Ένα διήμερο ταξίδι στο νησί που γεννήθηκα, με τη σχετική απόσταση που νιώθω πια, με έκανε να δω κάτι που δεν είχα ξαναδεί: ακόμα και τα παλιά, «καλά» κομμάτια της ελληνικής επαρχίας ζουν πια την πιο βαθιά παρακμή τους.
Παράδειγμα, η κυρία Νίνα. Είναι η γειτόνισσα της μάνας μου. Ήρθε να με δει, σχεδόν δεν την αναγνώρισα, μια ήπια ακόμη σκλήρυνση την έχει κάνει να παραμελεί τον εαυτό της. Αερολογώντας για τη γειτονιά και τα βάσανά της, μου είπε ότι ο γιος της είναι στη φυλακή - ξανά. Είχε πρωτομπεί στα 25 του, διότι συμμετείχε σε μια μαφία που εμπορευόταν σάπιο κρέας και εξέδιδε σωρεία ακάλυπτων επιταγών. Κάποια στιγμή μπλέχτηκε και στην υπόθεση με την εκβίαση του πρωτοσύγκελλου του Χριστόδουλου. Στη φυλακή κύλησε στα ναρκωτικά, οπότε, μόλις βγήκε, το έριξε και στο μικροεμπόριο ηρωίνης. Ταυτοχρόνως παντρεύτηκε, έκανε τρία παιδιά, τα οποία, μόλις μεγάλωσαν, τον εγκατέλειψαν όλα μαζί, με τη μάνα τους.
Η κυρία Νίνα μυξόκλαψε, μου είπε ότι τον νοσταλγεί, αλλά μια φορά που την πήρε τηλέφωνο του το έκλεισε. Μαθαίνει από ένα σύνδεσμό της που μπαίνει στον Κορυδαλλό ότι ο γιος της είναι καλά στην υγεία του - «τουλάχιστον είναι ακόμα ζωντανός». Μετά, ειπώθηκαν ακόμα ένα δυο κουτσομπολιά ελαττούμενης μελαγχολίας, και τέλος, η κυρία Τέτα άρχισε να γελά, λέγοντας αστειότητες.
Όταν έφυγε, είπα στη μάνα μου ότι είναι σοκαριστικό πόσο γρήγορα τελικά οι λαϊκοί άνθρωποι εξοικειώνονται με την αρρώστια. Ίσως διότι το θεωρούν μέρος της θεϊκής βούλησης. Προς επίρρωσιν των λεχθέντων μου, μου συγκεφαλαίωσε όσα ξέρουμε μέσα στα χρόνια για τη γειτονιά: σε έναν δρόμο εκατό σπιτιών έχουν συνυπάρξει δύο έμποροι ναρκωτικών, τρεις πόρνες, πέντε φυλακισμένοι, μια συζυγοκτόνος, πέντε απατεώνες - και ίσως όχι τυχαία τρεις που δαιμονίστηκαν και έτρεχαν σε εξορκιστές! Τέλος, η μάνα μου με πληροφόρησε ότι ο πρώτος ξάδελφός της πέθανε επίσης από ναρκωτικά πριν τρεις μήνες! Ήταν ένα πρόσωπο που ως νεαρό τον θαύμαζα πολύ. Ήταν κομψός και όμορφος, με ξανθές μπούκλες, ταξίδευε, έπαιζε άψογο τένις, είχε παντρευτεί μια Αγγλίδα και είχαν δυο παιδιά. Στο τέλος ζούσε μόνος σε ένα δώμα που του είχε παραχωρήσει η αδελφή του, προσπαθούσε μάταια να δαμάσει τον εθισμό του - βρέθηκε τρεις μέρες μετά τον θάνατό του, στο πάτωμα.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Στο διήμερό μου πολλές ανάλογες ιστορίες, άλλες που μισοήξερα και άλλες που τυχαία άκουσα, δέσανε για να επιβεβαιώσουν την ξαφνική μου διαπίστωση: η ελληνική επαρχία είναι πια ένα τρελαμένο φαρ ουέστ -χωρίς απλότητα και χωρίς υγεία- που αποδέχεται απαθώς τις εισαγόμενες νόσους, αφού δεν έχει καθόλου αντισώματα για να τις αναχαιτίσει. Ο μέγας νυσταλέος όχλος διαπλέκεται με τις μικρές και τις μεγάλες μαφίες, έτσι όπως βάζει ένα σεμέν πάνω από το dvd player που παίζει τσόντα. Όλα ο θεός τα στέλνει!
Είναι αστείο και να θυμόμαστε τις παλιές εικόνες της ενάρετης ζωής: τις φωτοχυσίες του Παπαδιαμάντη, τα βουνά σαν περισπωμένες του Πεντζίκη, και τους ευσεβιστές επιγόνους τους που χύνουν ακόμα το αναχρονιστικό τους μέλι σε βιβλία και επιφυλλίδες. Τέτοια επαρχία υπάρχει μόνο στο κεφάλι τους. Η πραγματικότητα είναι πιο άγρια και από τον αγριότερο αστικό μύθο. Και οι πρώην λαϊκοί άνθρωποι έχουν μάθει να συνομιλούν με τη φρίκη σαν να είναι το πιο φυσικό πράγμα.
Για να είμαι ειλικρινής, επέστρεψα στη μεγάλη πόλη με ανακούφιση. Εδώ, μπορείς να κατασκευάσεις μικροπραγματικότητες, και η αρρώστια έχει υπονόμους να κρυφτεί. Στην επαρχία όλα είναι γνωστά και υπάρχει αντήχηση. Γι' αυτό και οι άνθρωποι σπάνε πιο γρήγορα. Εδώ, εύκολα γελιέσαι. Και εύκολα μένεις μόνος - μακριά από το μάτι της κοινωνίας.
Αλλά δεν θα ξεχάσω εύκολα την κυρία Νίνα, στη νέα της προοπτική.
Αν ζούσε σήμερα ο Παπαδιαμάντης, δεν θα μιλούσε πια για κλησίδια που τα ζώνουν με τάματα, ούτε για έρωτες στο κύμα. Όσοι εκτιμούν την αλήθεια της Τέχνης του πρέπει να ανακατατάξουν αυτά τα λαϊκά πρόσωπα με τον αλλοιωμένο ψυχισμό. Και να τα δουν με σκληρότητα και αγάπη.
σχόλια