Σε ένα εκτενές θέμα το περιοδικό Papel της εφημερίδας El Mundo, περιγράφει τις αιτίες της αλλαγής διάθεσης των κατοίκων στις τουριστικές περιοχές της Ισπανίας απέναντι στους πολλούς τουρίστες που φτάνουν στην πόρτα τους.
Βεβαίως, όπως αναφέρει ο αρθρογράφος οι τουρίστες εξακολουθούν να αναμένονται ως μάννα εξ ουρανού και μάλιστα σε μια οικονομία που υποφέρει, ωστόσο βλέπει κανείς στους τοίχους συνθήματα όπως «Τουρίστες γυρίστε στα σπίτια σας» ή «Σταματήστε τους τουρίστες». Τα συνθήματα αυτά έχουν γραφτεί σε τοίχους τουριστικών περιοχών, όπως στο ιστορικό κέντρο της Πάλμα ντε Μαγιόρκα ή στη Βαρκελώνη, όπου μάλιστα το 13% των κατοίκων αποτιμούν αρνητικά ή πολύ αρνητικά το γεγονός ότι η πόλη είναι ένας τουριστικός προορισμός διεθνούς αναφοράς.
Περίπου 300 άνθρωποι διαδήλωσαν τον περασμένο Φεβρουάριο »για την κατάργηση των τουριστικών διαμερισμάτων" με βασικό αίτημα να σταματήσει ο μαζικός τουρισμός . Τα πανό που κρατούσαν έγραφαν "Περισσότεροι γείτονες, λιγότερα ξενοδοχεία» και «Η Barceloneta δεν πωλείται», συνθήματα που απηχούν την ανησυχία των κατοίκων στις συνοικίες που έχουν πληγεί περισσότερο από την αύξηση στις τιμές των ακινήτων που εμπλέκονται με το μαζικό τουρισμό. Η Γοτθική Συνοικία, για παράδειγμα, έχει χάσει το 17,6% του πληθυσμού της και τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά 6%. Κανείς δεν θέλει να μιλήσει για «τουρισμοφοβία», ωστόσο υπάρχει μια κόπωση, όπως δηλώνει και ο Luis Clar, πρόεδρος του συλλόγου της γειτονιάς του Seu, στην πρωτεύουσα των Βαλεαρίδων, που δέχεται χιλιάδες επιβάτες κρουαζιέρας (μπορεί να συμπέσουν μαζί στο λιμάνι 8 κρουαζιερόπλοια και 22 χιλιάδες επιβάτες). Ο ίδιος χαρακτηρίζει απλώς ¨άμυαλους» όσους γράφουν διάφορα «τουριστοφοβικά» συνθήματα. " Είμαι σίγουρος ότι είναι μια φονταμενταλιστική αντίδραση από αυτούς που πιστεύουν ότι τα πάντα που έρχονται από το εξωτερικό είναι κακά. Πίσω από αυτές που ζωγραφιές ενδεχομένως υπάρχει η αίσθηση ότι αυτή είναι η δική μας γη και οι τουρίστες είναι εισβολείς . Δεν έχει καμία σημασία: είναι άμυαλοι», λέει.
Δημοτικές στατιστικές όμως, στη Βαρκελώνη π.χ. δείχνουν ότι ο τουρισμός είναι η 4η κύρια αιτία επαγρύπνησης του πολίτη μετά την κυκλοφορία, τα οικονομικά, και τις μεταφορές και τη ρύπανση. «Καταλαβαίνω την αντίδραση αλλά ο εχθρός δεν είναι ο τουρισμός, είναι μερικοί αδίστακτοι τύποι της τουριστικής βιομηχανίας» δηλώνει ο Daniel Pardo, σύμβουλος στην Ciutat Vella της Βαρκελώνης, μια από τις περισσότερο «πληγείσες» από τον τουρισμό περιοχές.
Από το περασμένο καλοκαίρι η Mari Pau Alonso, πρόεδρος του Επαγγελματικού Συλλόγου Ξεναγών της Βαρκελώνης, ομολόγησε στην El Mundo ότι οι ξεναγοί αντιλαμβάνονται την «τουρισμοφοβία» : "Κάνουν υποτιμητικά σχόλια, όταν πας με μια ομάδα τουριστών», λέει.
Μόνο στη Βαρκελώνη οι επισκέπτες αναμένεται φέτος να προσεγγίσουν τα 10 εκατομμύρια, αν και οι εκτιμήσεις φτάνουν και τα 30 εκατομμύρια, εάν μετρήσει κανείς και όσους μένουν σε διαμερίσματα, σπίτια φίλων ή περνάνε μερικές ώρες στην πόλη. Συνεισφέρουν το 15% του ΑΕΠ και πάνω από 150.000 θέσεις εργασίας: Σε απόλυτους αριθμούς περίπου 10 δισεκ. ευρώ το χρόνο.
Το 2015, η Ισπανία είχε 68 εκατομμύρια τουρίστες που άφησαν στη χώρα 68 δισεκ. ευρώ, σχεδόν όσα εισπράττει το κράτος από τον φόρο εισοδήματος, την ώρα που η ισπανική Συνομοσπονδία των Ταξιδιωτικών Πρακτόρων αναμένει αύξηση των πωλήσεων μεταξύ 12 ως 15%, με επίκεντρο την παράκτια Μεσόγειο και τα δύο αρχιπελάγη, κατά τη διάρκεια του Ιουλίου και του Αυγούστου.
Ο Pardo δεν δείχνει να χαίρεται με την αύξηση των τουριστών στην Barceloneta, καθώς, όπως λέει: "Τα πάντα οδηγούν σε καταστροφή του κοινωνικού ιστού…Οι αλλαγές δημιουργούν πραγματική πίεση προς τον πληθυσμό σε αυτές τις γειτονιές για να βγουν από τουριστικές κατοικίες. Επιπλέον, καθημερινά τα καταστήματα εξαφανίζονται και αντικαθίστανται από ένα εξειδικευμένο εμπορικό τουριστικό ιστό: σουβενίρ , ενοικίαση σκούτερ... Λόγω της ζήτησης, αυξάνουν τις τιμές, έτσι ώστε δημιουργείται μια ζώνη αποκλεισμού για τους κατοίκους. Την ίδια ώρα οι ηλικιωμένοι φοβούνται να βγουν έξω για να μην τους χτυπήσουν οχήματα όπως σκούτερ και Segway. Είναι ειλικρινά δύσκολο να ζήσει κανείς αξιοπρεπώς σε αυτές τις συνθήκες. Οι εργαζόμενοι στον τουρισμό δεν μπορούν πλέον να βρουν σπίτι, θα πρέπει να μένουν σε εκκλησίες, γκαράζ, πατώματα, ακόμη και στο αυτοκίνητο».
Στις Βαλεαρίδες, δεν οργανώνονται κινητοποιήσεις αλλά και εκεί η κατάσταση είναι στα όρια. " Στη Βαρκελώνη, οι τουρίστες πλημμυρίζουν λαϊκές γειτονιές , ενώ εδώ αυτό συμβαίνει στις γειτονιές όπου ζουν οι ανώτερες τάξεις και λόγω του εξευγενισμού, δεν υπάρχει κοινωνική αντίδραση. Να δούμε τώρα που ο τουρισμός έχει αρχίσει να διεισδύσει σε άλλες γειτονιές», τονίζει ο Ivan Murray Mas, γεωγράφος, Καθηγητής, του Πανεπιστημίου των Βαλεαρίδων Νήσων και μέλος του GIST (Ερευνητική Ομάδα για την Αειφορία).
Ακόμη και ο ίδιος είναι παγιδευμένος σε αυτή την κατάσταση, καθώς μένει σε σπίτι με ενοίκιο και το συμβόλαιο λήγει, οπότε όπως λέει, δεν ξέρει αν θα το ανανεώσουν ή θα νοικιάσουν το σπίτι σε τουρίστες.
«Μέσα σε δύο χρόνια, το 50% των διαμερισμάτων στη γειτονιά μου έχουν περάσει στο εμπόριο μέσω της Airbnb . Κατά τη γνώμη του, στην Πάλμα δεν μπορούμε να μιλάμε για «τουρισμοφοβία» , αλλά για «κοινωνική ένταση» σε ορισμένες γειτονιές», λέει και προσθέτει ότι η κατάσταση έχει γίνει αφόρητη στην Ίμπιζα.
Εκεί θα βρει κανείς το πιο ακραίο παράδειγμα: η τουριστική ζήτηση για κρεβάτια είναι τέτοια ώστε πατώματα και ταράτσες δίνονται πια και αυτά στους τουρίστες σε δυσβάσταχτα ακριβές τιμές. Τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα για μια οικογένεια της περιοχής, αφού για ένα σπίτι που πριν ήταν νοικιασμένο για 500 ευρώ, τώρα της ζητάνε 1.000.
Παράλληλα, λόγω της κοσμοσυρροής, οι υδάτινοι πόροι στις Βαλεαρίδες είναι περίπου 15% πιο κάτω από πέρυσι και το καλοκαίρι δεν μπορεί να περάσει χωρίς διακοπές νερού. Την ίδια ώρα υποφέρει ο τομέας της Υγείας ενώ τα νησιά έχουν φτάσει στα όρια της επάρκειας των υποδομών.
«Σε πόλεις όπως το Marcadal ή το San Luis, ο πληθυσμός πενταπλασιάζεται το καλοκαίρι , φανταστείτε τι σημαίνει αυτό για έναν δρόμο ή για το σύστημα επεξεργασίας λυμάτων. Επιπλέον οι χωματερές δουλεύουν στο όριο των δυνατοτήτων τους», δηλώνει άνθρωπος της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Βεβαίως υπάρχει και ένα ακόμη εύλογο ερώτημα που θέτει ο καθηγητής Murray: «Πώς είναι δυνατόν να γιορτάζουμε και πάλι ένα ρεκόρ στον αριθμό των τουριστών στις Βαλεαρίδες – κοντά στα 15 εκ.-, και να έχουμε ποσοστό ανεργίας 15%;».
Από την πλευρά του ο Pardo εκτιμά ότι η αύξηση του τουρισμού δεν σημαίνει έσοδα για όλους. "Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο μαζικός τουρισμός δεν είναι μια καλή κατάσταση για τον κάτοικο, αφού δεν είναι σαφές ότι κάτι από το τεράστιο ποσό των εσόδων θα περάσει από τις τσέπες τους».
Ο David Carreras από τη δική του μεριά φοβάται ότι τελικά η κατάσταση αυτή θα κάνει τον ίδιο τον τουρίστα να μην έρχεται: "Αν οι άνθρωποι γνώριζαν την πυκνότητα των ανθρώπων που μπορεί να είναι σε μια παραλία, θα αποθαρρυνθούν από το να έρθουν το καλοκαίρι. «Απλώνεις την πετσέτα και αγγίζεις την επόμενη», λέει και δεν πιστεύει ότι η αυξημένη κίνηση είναι αποτέλεσμα της ελεύθερης διακίνησης ανθρώπων στην Ε.Ε. «Τους φέρνουν», υποστηρίζει. «Είναι μια γιγαντιαία μηχανή δημοσιότητας που εργάζεται ακούραστα και είναι υπεύθυνη για αυτή την τεράστια ζήτηση για ορισμένους προορισμούς. Το μηχάνημα πρέπει να σταματήσει ", προσθέτει.
