Αίτημα διερεύνησης από τον ΟΗΕ τής υπόθεσης του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, κατέθεσαν οι οργανώσεις Διεθνής Αμνηστία, Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων, Human Rights Watch και Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα.
Οι οργανώσεις τονίζουν πως η Τουρκία πρέπει να ζητήσει επειγόντως από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες τη διεξαγωγή έρευνας σχετικά με την πιθανή εξωδικαστική εκτέλεση του Κασόγκι.
Όπως επισημαίνουν, η έρευνα θα πρέπει να καθορίσει τις συνθήκες γύρω από τον ρόλο της Σαουδικής Αραβίας στην εξαναγκαστική εξαφάνιση και πιθανή δολοφονία του Κασόγκι. Θα πρέπει να στοχεύσει στον εντοπισμό όλων των υπεύθυνων για την εντολή, τον προγραμματισμό και την εκτέλεση οποιωνδήποτε πράξεων που σχετίζονται με την υπόθεση.
«Η Τουρκία θα πρέπει να απευθυνθεί στον ΟΗΕ για να ξεκινήσει μια έγκαιρη, αξιόπιστη και διαφανή έρευνα», δήλωσε ο Ρόμπερτ Μαχόνεϊ, αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής της Επιτροπής Προστασίας των Δημοσιογράφων.
«Η συμμετοχή των Ηνωμένων Εθνών είναι η καλύτερη εγγύηση κατά της προσπάθειας κουκουλώματος της υπόθεσης από τη Σαουδική Αραβία ή άλλων κυβερνήσεων, με σκοπό τη διατήρηση των επικερδών επιχειρηματικών τους δεσμών με το Ριάντ», πρόσθεσε.
Οι οργανώσεις υπογραμμίζουν πως τα αποδεικτικά στοιχεία που συλλέχθηκαν από την ομάδα έρευνας του ΟΗΕ θα πρέπει να διατηρηθούν για χρήση σε μελλοντικές διώξεις. Η ομάδα έρευνας θα πρέπει να έχει πλήρη πρόσβαση στις αναγκαίες μετακινήσεις και σε συνεντεύξεις με πιθανούς μάρτυρες ή υπόπτους, χωρίς παρεμβάσεις. Η ομάδα θα πρέπει επίσης να προτείνει τρόπους προσαγωγής στη δικαιοσύνη οποιουδήποτε εναντίον του οποίου βρίσκονται αξιόπιστα και αποδεκτά αποδεικτικά στοιχεία συμμετοχής.
Το χρονικό της υπόθεσης
Στην ανακοίνωσή της, η Διεθνής Αμνηστία παρουσιάζει το χρονικό της υπόθεσης Κασόγκι:
«Ο Κασόγκι εισήλθε στο Σαουδικό Προξενείο στην Κωνσταντινούπολη στις 2 Οκτωβρίου 2018 και από τότε δεν τον έχει δει κανείς, και κανείς δεν έχει λάβει νέα του. Η Σαουδική Αραβία αρνήθηκε οποιαδήποτε συμμετοχή στην εξαφάνιση του Κασόγκι, υποστηρίζοντας ότι έφυγε από το προξενείο μόνος του λίγο μετά την άφιξή του, αλλά δεν προσκόμισε κανένα στοιχείο που να στηρίζει αυτό το επιχείρημα.
Οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας έχουν κλιμακώσει την καταστολή τους στις φωνές που διαφωνούν στη χώρα, από όταν ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν στέφθηκε πρίγκηπας, τον Ιούνιο του 2017. Η καταστολή χαρακτηρίζεται από συστηματικό περιορισμό της διαφωνίας, συμπεριλαμβανομένης της ειρηνικής έκφρασης που αποσκοπεί στην προαγωγή και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στις πρόσφατες συλλήψεις, σχεδόν όλοι οι υπερασπιστές/στριες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι φωνές που ασκούν κριτική, συμπεριλαμβανομένων των θρησκευτικών κληρικών, δημοσιογράφων και ακαδημαϊκών, έχουν στοχοποιηθεί.
Η εξαφάνιση του Κασόγκι έρχεται μετά από πάνω από ένα χρόνο συλλήψεων που στοχεύουν δημοσιογράφους που αναδείκνυαν τη διαφθορά, τα δικαιώματα των γυναικών και άλλα ευαίσθητα θέματα. Αρκετοί/ές κρατούνται σε άγνωστες τοποθεσίες, χωρίς να έχουν αποδοθεί κατηγορίες, σύμφωνα με έρευνα της Επιτροπής Προστασίας των Δημοσιογράφων.
Πολλά άτομα, συμπεριλαμβανομένων των γνωστών υπερασπιστριών γυναικείων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων Loujain al-Hathloul, Iman al-Nafjan και Aziza al-Yousef, κρατούνται αυθαίρετα χωρίς να τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες για μήνες. Αυτές οι ακτιβίστριες και πολλοί/ες άλλοι/ες μπορεί να αντιμετωπίσουν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης ή ακόμη και τη θανατική ποινή, μετά από εξαιρετικά άδικες δίκες ενώπιον του δικαστηρίου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, μόνο και μόνο επειδή ασκούσαν ειρηνικά τα δικαιώματά τους για την ελευθερία της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι ή του συνέρχεσθαι.
Οι τουρκικές αρχές ανακοίνωσαν ότι είχαν ξεκινήσει ποινική έρευνα την ημέρα της εξαφάνισης του Κασόγκι στις 2 Οκτωβρίου. Στο πλαίσιο αυτής της έρευνας, πραγματοποίησαν ιατροδικαστική εξέταση στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στις 15 Οκτωβρίου. Πληροφορίες από την έρευνα έχουν κοινοποιηθεί στα μέσα μαζικής ενημέρωσης μέσα από σειρά διαρροών, συμπεριλαμβανομένων των ισχυρισμών σχετικά με την ύπαρξη οπτικοακουστικού υλικού που αποδεικνύει ότι ο Κασόγκι δολοφονήθηκε στο προξενείο.
Στις 15 Οκτωβρίου, ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας διέταξε τη δημόσια εισαγγελία να ξεκινήσει έρευνα για την εξαφάνιση του Κασόγκι. Δεδομένης της ενδεχόμενης συμμετοχής των αρχών της Σαουδικής Αραβίας στην εξαναγκασμένη εξαφάνιση και πιθανή δολοφονία του Κασόγκι και την έλλειψη ανεξαρτησίας του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης της Σαουδικής Αραβίας, η αμεροληψία οποιασδήποτε έρευνας από τις αρχές της Σαουδικής Αραβίας είναι αμφισβητήσιμη.
Η αρραβωνιαστικιά του Κασόγκι, Hatice Cengiz, Τουρκάλα υπήκοος, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι όταν ο Κασόγκι εισήλθε στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στις 2 Οκτωβρίου για να λάβει τα έγγραφα του γάμου τους, της άφησε τα τηλέφωνά του και οδηγίες για να ειδοποιήσει τις τουρκικές αρχές, εάν δεν επέστρεφε μετά από δύο ώρες. Αυτή ήταν η τελευταία φορά που η Cengiz τον είδε. Οι τουρκικές αρχές πιστεύουν ότι ο Κασόγκι δολοφονήθηκε και διαμελίστηκε από Σαουδάραβες πράκτορες μέσα στο προξενείο.
"Αυτό καταδεικνύει με μεγαλύτερη σαφήνεια πόσο επιτακτική είναι μια αμερόληπτη και ανεξάρτητη έρευνα προκειμένου να τεκμηριωθεί η αλήθεια και να διασφαλιστεί η δικαιοσύνη για τον Τζαμάλ Κασόγκι", δήλωσε ο Christophe Deloire, γενικός γραμματέας των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα. "Εάν ο ΟΗΕ κινητοποιείται ειλικρινά εναντίον της ατιμωρησίας για εγκλήματα κατά των δημοσιογράφων, τότε θα πρέπει τουλάχιστον να ασχοληθεί ενδελεχώς με μία από τις πιο συγκλονιστικές και ακραίες περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια, αναλαμβάνοντας τα ηνία της έρευνας".
Για μια τέτοια έρευνα από την πλευρά του ΟΗΕ, υπάρχει προηγούμενο. Το 2008, το Πακιστάν ζήτησε από τον τότε γενικό γραμματέα Μπαν Κι Μουν να διερευνήσει τη δολοφονία της πρώην πρωθυπουργού Μπεναζίρ Μπούτο. Η έρευνα εκείνη αποκάλυψε ότι την απόπειρα των πακιστανικών αρχών να κουκουλώσουν τα γεγονότα που σχετίζονταν τη δολοφονία της Μπούτο.
Η έρευνα για την εξαναγκασμένη εξαφάνιση και πιθανή δολοφονία του Κασόγκι πρέπει να ξεκινήσει άμεσα και να είναι διεξοδική, αμερόληπτη και ανεξάρτητη. Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Γκουτέρες θα πρέπει να ορίσει έναν ανώτερο ποινικό ερευνητή με εκτεταμένη εμπειρία σε διεθνείς έρευνες για να διευθύνει την ομάδα. Μόλις ολοκληρωθεί η έρευνα, ο γενικός γραμματέας θα πρέπει να εκδώσει δημόσια έκθεση πάνω στα ευρήματα μαζί με τις συστάσεις του για τη συνέχιση.
"Η οικογένεια του Τζαμάλ Κασόγκι και ο υπόλοιπος κόσμος αξίζουν την πλήρη αλήθεια για το τι του συνέβη", δήλωσε ο Louis Charbonneau, διευθυντής του ΟΗΕ στο Human Rights Watch. "Οι μερικές εξηγήσεις και οι μονομερείς έρευνες από τη Σαουδική Αραβία, η οποία εξάλλου είναι ύποπτη για την εμπλοκή της, δεν αρκούν. Μόνο ο ΟΗΕ έχει την αξιοπιστία και την ανεξαρτησία που απαιτείται για να εκθέσει τους ηθικούς αυτουργούς πίσω από την εξαναγκασμένη εξαφάνιση του Κασόγκι και να τους θέσει προ των ευθυνών τους".
Η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και όλες οι άλλες χώρες-μέλη των Ηνωμένων Εθνών θα πρέπει να συνεργαστούν πλήρως με την έρευνα του ΟΗΕ, ώστε να εξασφαλίσουν ότι θα έχει όλη την πρόσβαση και την υποστήριξη που είναι απαραίτητες για να προσδιοριστεί το τι συνέβη με τον Κασόγκι. Για να διευκολυνθεί η έρευνα, η Σαουδική Αραβία θα πρέπει να παραιτηθεί αμέσως από διπλωματικές διασφαλίσεις όπως το άβατο ή η ασυλία όλων των σχετικών υποθέσεων και των αξιωματούχων που έχουν επιβληθεί από συνθήκες όπως η σύμβαση της Βιέννης του 1963 για τις προξενικές σχέσεις. Η Michelle Bachelet, Ύπατη Επίτροπος των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ζήτησε την άρση των διπλωματικών αυτών προστασιών για την υπόθεση.
Η Τουρκία πρέπει να παραδώσει όλα τα αποδεικτικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων των οπτικοακουστικών υλικών, τα οποία, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των Τούρκων αξιωματούχων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αποκαλύπτουν τη δολοφονία του Κασόγκι στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας. Η νεοσυσταθείσα ομάδα εργασίας για τη διερεύνηση της δολοφονίας, από την Τουρκία και τη Σαουδική Αραβία, δεν θα μπορέσει να σημειώσει πρόοδο μπροστά στην καθολική άρνηση της Σαουδικής Αραβίας και την απόρριψη οποιασδήποτε εμπλοκής από μεριάς της στην εξαναγκαστική εξαφάνιση του Κασόγκι.
"Εάν η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας δεν εμπλέκεται στη μοίρα του Τζαμάλ Κασόγκι, έχει μόνο να κερδίσει από τη συμμετοχή του ΟΗΕ σε μια αμερόληπτη έρευνα που θα καθορίσει τι συνέβη", δήλωσε η Sherine Tadros, επικεφαλής του γραφείου της Διεθνούς Αμνηστίας στη Νέα Υόρκη. "Χωρίς μία αξιόπιστη έρευνα από τα Ηνωμένα Έθνη, θα υπάρχει πάντα ένα σύννεφο υποψίας πάνω από τη Σαουδική Αραβία, ανεξάρτητα από το τι λέει η ηγεσία της για να εξηγήσει πώς εξαφανίστηκε ο Κασόγκι"».
