Μια προαποφασισμένη αναθεώρηση του εκπαιδευτικού προγράμματος στη Συρία πυροδοτεί ανησυχίες σχετικά με τις διαβεβαιώσεις της νέας κυβέρνησης ότι θα ανοικοδομήσει μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς και οδηγεί ορισμένους να αναρωτιούνται εάν θα επιδιώξει να επιβάλει μια συντηρητική ισλαμική κοσμοθεωρία.
Οι αλλαγές προωθούμενες από τον ηγέτη της Hayat Tahrir al Sham, που αναφέρονται σε μια σειρά εγγράφων που κυκλοφόρησαν αυτή την εβδομάδα από το υπουργείο Παιδείας, περιλαμβάνουν τα πάντα, από την κατάργηση όλων των αναφορών στον πρώην δικτάτορα Μπασάρ αλ Άσαντ έως την αλλαγή των θρησκευτικών αναφορών και την αφαίρεση της θεωρίας της εξέλιξης από τα σχολικά εγχειρίδια. Οι αλλαγές θα ισχύουν για όλους τους μαθητές ηλικίας μεταξύ 6 και 18 ετών.
Η Hayat Tahrir al-Sham, η τζιχαντιστική, μετέπειτα απλώς εξτρεμιστική και εν συνεχεία σουνιτική ισλαμιστική ομάδα που ηγήθηκε της επίθεσης που ανέτρεψε το καθεστώς Άσαντ, έχει πει ότι θα μεταχειριστεί όλους τους Σύρους ισότιμα - είτε είναι γυναίκες είτε οι πολλές θρησκευτικές και εθνοτικές μειονότητες της χώρας. Μια σειρά από διπλωμάτες από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη έχουν επισκεφθεί τη Δαμασκό τις τελευταίες εβδομάδες, συμπεριλαμβανομένων των υπουργών Εξωτερικών της Γερμανίας και της Γαλλίας την Παρασκευή, όλοι προσπαθώντας να αξιολογήσουν εάν μπορούν να εμπιστευτούν τις υποσχέσεις της μεταβατικής κυβέρνησης.
Οι δυτικές δυνάμεις δηλώνουν ότι παραμένουν επιφυλακτικές για την HTS, η οποία ξεκίνησε ως παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία μετά από μετονομασία της Jabhat al Nusra (Μέτωπο αλ Νούσρα), εν συνεχεία έγινε το βασικό παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους στη χώρα, αφού ο επικεφαλής της Αχμέντ αλ Σαράα (τότε χρησιμοποιούσε το παρωνύμιο Αμπού Μοχαμάντ αλ Τζολάνι) πήρε το χρίσμα από τον ηγέτη των τζιχαντιστών Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, μαζί με έναν σκασμό λεφτά και εν τέλει έχρισε εαυτόν θυρωρό για να μπορεί να εισέρχεται κατά το δοκούν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η Τουρκία στη Συρία. Η ομάδα διέκοψε δημοσίως τους δεσμούς της με την Αλ Κάιντα πριν από χρόνια και προσπάθησε να χαρακτηριστεί ως πιο μετριοπαθής. Τα παραπάνω δείχνουν το πώς θα μπορούσε αυτό να ερμηνευθεί ως προσπάθεια νομιμοποίησης των τζιχαντιστών στη Συρία.
Την Πέμπτη, ο υπουργός Παιδείας της Συρίας, Nazir al-Qadri, προσπάθησε να υποβαθμίσει τις αλλαγές, λέγοντας ότι σκοπό είχαν μόνο να αφαιρέσουν τις εξυμνητικές αναφορές στην εποχή του Άσαντ και τις ανακρίβειες στο πρόγραμμα σπουδών της ισλαμικής εκπαίδευσης. Είπε ότι μόνο ορισμένες από τις αλλαγές θα εφαρμοστούν. «Τα προγράμματα σπουδών σε όλα τα σχολεία της Συρίας θα παραμείνουν ως έχουν έως ότου σχηματιστούν εξειδικευμένες επιτροπές για την αναθεώρησή τους», είπε, χωρίς να διευκρινίσει.
Το νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Συρίας
Οι αλλαγές περιγράφονται λεπτομερώς σε 12 έγγραφα που δημοσιεύθηκαν στην επίσημη σελίδα του υπουργείου Παιδείας στο Facebook την Τετάρτη. Τα έγγραφα απαριθμούσαν τροποποιήσεις στη γλώσσα και τα θέματα που θα παραλείπονταν, προσδιορίζοντας σε ποιο σχολικό βιβλίο και σε ποιες σελίδες επρόκειτο να γίνουν οι αλλαγές.
Οι αλλαγές περιελάμβαναν την αντικατάσταση φράσεων όπως «θυσίασε τη ζωή σου για την υπεράσπιση της πατρίδας του» με «θυσίασε τη ζωή σου για χάρη του Αλλάχ (Θεού)» σε θρησκευτικά εγχειρίδια - με βάση μια συντηρητική ερμηνεία στίχων στο Κοράνι. Σε άλλες παρόμοιες αλλαγές στα θρησκευτικά εγχειρίδια, η φράση «μονοπάτι της καλοσύνης» αντικαταστάθηκε από το «ισλαμικό μονοπάτι» και «αυτοί που έχουν παραστρατήσει» άλλαξε σε «Εβραίοι και Χριστιανοί».
Όλες οι αναφορές στην κυριαρχία της οικογένειας Άσαντ για περισσότερες από πέντε δεκαετίες - από εικόνες και συνθήματα μέχρι τον εθνικό ύμνο - κόπηκαν από τα σχολικά βιβλία. Και υπήρξαν και άλλες ιστορικές αλλαγές, όπως η αφαίρεση από τα σχολικά βιβλία των αναφορών στη Σύρα βασίλισσα Ζηνοβία, μια θρυλική γυναίκα ηγέτη που κάποτε κυβέρνησε την Παλμύρα στη ρωμαϊκή εποχή, πριν από το Ισλάμ.
Οι αλλαγές εμφανίστηκαν επίσης με στόχο την απομάκρυνση της κριτικής κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αφαιρώντας τις αναφορές στη μαζική εκτέλεση Αράβων εθνικιστών υπό τους Οθωμανούς το 1916. Άλλες τροποποιήσεις περιελάμβαναν την απόρριψη της θεωρίας της εξέλιξης από τη διδασκαλία της επιστήμης.
Αντιδράσεις στη Συρία
Ορισμένοι Σύροι χαιρέτησαν τις αλλαγές, ειδικά την κατάργηση των αναφορών στην κυριαρχία της οικογένειας Άσαντ, η οποία περιελάμβανε ποιήματα για τον εορτασμό του Μπασάρ αλ Άσαντ και του πατέρα του, Χαφέζ. Άλλοι όμως εξέφρασαν ανησυχίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με την υπό ακραία ισλαμιστική καθοδήγηση κυβέρνηση που σπεύδει να τροποποιήσει τα σχολικά βιβλία της χώρας χωρίς τη συμβολή της υπόλοιπης κοινωνίας, με ταυτόχρονη απόπειρα να μπει από το παράθυρο η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ορισμένοι Σύροι κάλεσαν σε πανεθνικές διαδηλώσεις και την απόλυση του υπουργού Παιδείας.
Ο Mar Boutros Qassis, ο αρχιεπίσκοπος της Συριακής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Χαλέπι, είπε ότι ορισμένες από τις αλλαγές στο πρόγραμμα σπουδών υποδηλώνουν ότι η χώρα δεν οδεύει προς τη σωστή κατεύθυνση. «Υπήρξαν αλλαγές που σχετίζονται με το καθεστώς Άσαντ… οι οποίες είναι κατανοητές», είπε. «Ωστόσο, υπήρξαν επίσης τροπολογίες που παρεμβαίνουν στην ισλαμική ιδεολογία της κοινωνίας και της εκπαίδευσης», πρόσθεσε.
Κατά την εποχή του Άσαντ, οι θρησκευτικές και εθνοτικές μειονότητες της Συρίας ζούσαν δίπλα στους μουσουλμάνους με ελάχιστες προστριβές, αλλά οι δεσμοί τους δοκιμάστηκαν σοβαρά από τον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε το 2011, καθώς πολλοί υποστήριξαν αντίθετες πλευρές. Οι ισλαμιστικές ομάδες προσπάθησαν να καθησυχάσουν τις μειονότητες ότι θέλουν να δημιουργήσουν μια νέα Συρία στην οποία θα έχουν πλήρη δικαιώματα και ισότητα με τη μουσουλμανική πλειοψηφία, αλλά από τα πρώτα βήματα της νέας κυβέρνησης και φυσικά γνωρίζοντας το πλήρες ιστορικο του Αχμέντ αλ Σαράα κάτι τέτοιο μοιάζει ελάχιστα πιθανό.
Ο Qadri, ο υπουργός Παιδείας, είπε στο Reuters τον περασμένο μήνα ότι τόσο η μουσουλμανική όσο και η χριστιανική θρησκεία θα διδάσκονται στα σχολεία και ότι η νέα κυβέρνηση δεν θα περιορίσει τα δικαιώματα των κοριτσιών στη μάθηση. «Η εκπαίδευση είναι μια κόκκινη γραμμή για τον συριακό λαό, πιο σημαντική από το φαγητό και το νερό», είπε. Βέβαια, ο Qadri ήταν προηγουμένως υπουργός Παιδείας στο Ιντλίμπ, την πόλη στα βορειοδυτικά της Συρίας που έγινε η βάση για το HTS και ένα de facto κράτος υπό την κυριαρχία του τα τελευταία χρόνια καθώς πολεμούσε το καθεστώς Άσαντ και ήταν πλήρως υπό τον πνευματικό και οικονομικό έλεγχο της Τουρκίας, με δρόμους και πλατείες να μετονομάζονται ακόμα και σε «Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν», σχολεία και κτήρια να χτίζονται από τουρκικές οργανώσεις και το νόμισμα που χρησιμοποιείται να είναι η τουρκική λίρα.
Ο Χασάν Αμπού Χανιέ, ειδικός σε θέματα ισλαμικών ομάδων με έδρα το Αμμάν, είπε ότι το πρόγραμμα σπουδών της Συρίας είναι πιθανό να έχει ισλαμική επιρροή υπό τη νέα κυβέρνηση. Ανέφερε ότι παρόμοιες αλλαγές έχουν σημειωθεί στα σχολεία της Ιντλίμπ υπό το HTS, ειδικά στις κοινωνικές, ανθρωπιστικές και θρησκευτικές επιστήμες. «Η στροφή προς μια πιο ισλαμική φύση είναι αναπόφευκτη, αν και η έκταση αυτών των αλλαγών παραμένει ασαφής», είπε.
