απορρίφθηκε. Τελικά, το 2022, η Ελβετία συμφώνησε να δαπανήσει 6 δισ. ελβετικά φράγκα, δηλαδή 6,65 δισ. δολάρια, για 36 αεροσκάφη F-35 που θα έφταναν το 2028, τη μεγαλύτερη στρατιωτική προμήθεια στην ιστορία της χώρας.
Υπήρχε ακόμη μια σημαντική απαίτηση που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι θεωρούσαν ότι οι Ελβετοί δεν έπαιρναν στα σοβαρά: η ασφάλεια γύρω από την αεροπορική βάση.
Αμερικανοί αξιωματούχοι αρμόδιοι για τις πωλήσεις αεροσκαφών ταξίδεψαν στο Ούντερμπαχ και υπέβαλαν αιτήματα, μεταξύ των οποίων και για την κατασκευή οθονών γύρω από τον διάδρομο προσγείωσης. Στην οροφή του αεροδρομίου εμφανίζονταν συχνά ερασιτέχνες παρατηρητές αεροσκαφών, οι οποίοι ενημερώνονταν από φίλους τους στην ελβετική πολεμική αεροπορία για το πότε ήταν προγραμματισμένη η πτήση πολεμικών αεροσκαφών. Αυτό ήταν επίσης ένα ρίσκο.
Στις ΗΠΑ, οι αεροπορικές βάσεις απαγορεύουν γενικά τη φωτογράφηση κινητήρων τζετ, από φόβο ότι κάποιος αντίπαλος θα μπορούσε να τους επανασχεδιάσει. Ακόμη και φαινομενικά συνηθισμένες πτυχές του F-35 είχαν χαρακτηριστεί «άκρως απόρρητες». Αλλά η Ελβετία, που δεν συμμετέχει ούτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε στο ΝΑΤΟ, δεν είχε το ίδιο σύστημα διαβάθμισης με τις ΗΠΑ.
Πώς το Rössli κατέληξε στον στρατό της Ελβετίας
Το Rössli χρειαζόταν νέα ιδιοκτησία- μια ελβετική οικογένεια είχε, κάποια στιγμή, προσπαθήσει να το αγοράσει «αλλά δεν πήρε το δάνειο από την τράπεζα», δήλωσε ο Simon Zumbrunn, ένας αγρότης που συμμετέχει στην Επιτροπή Αεροδρομίου του χωριού Unterbach. Πιστεύει ότι η κινεζική οικογένεια ήταν αθώα.
Οι συναντήσεις των ΗΠΑ με συμπαθείς ομολόγους τους στις ελβετικές μυστικές υπηρεσίες ήρθαν και έφυγαν χωρίς δεσμεύσεις. Οι Βρετανοί συνέχισαν με τις δικές τους συναντήσεις, συζητώντας για το Rössli και απογοητευμένοι από το γεγονός ότι οι Ελβετοί αξιωματούχοι εθνικής ασφάλειας έδειχναν απρόθυμοι να θέσουν το θέμα στην πολιτική τους ηγεσία. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι σύμφωνα με τον νόμο περί εθνικής ασφάλειας της Κίνας του 2017, οι Γουάνγκ -αν το Πεκίνο το ζητούσε- θα ήταν υποχρεωμένοι να βοηθήσουν στη συλλογή πληροφοριών για τα F-35.
Οι Ελβετοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι έλαβαν σοβαρά υπόψη τους τις ανησυχίες -αλλά έπρεπε να τις θέσουν σε μια πολιτική ηγεσία σαστισμένη από την εκστρατεία της Αμερικής, που τώρα εστιάζει στο εγκαταλελειμμένο ξενοδοχείο. Οι ΗΠΑ δεν είχαν καμία αδιάσειστη απόδειξη ότι το Rössli ήταν επιχείρηση κατασκοπείας, δήλωσε ανώτερος Ελβετός αξιωματούχος -μόνο ότι θα μπορούσε να είναι. «Ποτέ δεν πρόκειται να το μάθετε", είπε.
Το 2023, ο απογοητευμένος πρέσβης των ΗΠΑ όξυνε τις προειδοποιήσεις του. Εάν το F-35 επρόκειτο να εδρεύει στο Ούντερμπαχ, τότε το Ούντερμπαχ έπρεπε να είναι ασφαλές.
Οι μήνες πέρασαν χωρίς δράση. Τελικά, στα τέλη του περασμένου καλοκαιριού, καθώς οι πεζοπόροι με σακίδια συνωστίζονταν στα μονοπάτια, μια ομάδα αστυνομικών με πολιτικά έφτασε το πρωί στο Rössli. Οι ηλικιωμένοι Γουανγκ απομακρύνθηκαν με χειροπέδες και στη συνέχεια τους επιβλήθηκε πρόστιμο 5.400 δολαρίων για κυρίως μικρές νομικές παραβάσεις.
Ο Γουάνγκ Τζιν επέστρεψε αργότερα για να ζητήσει συγγνώμη από τους γείτονες: Ζητούσαν συγγνώμη για την όποια ταλαιπωρία και θα επέστρεφαν για λίγο στην Κίνα. Άφησε τα κλειδιά σε έναν γείτονα και μια παράκληση: «κρατήστε τους σωλήνες ζεστούς», σύμφωνα με μαρτυρίες ντόπιων.
Λίγο καιρό μετά, κυκλοφόρησε μια διαδικτυακή αγγελία με το ξενοδοχείο προς πώληση έναντι 1,8 εκατομμυρίων δολαρίων. Τον Ιανουάριο, η Επιτροπή Αεροδρομίου Unterbach έλαβε την πληροφορία ότι είχε προκύψει αγοραστής: ο ελβετικός στρατός.
«Οι όροι της αγοράς δεν ανακοινώθηκαν», καταλήγει στο ρεπορτάζ της η Wall Street Journal.
