Είναι βράδυ στο Soapstone Comedy Club. Το κλαμπ είναι ένας χώρος στο Horizon Worlds, την πιο «πολυτελή» γωνιά του Metaverse, του VR ψηφιακού σύμπαντος της Meta, όπου οι χρήστες μπορούν να παρακολουθήσουν κωμωδία σε συνθήκες εικονικής πραγματικότητας.
«Είναι δύσκολο να κάνεις stand-up όταν δεν έχεις πόδια», σχολιάζει ένας κωμικός, δείχνοντας το αιωρούμενο avatar του, πριν του πέσει κατά λάθος το εικονικό μικρόφωνο και αιωρηθεί εκτός σκηνής. Μια βραδινή έξοδος στον εικονικό κόσμο στερείται της ατμόσφαιρας ενός πραγματικού μπαρ.
Έχει παρέλθει σχεδόν ένας χρόνος από τότε που ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ ανακοίνωσε ότι η εταιρεία του θα αλλάξει το όνομά της από Facebook σε Meta, για να αντανακλά τη δέσμευσή της στο metaverse «και, χωρίς αμφιβολία, για να ξεφύγει από την τοξική δημόσια εικόνα της εταιρείας» σχολιάζει ο Economist.
Πολλοί δεν ήταν σίγουροι για το τι σήμαινε η λέξη Meta, αλλά με την αξία της εταιρείας να βρίσκεται σχεδόν στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών, στα 1,1 τρισεκατομμύρια δολάρια, και με τον πυρήνα της διαφημιστικής της δραστηριότητας να έχει φόντο την πανδημική έκρηξη, οι επενδυτές ήταν πρόθυμοι να πειραματιστούν.
Ένα χρόνο μετά, τα πράγματα φαίνονται διαφορετικά. Το metaverse στο οποίο έχουν ποντάρει τόσα πολλά παραμένει αδιάφορος για τους περισσότερους - αν όχι αντιδημοφιλές. Στις 16 Οκτωβρίου η Wall Street Journal ανέφερε ότι, σύμφωνα με εσωτερικά έγγραφα της Meta, ο αριθμός των χρηστών είχε μειωθεί από την άνοιξη.
Εν τω μεταξύ, υπάρχουν ενδείξεις ότι τόσο οι χρήστες όσο και οι διαφημιστές υποχωρούν από τα κοινωνικά δίκτυα που εξασφαλίζουν τα έσοδα για τη Meta. Από την εποχή της μετονομασίας της η τιμή της μετοχής της εταιρείας έχει πέσει κατά 60%, μειώνοντας πάνω από μισό τρισεκατομμύριο δολάρια την εταιρική αξία.
Οι προβλέψεις για τα κέρδη το 2023 έχουν μειωθεί κατά περίπου 50%, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg. Τα επόμενα αποτελέσματα της Meta, που θα ανακοινωθούν στις 26 Οκτωβρίου, αντιπροσωπεύουν ένα «υπαρξιακό τρίμηνο», θεωρεί ο χρηματιστής Mark Shmulik της Bernstein.
Τι πήγε στραβά; Το sell-off της μετοχής της Meta ξεκίνησε τον Φεβρουάριο, αφού η εταιρεία ανακοίνωσε την πρώτη μείωση των καθημερινών χρηστών του Facebook, του πρώτου και μεγαλύτερου κοινωνικού δικτύου της. Μετά από 18 χρόνια αδιάκοπης ανάπτυξης έχασε 1 εκατομμύριο χρήστες μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου. Έκτοτε ανέκαμψε, προσθέτοντας άλλα 39 εκατ. άτομα, ενώ οι χρήστες της οικογένειας εφαρμογών της Meta, η οποία περιλαμβάνει το Instagram και το WhatsApp, συνέχισαν να αυξάνονται.
Αλλά οι νέοι χρήστες προέρχονται όλο και περισσότερο από φτωχές χώρες και, ως εκ τούτου, είναι λιγότερο πολύτιμοι για τους διαφημιστές. Πέρυσι, η Frances Haugen, ένα πρώην στέλεχος της Meta που έδωσε στη δημοσιότητα εμπιστευτικά στοιχεία της εταιρείας, ισχυρίστηκε ότι στις πέντε πιο πολύτιμες αγορές του Facebook, οι εγγραφές λογαριασμών για νέους κάτω των 18 ετών είχαν μειωθεί κατά 25% σε ένα χρόνο. Η Meta έσπευσε να παρουσιάσει ένα νέο προϊόν με βίντεο μικρού μήκους, τοαReels, για να ανακόψει την αιμορραγία προς το TikTok και άλλους νέους ανταγωνιστές.
Όμως το αποτέλεσμα δεν ήταν το επιθυμητό και έτσι το Instagram αναγκάστηκε τον Απρίλιο να περάσει στην αντεπίθεση, ανακοινώνοντας πως ο αλγόριθμός του θα κατατάσσει το περιεχόμενο με βάση την πρωτοτυπία, και οι αναδημοσιεύσεις από το TikTok ή οπουδήποτε αλλού θα έχουν πλέον μικρότερη απήχηση και θα μοιράζονται λιγότερο στις υπόλοιπες επαφές του κάθε χρήστη.
Καθώς οι χρήστες πολλαπλών εφαρμογών ταλαντεύονται αναμέσα σε διαφορετικές πλατφόρμες, το ίδιο συμβαίνει και με τους διαφημιστές. Το δεύτερο τρίμηνο τα έσοδα της Meta μειώθηκαν σε ετήσια βάση, για πρώτη φορά στην ιστορία της. Ο πληθωρισμός, τα επιτόκια και ο πόλεμος έπαιξαν όλα ρόλο. Αλλά το διαφημιστικό περιβάλλον έχει αλλάξει μόνιμα εξαιτίας των νέων κανόνων της Apple, που κάνουν δυσκολότερο για τις εφαρμογές να παρακολουθούν τη διαδικτυακή δραστηριότητα των χρηστών, γεγονός που με τη σειρά του καθιστά δυσκολότερο να προβάλλονται διαφημίσεις γύρω από τα ενδιαφέροντά τους και να διασταυρώνεται αν αυτές λειτουργούν.
Η Meta δήλωσε ότι οι αλλαγές της Apple θα της κοστίσουν φέτος 10 δισ. δολάρια σε διαφυγόντα έσοδα. Οι εταιρείες στρέφουν τη διαφήμισή τους σε αυτό που οι διαφημιστές αποκαλούν "bottom of the funnel": τα σημεία στα οποία ο καταναλωτής βρίσκεται κοντά σε μια αγορά (η Amazon, η οποία παρουσιάζει διαφημίσεις στους πελάτες με βάση το τι μόλις αναζήτησαν, ήταν αυτή που ωφελήθηκε περισσότερο).
Η Meta είναι καλύτερα εξοπλισμένη από πολλούς ανταγωνιστές της για να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια. Στα Reels οι χρήστες περνούν περισσότερο από το 20% του χρόνου που αφιερώνουν στο Instagram και εξασφαλίζουν περισσότερα χρήματα από ό,τι η επιτυχημένη λειτουργία των Stories του Instagram.
Οι μεγάλες επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη βοηθούν τη Meta να αναπτύξει «πιθανοτικά» μοντέλα διαφημίσεων για να αντισταθμίσει τις απώλειες από τις αλλαγές στα λειτουργικά συστήματα των συσκευών της Apple. Το Advantage+, ένα πρόσφατο διαφημιστικό προϊόν της Meta, χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη για να βοηθήσει τους διαφημιζόμενους να αναπτύξουν και να προβάλλουν διαφημίσεις.
Το πιο αφιλόξενο διαφημιστικό τοπίο για τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, χρησιμεύει για να διευρύνει το χάσμα της Meta από τον ανταγωνισμό της, επισημαίνει ο κ. Shmulik: μικρότεροι «παίκτες» όπως η Snap, η τιμή της μετοχής της οποίας έχει μειωθεί κατά σχεδόν 90% τους τελευταίους 12 μήνες, είναι τα πραγματικά «θύματα». Παρόλα αυτά, το διαφημιστικό franchise της Meta έχει πιθανώς υποστεί μόνιμη ζημιά. Και η εταιρεία προσπαθεί να ξαναχτίσει το διαφημιστικό της μοντέλο χωρίς την «αρχιτέκτονα» της προηγούμενης στρατηγικής της, τη Sheryl Sandberg, η οποία αποχώρησε από την εταιρεία τον περασμένο μήνα.
Όλα αυτά θα ήταν αρκετά για να προκαλέσουν νευρικότητα στους επενδυτές. Το γεγονός ότι η Meta βάζει ταυτόχρονα ένα κολοσσιαίο στοίχημα στο Metaverse απειλεί να δοκιμάσει την πίστη τους σε οριακό σημείο, εκτιμά ο Economist.
Η Reality Labs, το τμήμα Μetaverse της εταιρείας, έχει εμφανίσει μέχρι στιγμής ζημίες ύψους 27 δισ. δολαρίων. Η Meta έχει πουλήσει περισσότερα από 17 εκατομμύρια ζεύγη γυαλιών εικονικής πραγματικότητας Quest 2 κυρίως σε τιμές κόστος ή και κάτω του κόστους, εκτιμά η IDC, μια εταιρεία δεδομένων. Επίσης, έχει προχωρήσει σε προσλήψεις, ανακοινώνοντας πέρυσι 10.000 νέες θέσεις εργασίας στην Ευρώπη.
Στις 11 Οκτωβρίου η εταιρεία παρουσίασε τα ακόμα πιο προηγμένα γυαλιά εικονικής πραγματικότητας Quest Pro και ο Ζούκερμπεργκ παρουσίασε πρωτότυπο υλικό, συμπεριλαμβανομένης μιας συσκευής που φοριέται στον καρπό. Τα Quest 3 και τα Quest Pro 2 βρίσκονται ήδη στα σκαριά.
Το πότε -ή αν- το Metaverse θα αποκτήσει ουσιαστική κινητικότητα παραμένει άγνωστο. Η κύρια χρήση των Quest μέχρι στιγμής είναι το gaming. Οι διαδικτυακές υπηρεσίες γυμναστικής και άσκησης επίσης γνωρίζουν άνθιση, αν και η προσπάθεια της Meta να αγοράσει την Within, που δημιουργεί εφαρμογές γυμναστικής μέσω συστημάτων εικονικής πραγματικότητας, έχει μπλοκαριστεί από τις αντιμονοπωλιακές ρυθμιστικές αρχές. Το Quest Pro απευθύνεται σε επιχειρήσεις- κατά το λανσάρισμά του αυτό το μήνα η Meta ανακοίνωσε μια συνεργασία με τη Microsoft, η οποία θα παρέχει εκδόσεις VR για εφαρμογές όπως το Teams και το Office. Μια συνδρομή "Quest for Business" θα είναι διαθέσιμη από το 2023.
Αλλά οι κοινωνικές χρήσεις του VR, για τις οποίες ο Ζούκερμπεργκ ήταν πιο ενθουσιώδης και όπου η Meta θα έπρεπε να έχει το μεγαλύτερο πλεονέκτημα, παραμένουν αντιδημοφιλείς. Τον Φεβρουάριο η Meta ανέφερε ότι μόλις 300.000 άνθρωποι είχαν χρησιμοποιήσει το Horizon Worlds- η εταιρεία δεν έχει παρουσιάσει άλλα στοιχεία έκτοτε. Ένα εσωτερικό υπόμνημα που διέρρευσε υποδηλώνει ότι ακόμα και υπάλληλοι της εταιρείας πιέστηκαν, εμμέσως, για να το χρησιμοποιήσουν («Αν δεν το αγαπάμε εμείς, πώς μπορούμε να περιμένουμε από τους χρήστες μας να το αγαπήσουν;»).
Ο Ζούκερμπεργκ δεν είναι ο μόνος που έχει εστιάσει στις δυνατότητες της εικονικής πραγματικότητας. Μέσα στο 2023 η Apple αναμένεται να κυκλοφορήσει το πρώτο της headset, ενώ η Sony θα λανσάρει τα καινούργια γυαλιά της που επικεντρώνονται στο gaming για την κονσόλα του PlayStation. Αν τα VR γίνουν τα νέα PC, όπως έχει προβλέψει ο κ. Ζούκερμπεργκ, η Meta θα έχει το σημαντικό πλεονέκτημα του πρωτοπόρου.
Το Quest 2 κυριάρχησε με το 88% των παγκόσμιων πωλήσεων συστημάτων VR το πρώτο εξάμηνο του 2022, λέει η IDC. Το Quest Pro είναι το πιο προηγμένο σετ γυαλιών VR που κυκλοφορεί. Η κούρσα προσλήψεων της Meta σημαίνει ότι μετακινεί και διοχετεύει κάποια από τα κορυφαία ταλέντα της στο VR, λέει ο Jitesh Ubrani της IDC.
Αν η Meta μπορέσει να ελέγξει και να χρεώσει τις υπηρεσίες της σε μια επιτυχημένη πλατφόρμα VR, όπως η Apple και η Google ελέγχουν τα λειτουργικά τους συστήματα για smartphones, θα αποκτήσει ένα χρυσωρυχείο (η Meta ήδη έχει καθαρά κέρδη 47,5% από όσες αγορές γίνονται στο, προς το παρόν «αραιοκατοικημένο» Horizon Worlds).
Το ζήτημα είναι ο χρόνος. Η ασυνήθιστη δομή της Meta δίνει στον Ζούκερμπεργκ τον απόλυτο έλεγχο. «Το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας αποδείχθηκε αναποτελεσματικό στην αντιμετώπιση των σκανδάλων του Facebook σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής και την παραπληροφόρηση», σχολιάζει ο Economist.
Τώρα, αντί επιμείνει στην ανάγκη για προσεκτικά βήματα, «επέτρεψε σε έναν προβληματικό διευθύνοντα σύμβουλο να παίξει δισεκατομμύρια στο Metaverse.» Τον Μάιο, ο ίδιος ο Ζούκερμπεργκ παραδέχτηκε την κατάσταση όταν δήλωσε στο Protocol: «Αν οι άνθρωποι επενδύουν στην εταιρεία μας, θέλουμε να είμαστε κερδοφόροι γι' αυτούς... Αλλά αισθάνομαι επίσης την ευθύνη να το επιχειρήσω... Η Meta είναι μια ελεγχόμενη εταιρεία, οπότε μπορώ να πάρω περισσότερες τέτοιες αποφάσεις από όσες θα έπαιρναν οι περισσότερες εταιρείες».
Ωστόσο, όσο περισσότερο κλυδωνίζεται ο επιχειρηματικός πυρήνας της Meta, τόσο περισσότερο απρόθυμοι θα είναι οι επενδυτές να ακολουθήσουν τα σχέδια του Ζούκερμπεργκ για το Metaverse.
Μια εταιρεία μπορεί να δαπανήσει τόσα πολλά σε μια νέα ιδέα μόνο αν οι επενδυτές είναι πρόθυμοι να τη χρηματοδοτήσουν. Μπορεί να είναι πρόθυμοι εάν «η βασική κερδοφορία της κύριας δραστηριότητάς σας είναι σε σταθερή βάση», λέει ο κ. Shmulik. Αυτή είναι η δυσκολία της Meta. «Ο πυρήνας δεν είναι σε στέρεα βάση αυτή τη στιγμή».
Για να καθησυχάσει τους επενδυτές, η Meta περιορίζει λίγο τις δαπάνες της. Αναμένει ότι τα συνολικά έξοδά της φέτος θα είναι περίπου 7,5 δισ. δολάρια χαμηλότερα από ό,τι προέβλεπε στο τέλος του περασμένου έτους. Έχει ματαιώσει ορισμένα πρότζεκτ, συμπεριλαμβανομένου ενός έξυπνου ρολογιού, και αύξησε την τιμή του Quest 2 κατά 100 δολάρια.
Τα στελέχη της Meta συγκρίνουν τη σημερινή δύσκολη θέση της εταιρείας με εκείνη πριν από δέκα χρόνια, όταν διαχειριζόταν τη μετάβαση του κοινωνικού της δικτύου στα κινητά τηλέφωνα. Η μετατόπιση ενός δισεκατομμυρίου χρηστών του Facebook από την οθόνη του υπολογιστή στο τηλέφωνο δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση, και έγινε δυσκολότερη από το γεγονός ότι ο Ζούκερμπεργκ άργησε να συνειδητοποιήσει τη σημασία της κινητής τηλεφωνίας.
Αυτή η εμπειρία μπορεί να επηρέασε την προσέγγισή του στο Metaverse. Η νέα τεχνολογία VR της Meta, είπε o Ζούκερμπεργκ στις 11 Οκτωβρίου, είναι για εκείνους «που προτιμούν να έρχονται νωρίς από το να αργούν». Ο κίνδυνος, καθώς οι επενδυτές γίνονται ανυπόμονοι, είναι ότι αυτή τη φορά η Meta έκανε την κίνησή της πολύ νωρίς.
Με πληροφορίες από Economist
