Δυο φορές στη ζωή του ο Προυστ δέχτηκε να απαντήσει σε αυτό που θα γινόταν αργότερα γνωστό ως Ερωτηματολόγιο του Προυστ.
Γιατί δυο φορές; Διότι ο άνθρωπος αλλάζει. Και του αρέσει να ανακατεύει τα υλικά της ζωής του, να ρίχνει τα ζάρια του.
Αλλάζει; Ειλικρινά, δεν ξέρω! Πότε είμαι εκείνος ο τρομαγμένος έφηβος του νησιού μου, πότε με καλμάρει μια ευεργετική συμφιλίωση με την μπλόφα της ύπαρξης. Ψάχνομαι συνέχεια - αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι βρίσκω και κάτι.
Ας παίξω, λοιπόν, ακόμα μια φορά το παιχνίδι. Τις ερωτήσεις τις παίρνω από το βιβλίο του Χίτσενς «Hitch 22».
Tι θεωρείς βαθύτερη δυστυχία; Να δουλεύεις για κάποιον που έχει σαδιστικά συμπλέγματα (μου έχει συμβεί, έστω για λίγο). Επιπλέον, να μην κάνεις τη δουλειά που θες. Να δεις τον άνθρωπο που είσαι ερωτευμένος να πεθαίνει (ή έναν φίλο σου καλό - που είναι κι αυτό σαν έρωτας). Να νιώσεις ένα πρωί ότι όσα έκανες ήταν η άγονη συνομιλία σου με κάποιον που δεν μπορεί να σε ακούσει (π.χ. τον νεκρό πατέρα σου). Να μην μπορείς να αγαπήσεις κάτι έξω από το τομάρι σου. (Ο Προυστ βαθύτερη δυστυχία θεωρούσε το «Να αποχωριστώ τη μαμά».)
Πού θα ήθελες να ζεις; Σε ένα από τα ανατολίτικα σπίτια που βλέπω στο «World of Interiors». Σε ένα ριάντ του Μαρακές, στην Ταγγέρη, ή λίγο έξω από το Κάιρο. Κλειστός κήπος, ψάθες, ίσκιοι, νερά, έπιπλα από το παζάρι, κιλίμια - κι απ’ έξω το υπόκωφο πήξιμο της ζέστης και των ανθρώπων. Και γρήγορο ίντερνετ! Πιθανότατα δεν θα το πραγματοποιήσω ποτέ - αλλά πολλές φορές αποκοιμιέμαι, κάνοντας τέτοια όνειρα.
Ποια είναι η ιδέα σου περί επίγειας ευτυχίας; Να καμαρώνω γι’ αυτά που δημιουργώ (συμβαίνει σπάνια).
Απέναντι σε ποια σφάλματα είσαι περισσότερο επιεικής; Σε αυτά που γίνονται εναντίον μου. Κατά βάθος, τους συγχωρώ όλους μετά από λίγο. (Απλώς τώρα φροντίζω να το κρύβω, γιατί βαριέμαι την επανάληψη.)
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου λογοτεχνικοί ήρωες; Ο γέρων συγκλητικός στη Λίγεια του Λαμπεντούζα, ο αφηγητής του Κάτω από το Γαλατόδασος, η Φραγκογιαννού του Παπαδιαμάντη (η αντάρα της μοιάζει με μια ταραχή που συχνά με διακατέχει - για κάποιο έγκλημα που ΔΕΝ έχω κάνει κι όμως με βαραίνει σαν να το έκανα! -ναι, χρειάζομαι ψυ), ο Εξάδελφος Πονς του Μπαλζάκ.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου ιστορικοί χαρακτήρες; Ο Επίκουρος, ο Σαίξπηρ, η Ζαν ντ’ Αρκ (όπως τη μαθαίνεις από την κατάθεσή της στο δικαστήριο), ο Μάρκος Αυρήλιος του Εις Εαυτόν.
Ποιοι είναι οι αληθινοί σου ήρωες στην πραγματική ζωή; Οι γιατροί που δεν είναι φιλοχρήματοι και κάνουν αξιοπρεπέστερο το τέλος των φτωχών ανθρώπων. Αλλά και η νοσοκόμα που διανυκτερεύει και με ένα χάδι στον χιλιοστό της ασθενή τον πραΰνει για λίγο, πριν πεθάνει.
Ο αγαπημένος ζωγράφος; Ένας μόνο; Ο Τιτσιάνο. Αλλά και ο Ρέμπραντ. Και ο Μονέ. Και ο... (Και πού θα πάει η μέρα που με πήραν τα δάκρυα στο Μουσείο του Βαν Γκογκ;)
Ο αγαπημένος σου μουσικός; Εύκολο. Ο Μπαχ. Ο Κάρολ Σιμανόφσκι. Και πολλοί ρεμπέτες (συν η Παπαγκίκα της Αμερικής).
Το προτέρημα που περισσότερο εκτιμάς σε έναν άντρα; Να νικάει χωρίς να κλέβει στα χαρτιά. Και να καταλαβαίνει τις τεθλασμένες, παρότι αυτός είναι ευθύς. Επίσης, το να είναι αρχοντορεμπέτης στο γλέντι - να γίνεται η ψυχή του πάρτι, ατημέλητος, με γέλια, χωρίς να έχει συναίσθηση (ή να κάνει χρήση) της γοητείας του.
Το προτέρημα που περισσότερο εκτιμάς σε μια γυναίκα; Να προΐσταται των ανδρών (εις βάθος) και να τους βάζει να κάνουν χρήσιμα πράγματα. Να καταλαβαίνει τις ευθείες, παρότι αυτή είναι τεθλασμένη. Να γίνεται ο λόγος που γίνονται τα πάρτι.
Η αγαπημένη σου αρετή; Η ικανότητα να προσαρμόζεσαι με τα λιγότερα.
Η αρετή που θεωρείς υπερτιμημένη; Η θρησκευτική πίστη και η τυφλή πίστη γενικώς. Αν δεν κρίνεις κάθε πρωί αυτά που πίστευες χθες βράδυ, θα γεράσεις ακίνητος. Όλα κρίνονται - ό,τι αξίζει, θα υπερασπίσει μόνο του τον εαυτό του.
Το επίτευγμά σου, για το οποίο είσαι περισσότερο υπερήφανος; Κάνω τη δουλειά μου χωρίς ν’ αναφέρομαι σε κανέναν. Δεν κρύβω τίποτα από αυτά που είμαι ή θέλω. Δυο-τρεις αληθινά σπουδαίοι άνθρωποι πίστεψαν σε μένα (και με βοήθησαν - πρώτος ο Χατζιδάκις).
Η αγαπημένη σου ενασχόληση; Να οδηγώ σε μεγάλες αποστάσεις - ειδικά σε τόπους που δεν έχω ξαναπάει. Να ταξιδεύω - με οποιονδήποτε τρόπο, οπουδήποτε, ακόμα και στην Πάτρα! Να βλέπω παλιές ταινίες στο σπίτι και ν’ ακούω μια φωνή από μέσα ότι είναι έτοιμο το φαΐ. Να διαβάζω με τις ώρες στα νησιά το καλοκαίρι. Να χαζεύω τους ανθρώπους να περνούν.
Ποιος θα ήθελες να ήσουν; Ο Γουίλφρεντ Θέσιγκερ.
Το πιο έκδηλο χαρακτηριστικό σου; Η αγοραφοβία.
Τι εκτιμάς περισσότερο στους φίλους σου; Την πανταχού παρουσία τους.
Ποιο είναι τα αγαπημένο σου λουλούδι; Τα κρίνα στις αμμουδιές.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου ποιητές; Σαίξπηρ, Κάλβος, Σολωμός, Έλιοτ, Σεφέρης, Καβάφης, Γέιτς, Μοντάλε, Ασλάνογλου.
Ποιες ιστορικές μορφές περιφρονείς και απεχθάνεσαι περισσότερο; Όσους πέθαναν για ιδέες που εκ των υστέρων απεδείχθησαν λάθος.
Ποιες σύγχρονες μορφές περιφρονείς και απεχθάνεσαι περισσότερο; Τους τηλευαγγελιστές, τον Φαίδωνα Γκιζίκη, τον Γέλτσιν, τον Νιάνια (γιατί δεν σκόρπισε καθώς έπρεπε την τέφρα της Κάλλας).
Πώς θα ήθελες να πεθάνεις; Με ανοιχτά τα μάτια.
Ποιο είναι το σύνθημά σου; «Δε γαμιέται!».
σχόλια