Το κοινοβούλιο του Ιράκ ενέκρινε τροπολογίες στον νόμο «περί Προσωπικής Κατάστασης» της χώρας, με τους αντιτιθέμενους να λένε ότι ο νόμος θα νομιμοποιήσει ουσιαστικά τους γάμους παιδιών.
Οι τροποποιήσεις δίνουν στα ισλαμικά δικαστήρια αυξημένη εξουσία για οικογενειακά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του γάμου, του διαζυγίου και της κληρονομιάς. Ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι αυτό υπονομεύει τον Νόμο για την Προσωπική Κατάσταση του Ιράκ του 1959, ο οποίος ενοποίησε το οικογενειακό δίκαιο και θέσπισε εγγυήσεις για τις γυναίκες.
Η ιρακινή νομοθεσία ορίζει επί του παρόντος τα 18 ως την ελάχιστη ηλικία γάμου στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι αλλαγές που εγκρίθηκαν την Τρίτη θα επιτρέψουν στους κληρικούς να βγάζουν αποφάσεις σύμφωνα με το πώς ερμηνεύου αυτοί τον ισλαμικό νόμο, τον οποίο ορισμένοι ερμηνεύουν ότι επιτρέπει το γάμο κοριτσιών στην πρώιμη εφηβεία τους – ή ακόμη και εννέα ετών σύμφωνα με τη σχολή Jaafari του ισλαμικού νόμου που ακολουθείται από πολλές σιιτικές θρησκευτικές αρχές στο Ιράκ και η οποία είναι της θρησκευτικής γραμμής ότι νομιμοποιείται ο «γάμος» με κάποιο κορίτσι 9-10 ετών από τη στιγμή που το είχε κάνει και ο Μωάμεθ.
Οι υποστηρικτές και η «σάπια» συνεδρίαση στη βουλή
Οι υποστηρικτές των αλλαγών, τις οποίες υποστήριξαν κυρίως συντηρητικοί σιίτες νομοθέτες, τις υπερασπίζονται ως μέσο για την ευθυγράμμιση του νόμου με τις ισλαμικές αρχές και τη μείωση της δυτικής επιρροής στον ιρακινό πολιτισμό.
Η συνεδρίαση έληξε εν μέσω χάους και κατηγοριών για διαδικαστικές παραβάσεις.
«Οι μισοί από τους βουλευτές που ήταν παρόντες στη συνεδρίαση δεν ψήφισαν, γεγονός που έσπασε τη νόμιμη απαρτία», δήλωσε ένας κοινοβουλευτικός αξιωματούχος που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, επειδή δεν ήταν εξουσιοδοτημένος να σχολιάσει δημόσια. Είπε ότι ορισμένα μέλη διαμαρτυρήθηκαν έντονα και άλλα ανέβηκαν στο βήμα της βουλής.
Μετά τη συνεδρίαση, ορισμένοι βουλευτές διαμαρτυρήθηκαν για τη διαδικασία ψηφοφορίας, βάσει της οποίας και οι τρεις αμφιλεγόμενοι νόμοι – καθένας από τους οποίους υποστηρίχθηκε από διαφορετικά μπλοκ – ψηφίστηκαν από κοινού.
«Σε ό,τι αφορά τον νόμο περί αστικής κατάστασης, τον υποστηρίζουμε σθεναρά και δεν υπήρχαν προβλήματα με αυτό», δήλωσε ο Ραΐντ αλ Μαλίκι, ανεξάρτητος βουλευτής. «Αλλά συνδυάστηκε με άλλους νόμους που θα ψηφιστούν μαζί… και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νομική προσφυγή στο ομοσπονδιακό δικαστήριο».
Ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Μαχμούν αλ Μασχαντάνι σε δήλωση επαίνεσε την ψήφιση των νόμων ως «ένα σημαντικό βήμα στη διαδικασία ενίσχυσης της δικαιοσύνης και οργάνωσης της καθημερινής ζωής των πολιτών».
Αντιδράσεις και ανησυχία για τις γυναίκες
Η Ιντισάρ αλ Μαγιαλί, ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα και μέλος της Ιρακινής Ένωσης Γυναικών, είπε ότι η ψήφιση των τροποποιήσεων του νόμου περί πολιτικής κατάστασης «θα αφήσει καταστροφικές επιπτώσεις στα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών, μέσω του γάμου κοριτσιών σε νεαρή ηλικία, που παραβιάζει το δικαίωμά τους στη ζωή ως παιδιά και θα διαταράξει τους μηχανισμούς προστασίας για το διαζύγιο, την επιμέλεια και την κληρονομιά για τις γυναίκες».
«Φτάσαμε στο τέλος των δικαιωμάτων των γυναικών και στο τέλος των δικαιωμάτων των παιδιών στο Ιράκ», είπε ο δικηγόρος Μοχάμεντ Τζούμα, ένας από τους πιο εξέχοντες πολέμιους του νόμου. Η Ιρακινή δημοσιογράφος Σάτζα Χασίμ είπε: «Το γεγονός ότι οι κληρικοί έχουν το πάνω χέρι στην απόφαση για τη μοίρα των γυναικών είναι τρομακτικό. Φοβάμαι ό,τι θα έρθει στη ζωή μου ως γυναίκα».
Οι ακτιβιστές είπαν ότι φοβούνται ότι ο νόμος θα εφαρμοστεί πλέον αναδρομικά και σε υποθέσεις που κατατέθηκαν στα δικαστήρια πριν από τη θέσπισή του, επηρεάζοντας τα δικαιώματα διατροφής και επιμέλειας. Η Ράγια Φαΐκ, εκπρόσωπος της φεμινιστικής ομάδας Coalition 188, δήλωσε: «Λάβαμε μια ηχογράφηση μιας γυναίκας να κλαίει εξαιτίας της ψήφισης αυτού του νόμου, με τον σύζυγό της να απειλεί ότι θα πάρει την κόρη της εκτός και αν παραιτηθεί από τα δικαιώματά της οικονομική ενίσχυση».
Οι γάμοι παιδιών είναι ένα μακροχρόνιο ζήτημα στο Ιράκ, όπου το 28% των κοριτσιών παντρεύονταν πριν κλείσουν τα 18, σύμφωνα με έρευνα του ΟΗΕ το 2023.
Ενώ ο γάμος παρουσιάζεται σε ορισμένα ανήλικα κορίτσια ως ευκαιρία να ξεφύγουν από τη φτώχεια, πολλοί από τους γάμους καταλήγουν σε αποτυχία, φέρνοντας ισόβιες συνέπειες για τις νεαρές γυναίκες, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής ντροπής και της έλλειψης ευκαιριών λόγω της ημιτελούς φοίτησης. Αντί να γίνουν αυστηρότεροι οι νόμοι κατά του γάμου ανηλίκων και να βοηθηθούν τα κορίτσια από φτωχότερα στρώματα να ολοκληρώσουν την εκπαίδευσή τους, ο νέος νόμος επιτρέπει τον γάμο ανηλίκων σύμφωνα με τη θρησκευτική αίρεση βάσει της οποίας συνάπτεται το συμβόλαιο γάμου.
Για τους σιίτες μουσουλμάνους, που αποτελούν την πλειοψηφία στο Ιράκ, η χαμηλότερη ηλικία γάμου για τα κορίτσια θα είναι τα εννέα έτη, ενώ για τους Σουνίτες, η επίσημη ηλικία θα είναι τα 15.
