Deloitte: Αναβιώνοντας τον ιστορικό οικισμό Χωριό στη Χάλκη με άξονα ανάπτυξης τον πολιτισμό

ADVERTORIAL

Μαρία Ζιούβελου

Chief Marketing Officer & CSR Leader, Deloitte

— Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση το ότι το στρατηγικό σας σχέδιο για τη μακροχρόνια και βιώσιμη ανάπτυξη του νησιού της Χάλκης βασίζεται στην αναβίωση του ιστορικού οικισμού Χωριό, ενός τόπου με συναρπαστική ιστορία, ο οποίος παραμένει εγκαταλελειμμένος εδώ και πολλά χρόνια. Πώς και γιατί οδηγηθήκατε στην απόφαση να εκπονήσετε στρατηγικό σχέδιο για την αναβίωση του ιστορικού οικισμού;  

Το στρατηγικό σχέδιο για την αναβίωση του Χωριού της Χάλκης έρχεται ως συνέχεια της pro bono μελέτης μας για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Αστυπάλαιας. Αποτελεί, λοιπόν, τη δεύτερη από τις δράσεις μας με σκοπό την αύξηση του πληθυσμού απομακρυσμένων περιοχών. Η ιδέα να αναλάβουμε τον στρατηγικό σχεδιασμό για την αναβίωση του ιστορικού οικισμού Χωριό της Χάλκης γεννήθηκε πριν από δύο χρόνια.

Επισκεφθήκαμε τότε τη Χάλκη σε μία από τις αποστολές της Axion Hellas στο πλαίσιο της συνεργασίας μας για προσφορά υπηρεσιών στην κοινωνία, ειδικά σε δυσπρόσιτες περιοχές της Ελλάδας. Ο δήμαρχος της Χάλκης, κ. Ευάγγελος Φραγκάκης, μοιράστηκε μαζί μας το όραμά του να δει ξανά ζωντανό τον εγκαταλελειμμένο οικισμό, με σκοπό να αυξηθεί ο πληθυσμός ολόκληρου του νησιού. Ο οικισμός έχει ιστορία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και παλιότερα υπήρξε η πρωτεύουσα του νησιού με 52 οικογένειες και 287 κτίσματα. Στο πλαίσιο, λοιπόν, των δράσεών μας που υποστηρίζουν ακριτικές περιοχές αποφασίσαμε να δουλέψουμε αφιλοκερδώς για να βρούμε λύσεις που θα βοηθήσουν στη μακροπρόθεσμη αύξηση του μόνιμου πληθυσμού της Χάλκης, αξιοποιώντας τον παραδοσιακό αυτό οικισμό.

Το στρατηγικό σχέδιο προβλέπει την αναστήλωση του  οικισμού και τη δημιουργία ατελιέ, εργαστηρίων τέχνης, εκθέσεων και σχετικών καταστημάτων που θα συμβάλουν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην προσέλκυση νέων μόνιμων κατοίκων.

— Πριν από λίγα χρόνια είχατε πραγματοποιήσει αντίστοιχη αφιλοκερδή μελέτη βιώσιμης ανάπτυξης για την Αστυπάλαια. Τι ακριβώς περιλάμβανε εκείνο το έργο και πώς οι δράσεις αυτές συνδέονται με τη στρατηγική εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της Deloitte;

Η μελέτη και το στρατηγικό πλάνο βιώσιμης ανάπτυξης «Αστυπάλαια 4.0» που εκπονήσαμε αφιλοκερδώς σε συνεργασία με τον δήμο Αστυπάλαιας έχουν στόχο την αύξηση του μόνιμου πληθυσμού του νησιού μέσω της ανάδειξής του σε έναν προορισμό οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμο για τους κατοίκους και τους τουρίστες. Το έργο, μεταξύ άλλων, πρότεινε την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών (π.χ. augmented reality, IoT, Blockchain, 5G) που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της Αστυπάλαιας και δημιουργούν νέες ευκαιρίες ανάπτυξης, όπως στόχευση και προσέγγιση συγκεκριμένων τμημάτων πελατείας/αγορών (π.χ. Millenials / Gen Z, silver economy) και δυνατότητα εργασίας εξ αποστάσεως από ψηφιακούς νομάδες που συνδυάζουν την εργασία με το ταξίδι (workation).

Τόσο η μελέτη βιώσιμης ανάπτυξης της Αστυπάλαιας όσο και ο στρατηγικός σχεδιασμός αναβίωσης του Χωριού της Χάλκης εντάσσονται στη στρατηγική μας εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και συμπληρώνονται με μια σειρά από δράσεις οι οποίες σχεδιάζονται για να στηρίξουν τον εταιρικό μας σκοπό να δημιουργούμε θετικό αποτύπωμα στους πελάτες μας, στους ανθρώπους μας αλλά και στην κοινωνία. 

Αξιοποιώντας, λοιπόν, την τεχνογνωσία και την εμπειρία των ανθρώπων μας, υποστηρίζουμε έμπρακτα την τοπική κοινωνία ώστε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ένα βιώσιμο μέλλον. Έτσι κάνουμε πράξη τη δέσμευσή μας να δημιουργούμε θετικό αποτύπωμα στην κοινωνία. 

Φωτ.: Γιώργος Ξανθινάκης/ LIFO

Άγης Παπαστεργίου

Partner, Strategy Consulting Leader, Deloitte

— Απώτερος σκοπός του σχεδίου είναι η μετατροπή του οικισμού Χωριό σε ένα ενεργό οικοσύστημα πολιτισμού. Πώς επιλέξατε τον πολιτισμό ως κινητήριο μοχλό της ανάπτυξης του νησιού και ποια προβλέπετε πως θα είναι τα οφέλη για την κοινότητα του νησιού;  

Για την επιλογή του αναπτυξιακού μοντέλου που θα μπορούσε να εφαρμοστεί στη Χάλκη μελετήσαμε πολλές περιπτώσεις στρατηγικών αναβίωσης από το εξωτερικό και την Ελλάδα, εντοπίζοντας τις βέλτιστες πρακτικές για την ανάπτυξη οικονομικής δραστηριότητας και προσέλκυσης νέου πληθυσμού. Στη συνέχεια, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και τα εγγενή χαρακτηριστικά της Χάλκης, εστιάσαμε σε τρία υποψήφια αναπτυξιακά μοντέλα: 

Καινοτομία και εργασία από απόσταση: Ανάδειξη του νησιού σε προορισμό για ψηφιακούς νομάδες μέσω και της συνεργασίας με επιχειρήσεις, δίνοντας έμφαση στην πράσινη μετάβαση και αειφορία.

Πρωτογενής και δευτερογενής τομέας: Εστίαση στην ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα μέσω της αξιοποίησης των πρώτων υλών (π.χ., προϊόντα αλιείας, γεωργίας), καθώς επίσης και στην ανάπτυξη του τομέα της μεταποίησης. 

Ταυτότητα προορισμού: Ανάπτυξη μιας διακριτής ταυτότητας του νησιού που να διαφοροποιείται σημαντικά από την υπάρχουσα κατάσταση και να προσφέρει τη δυνατότητα δημιουργίας προστιθέμενης αξίας.

Η επιλογή του πολιτισμού, της τέχνης και της δημιουργίας ως βασικών πυλώνων ανάπτυξης εντάσσεται στην τρίτη από τις παραπάνω κατηγορίες αναπτυξιακών μοντέλων και έγινε, πρώτον, προκειμένου το μοντέλο της εργασίας από απόσταση να λειτουργήσει υποστηρικτικά και όχι ως κύρια οικονομική δραστηριότητα για το νησί της Χάλκης, καθώς δεν διαθέτει την απαραίτητη κλίμακα – στον τομέα αυτό δραστηριοποιείται ήδη με επιτυχία η Ρόδος. Επιπρόσθετα, η εστίαση στην καινοτομία και αειφορία (π.χ. GR-eco island) εκτιμάται ότι δεν μπορεί από μόνη της να δημιουργήσει σημαντική διαφοροποίηση. Δεύτερον, η ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα συναντά αρκετούς περιορισμούς, κυρίως λόγω της μικρής έκτασης του νησιού και της απουσίας γεωργικών εκτάσεων, ενώ αντίστοιχα η μεταποίηση ευδοκιμεί σε μεγαλύτερα νησιά, όπως η Ρόδος.

Ως εκ τούτου, λοιπόν, επιλέχθηκε η ανάπτυξη μιας διακριτής ταυτότητας προορισμού που να διαφοροποιείται σημαντικά από την υπάρχουσα και διαχρονική ταυτότητα των ελληνικών νησιών που βασίζεται στον ήλιο και τη θάλασσα. Στο πλαίσιο αυτό και δεδομένης της ιστορίας του νησιού και της ύπαρξης του (εγκαταλελειμμένου σήμερα) οικισμού Χωριό, η επιλογή της τέχνης και του πολιτισμού ως άξονα ανάπτυξης κρίθηκε μονόδρομος.

Σε αυτό το πλαίσιο, το στρατηγικό σχέδιο προβλέπει την αναστήλωση του οικισμού και τη δημιουργία ατελιέ, εργαστηρίων τέχνης, εκθέσεων και σχετικών καταστημάτων που θα συμβάλουν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην προσέλκυση νέων μόνιμων κατοίκων. Οι στόχοι αυτοί φτάνουν σε βάθος δεκαετίας. 

Μέσα από αυτές τις σημαντικές παρεμβάσεις εκτιμούμε ότι μακροπρόθεσμα θα επιτευχθεί η δημιουργία 250 νέων θέσεων εργασίας από την οικονομική δραστηριότητα που θα δημιουργηθεί από το προτεινόμενο αναπτυξιακό μοντέλο, ενώ και η αύξηση της επισκεψιμότητας ετησίως στη Χάλκη θα φτάσει στις 300.000 επισκέψεις.

— Πότε εκτιμάτε ότι θα υπάρχουν νεότερα για την υλοποίηση του σχεδίου;

Εκτιμούμε ότι η υλοποίηση του σχεδιασμού θα ξεκινήσει σύντομα, καθώς το έργο έχει αποκτήσει ιδιαίτερη δυναμική και έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των φορέων. Αυτήν τη στιγμή είναι σε εξέλιξη η χαρτογράφηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, καθώς και η οριοθέτηση, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων, των επιτρεπόμενων παρεμβάσεων, πάντα με σεβασμό προς την κληρονομιά του τόπου. Και τα δύο αυτά σημεία αποτελούν κομβικά προαπαιτούμενα. Υπάρχει αισιοδοξία για την εξέλιξη της υλοποίησης του έργου καθώς η πολιτεία φαίνεται πρόθυμη να τη στηρίξει και να την προωθήσει, κάτι που μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για την ταχύτερη πορεία του.