Στο πλέον κεντρικό σημείο της Ελλάδας, κοιτώντας τον χάρτη, και χτισμένη στο πιο προνομιακό σημείο του Ευβοϊκού Κόλπου βρίσκεται η Αιδηψός –τα Λουτρά Αιδηψού, όπως είναι η επίσημη ονομασία της κωμόπολης– που μαζί με το ομώνυμο «χωριό» (πλέον έχουν ουσιαστικά ενωθεί) αποτελούν σημείο αναφοράς της Βόρειας Εύβοιας αλλά και ολόκληρου του νησιού. Με ξεχωριστή θέση στη μυθολογία, η περιοχή της Αιδηψού είναι γνωστή από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας. Πλούσιες είναι και οι αναφορές της ρωμαϊκής και βυζαντινής ιστορίας στην περιοχή λόγω των θερμών και ιαματικών πηγών. Η λουτρόπολη, λοιπόν, έγινε πόλος έλξης χάρη στα «ζεστά νερά» και συνεχίζει ακόμα και σήμερα να τραβάει το ενδιαφέρον εγχώριων και όχι μόνο τουριστών. Στα μέσα του 19ου αιώνα απέκτησε τη φήμη ενός ελίτ τουριστικού προορισμού. Εφοπλιστές, βιομήχανοι, καλλιτέχνες, πολιτικοί και όσοι είχαν το προνόμιο να κάνουν διακοπές επέλεγαν την περιοχή ως κορυφαίο θέρετρο ηρεμίας και χαλάρωσης, σε συνδυασμό με τη λουτροθεραπεία. Τα πρώτα ξενοδοχεία κάνουν την εμφάνισή τους με ξεχωριστή αρχιτεκτονική και ιδιαίτερα στοιχεία που τραβούν ακόμη και σήμερα τα βλέμματα.
Ρίχνοντας μια γρήγορη ματιά κανείς στην περιοχή, θα εντοπίσει τα χωριά Άγιος Γεώργιος, Λιχάδα, Γιάλτρα και Ήλια που μαζί με μικρούς οικισμούς, και την Αιδηψό φυσικά, αποτελούν τα βασικά σημεία ζωής και ανάπτυξης. Αδιαμφισβήτητα, οι θερμές πηγές αλλά και η ήρεμη και καθαρή θάλασσα χαρακτηρίζουν τον τόπο. Παρ' όλα αυτά, κάτι που με εντυπωσιάζει ακόμα και τώρα, και το αναφέρω συχνά όταν μιλάω για τον τόπο, είναι η εξίσου κοντινή απόσταση από το βουνό. Το θεωρώ μεγάλο προνόμιο, και δεν χορταίνω να το φωτογραφίζω με τα μάτια μου, όταν το πράσινο χρώμα των δέντρων σταματά ακριβώς εκεί όπου αρχίζει το μπλε της ακτής.
Τα θερμά νερά της πόλης έχουν μοναδική αξία και σίγουρα είναι το σήμα κατατεθέν της αλλά και η αφετηρία της τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής. Ξεκινώντας από την Υπάτη και διαγράφοντας μια πορεία μέσω Λιχάδας και Γιαλτρών, τα ιαματικά νερά αναβλύζουν σε διάφορα σημεία της πόλης.
Γεννήθηκα στην Αθήνα και μεγάλωσα από τα πρώτα κιόλας χρόνια στη λουτρόπολη της Αιδηψού. Σπούδασα στην Αθήνα και έζησα εκεί μέχρι το 2017. Η επιλογή να επιστρέψω ήταν συνειδητή, μα όχι εύκολη, αφού δεν είχα ζήσει στον τόπο ως ενήλικας και, όπως καταλαβαίνεις, οι ρυθμοί και οι συνήθειες κινούνται σε διαφορετικά επίπεδα. Η σύγκριση ήταν αναπόφευκτη, αλλά δεν κράτησε για πολύ. Ο καθένας μας, αργά ή γρήγορα, συνηθίζει το περιβάλλον του και το εκτιμά ανάλογα, πόσο μάλλον εγώ που είχα τη βάση μου στην Αιδηψό και όλα τα καλοκαίρια μου τα περνούσα εδώ, συνδυάζοντας εργασία και διακοπές.
Ο παππούς μου, με καταγωγή από τα Γιάλτρα, ξεκίνησε την επιχειρηματική του δραστηριότητα στο εμπόριο και στον τουρισμό γύρω στο 1950, γεγονός άξιο θαυμασμού αν σκεφτείς ότι μιλάμε για κάτι άγνωστο τότε στην ελληνική κοινωνία. Οι επιχειρήσεις του πέρασαν στα παιδιά του και αυτά τις αξιοποίησαν στο έπακρο. Είμαι ευγνώμων και θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που είμαι η τρίτη γενιά που ασχολείται με τις τουριστικές δραστηριότητες, ελπίζοντας βέβαια να έχω πορεία ανάλογη όσων προηγήθηκαν. Ως ένα ακόμα θετικό στοιχείο θα αναφέρω πως αρκετοί άνθρωποι της ηλικίας μου –γύρω στα 30– αλλά και νεότεροι έχουν επιστρέψει και ασχολούνται με τον κλάδο του τουρισμού και της εστίασης, υλοποιώντας τις ιδέες τους και συνεχίζοντας το έργο προηγούμενων γενεών, προσαρμοσμένο στο σήμερα. Παρόλο που μεγάλο ποσοστό ασχολείται με τον τουρισμό, το στοιχείο της φύσης και του πρωτογενούς τομέα δεν λείπει από την περιοχή. Αλιεία, γεωργία και κτηνοτροφία βοηθάνε το μέρος οικονομικά αλλά και ουσιαστικά, δίνοντας μια εξαιρετική πρώτη ύλη για τον επισκέπτη αλλά και για τους ντόπιους.
Τα θερμά νερά της πόλης έχουν μοναδική αξία και σίγουρα είναι το σήμα κατατεθέν της αλλά και η αφετηρία της τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής. Ξεκινώντας από την Υπάτη και διαγράφοντας μια πορεία μέσω Λιχάδας και Γιαλτρών, τα ιαματικά νερά αναβλύζουν σε διάφορα σημεία της πόλης. Στη συνέχεια, διασχίζοντας το Αιγαίο, μέσω μιας ρωγμής του φλοιού της γης, καταλήγουν στη Χίο και στη Μικρά Ασία! Πηγές εμφανίζονται και εξαφανίζονται κατά τη διάρκεια των χρόνων, πράγμα που κάνει τον αριθμό τους απροσδιόριστο. Το νερό είναι ευεργετικό για παθήσεις (αρθριτικά, ρευματικά, δερματικά) αλλά και για χαλάρωση και αποσυμφόρηση. Οι φυσικές «γούρνες» που φρόντισαν να οριοθετήσουν οι ντόπιοι, οι οποίοι έκαναν καθημερινά λουτρά, δίνουν τη δυνατότητα στον καθένα να χρησιμοποιεί τις πηγές ελεύθερα και δωρεάν σε όλη τη διάρκεια του έτους.
Ο οικισμός του Αγίου Νικολάου ξεκινάει ακριβώς εκεί όπου τελειώνει η κωμόπολη. Η βόλτα κατά μήκος της παραλίας, ειδικά τις απογευματινές ώρες, είναι για μένα μια άσκηση ηρεμίας και γαλήνης. Νομίζω ότι συχνά ξεχνάμε πόσο ανεκτίμητο είναι το να περπατάς απλώς δίπλα στο κύμα, παρατηρώντας τις δεμένες βάρκες ή τα χρώματα που παίρνει ο ουρανός. Δεν παραλείπω να λέω στους φίλους αλλά και στους επισκέπτες να δοκιμάσουν αυτή την απλή, αλλά γεμάτη εικόνες βόλτα στον οικισμό.
Μερικές προτάσεις για φαγητό, ποτό και διασκέδαση:
• Istiaia Cafe & Bistro: Δεν μπορώ, φυσικά, να παραλείψω τον χώρο που διαχειρίζομαι με φίλους και συνεργάτες στο πιο κεντρικό σημείο της πόλης. Στεγάζεται στο ξενοδοχείο Ιστιαία, ένα πέτρινο κτίριο του 1908, και έχει θέα τον Βόρειο Ευβοϊκό. Είναι σημείο συνάντησης και αναφοράς φίλων και επισκεπτών, ένας πραγματικά προσεγμένος χώρος που σας περιμένει.
• Το Ακρογιάλι (Μαργωμένος): Γραφική ταβέρνα στον Άγιο Νικόλαο, με τη θάλασσα κυριολεκτικά σε απόσταση αναπνοής από τα τραπεζάκια στην άμμο.
• Yiasemi: Εστιατόριο μέσα στη λουτρόπολη που θα σου προσφέρει ξεχωριστές γεύσεις θαλασσινών, δημιουργήματα του ιδιοκτήτη Γ. Σταματάκη.
• Pizza Palatino-trattoria: Με μεγάλη προσοχή, έρευνα χρόνων και μεράκι, οι ιδιοκτήτες Χρήστος και Μάριος έχουν φτάσει σε ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα που αξίζει μια δοκιμή.
• Me Gusta: Συνυφασμένο πια με τη νυχτερινή διασκέδαση της Αιδηψού, όλοι γνωρίζουν το συγκεκριμένο μαγαζί που έχει συνεπή πορεία πάνω από 20 χρόνια.
• Μαχαίρας: Με πολυετή εμπειρία και πορεία στον χώρο, από τους περίφημους κουραμπιέδες του κ. Γιάννη μέχρι τα γλυκά του Αργύρη, το ζαχαροπλαστείο Μαχαίρας είναι σίγουρα ένα σημείο που αξίζει μια επίσκεψη.
• Gelateria & fresh ice cream Καβαράκας: Για χειροποίητο παραδοσιακό παγωτό, με τεράστιο αριθμό γεύσεων.
Στο κομμάτι της διαμονής πραγματικά υπάρχουν πάρα πολλές επιλογές, για όλα τα βαλάντια. Σημειώνω κάποια ξενοδοχεία ενδεικτικά: Istiaia Hotel and Spa, Ilia Mare, Hotel Kastri, Artemision Hotel, Minos Hotel. Κάνοντας μια βόλτα στην πόλη, θα βρει κανείς καφέ, εστιατόρια και ξενοδοχεία για κάθε γούστο. Πέρα από τις δικές μου προτάσεις, όμως, πολλοί αξιόλογοι χώροι έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια εντός και εκτός πόλης.
Πιστεύω πως βλέπουμε τα πράγματα καλύτερα όταν παίρνουμε μια απόσταση από αυτά. Για τον λόγο αυτό έχω βρει ένα σημείο λίγα χιλιόμετρα έξω από την Αιδηψό που δίνει τη δυνατότητα να δεις την πόλη από ψηλά και ταυτόχρονα όλο το βόρειο κομμάτι του νησιού. Μια ματιά από εκεί, βλέποντας τα βουνά και τα ρεύματα της θάλασσας όταν ο ήλιος δύει, σίγουρα μένει αξέχαστη. Όλοι στο «Σποτ», λοιπόν!
Πηγαίνοντας προς Αιδηψό και στον Κόλπο του Ευβοϊκού, βρίσκεις τα χωριά Γιάλτρα και Άγιος Γεώργιος. Τους καλοκαιρινούς μήνες οι καλύτερες παραλίες βρίσκονται προς αυτά τα χωριά. Δεν είναι τυχαίο το ότι ο οργανισμός Club Mediterranean (από τους πιο αναγνωρισμένους παγκοσμίως, που δραστηριοποιείται στον τουρισμό) διατηρεί ένα από τα all inclusive ξενοδοχεία του στο σημείο Gregolimano μεταξύ των δύο χωριών.
Από την αντίθετη πλευρά, το μικρό γραφικό χωριό Ήλια έχει καθαρά νερά και ηρεμία. Μην παραλείψετε να δοκιμάστε ψάρι και άλλα θαλασσινά σε ένα από τα πολλά ταβερνάκια που θα βρείτε ή να επισκεφθείτε τους καταρράκτες Δαφνοκούκι, μόλις λίγα λεπτά έξω από το χωριό.
Η Αιδηψός είναι ένα μικρό μέρος, δομημένο έτσι ώστε ο μεγαλύτερος όγκος της τουριστικής δραστηριότητας να συσσωρεύεται στον κεντρικό παραλιακό της δρόμο δίπλα στο λιμάνι της πόλης, που είναι γεμάτος μαγαζιά. Κάνοντας μια πρώτη βόλτα εκεί παρατηρεί κανείς νεοκλασικά κτίρια με κυρίαρχο υλικό την πέτρα Αιδηψού. Η αρχιτεκτονική του τόπου καθορίστηκε από την πέτρα αυτή, προσφέροντάς της ομοιομορφία και διαμορφώνοντας την ταυτότητά του. Η πέτρα είναι φυσική και μοναδική, αφού δημιουργείται χάρη στο ιαματικό νερό που ρέει υπόγεια σε όλη τη πόλη. Δυστυχώς, ο εντατικός ρυθμός οικοδόμησης λόγω του ιαματικού τουρισμού επηρέασε τον τόπο, με αποτέλεσμα να υπάρξουν σύγχρονες παρεμβολές στο κλασικό στυλ της Αιδηψού.
Θα αναφέρω ενδεικτικά κάποια αξιοσημείωτα κτίρια με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον: το λεγόμενο «Petit Palais», ένα πέτρινο στολίδι απέναντι από τη θάλασσα που θυμίζει πράγματι μικρό παλάτι· το παλιό αναψυκτήριο ΚΥΜΑ, μια ιδιαίτερη κατασκευή μες στη θάλασσα (εξέδρα) που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το ξενοδοχείο Ιστιαία και πλέον λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος· το ξενοδοχείο Ηράκλειον, αρχιτεκτονικό αλλά και πολιτιστικό πυρήνα της πόλης, που βρίσκεται στην άκρη της, με ένα χαρακτηριστικό βαθύ κόκκινο χρώμα· στα «40 πλατάνια», μια μικρή συνοικία της Αιδηψού, βρίσκονται πολλά ιστορικά κτίρια και υδροθεραπευτήρια που κατάφεραν να επιβιώσουν και περιμένουν να τους δοθεί ξανά η λάμψη και η αίγλη των '60s.
Τον Αύγουστο του 2021 ξέσπασε μεγάλη πυρκαγιά (η μεγαλύτερη ως τότε στην Ελλάδα) που άλλαξε ριζικά το φυσικό τοπίο της Βόρειας Εύβοιας αλλά και της καθημερινότητάς μας. Τα γεγονότα και τα σκηνικά εκείνων των ημερών θύμιζαν πόλεμο: άνθρωποι σε βάρκες, επισκέπτες με παιδιά στα χέρια να τρέχουν μέσα στη νύχτα, ηλικιωμένοι σε στρώματα μέσα σε γήπεδα με μάσκες οξυγόνου. Αρκετοί άνθρωποι έχασαν τις δουλειές και τις περιουσίες τους και ένα τεράστιο μέρος πρασίνου και άγριας πανίδας χάθηκε επίσης μέσα σε δέκα ημέρες. Δυστυχώς, ξεχνάμε γρήγορα, ο καθένας για τον δικό του λόγο. Εγώ, αν μπορώ να κρατήσω κάτι θετικό από την καταστροφική αυτή στιγμή, είναι η συσπείρωση και η αλληλοβoήθεια των κατοίκων που κλήθηκαν μόνοι να προστατέψουν το δάσος και τις περιουσίες τους, και η προσφορά εθελοντών και φίλων απ' όλα τα μέρη της χώρας. Πιο σημαντικό ήταν το γεγονός πως είδαμε, όλοι όσοι βρισκόμασταν εδώ, πόσο τραγικό είναι να σε αφήνουν αβοήθητο και μόνο, όταν το σπίτι σου και ο κόπος μιας ζωής απειλούνται. Είναι δέκα μέρες που θα συγκινούν πάντα όσους τις έζησαν. Το λέω με μεγάλη σιγουριά και βάρος ακόμα και τώρα.
Η αλληλεγγύη και η συνοχή που αναδείχθηκαν από αυτό το τραγικό περιστατικό θα ήταν αυτό που θα ήθελα να κρατήσω όσο πιο πολύ γίνεται σε αυτόν τον τόπο, γιατί αυτά είναι στοιχεία ζωτικά για την ομαλή και αρμονική συμβίωση, πόσο μάλλον σε μικρά μέρη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Σε συνδυασμό με τη σταθερή ανάπτυξη και την καλή πορεία της τοπικής αρχής, είμαι σίγουρος πως το αποτέλεσμα μόνο θετικό θα είναι.
Νιώθω ιδιαίτερη χαρά που οι φίλοι μου έχουν επιστρέψει σε μεγάλο βαθμό εδώ. Σίγουρα η φύση και το νησί δίνουν μια άλλη ποιότητα ζωής, αλλά χρειάζεσαι και την κοινωνικότητα. Άλλοι ασχολούνται με τον κλάδο του τουρισμού και άλλοι όχι. Το ότι επιστρέψαμε όλοι, αργά ή γρήγορα, ίσως λέει κάτι για τον τρόπο σκέψης και σύνδεσής μας. Μια συζήτηση, μια κουβέντα, μια καλημέρα, ένα ηλιοβασίλεμα, αρκούν για να με κάνουν να νιώσω γεμάτος. Για μένα οι φίλοι είναι βασικό συστατικό μιας ήρεμης καθημερινότητας. Τους το λέω, άλλωστε, συχνά και τους ευχαριστώ για την παρέα. Πλέον είναι κάτι παραπάνω, οικογένεια και ψυχοθεραπεία.
Η Εύβοια μπορεί να είναι σχεδόν ένα με την κεντρική Ελλάδα, αλλά παραμένει νησί. Έτσι, μαζί με τη θάλασσα, τον ήλιο και τα μελτέμια, δυστυχώς έρχονται και οι δυσκολίες. Η πρόσβαση, κυρίως τον χειμώνα, όταν ο καιρός δεν είναι καλός, αλλά και το καλοκαίρι ορισμένες φορές, δεν είναι καλή, κι αυτό είναι ζωτικής σημασίας πρόβλημα. Η ιατρική περίθαλψη και η μεγάλη απόσταση από ένα κεντρικό νοσοκομείο νομίζω ότι είναι η κύρια ανησυχία όσων ζουν εδώ. Δεν θέλω να μιλήσω μόνο για επείγοντα περιστατικά. Υπάρχουν νεφροπαθείς, άτομα με κινητικές δυσκολίες, αυτοάνοσα και άλλα τόσα θέματα που έχουν ανάγκη την καλύτερη και πιο έγκαιρη πρόσβαση σε νοσοκομείο, αλλά και καθημερινή στήριξη σε κάποιες περιπτώσεις. Τα τελευταία χρόνια, ενώ είμαστε τόσο κοντά σε μεγάλες πόλεις, ακόμα και στην Αθήνα, στερούμαστε κάτι που όλοι οι πολίτες δικαιούμαστε εξίσου.
Το καλό με το μέρος αυτό είναι πως η ζωή δεν τελειώνει όταν κρυώνει το νερό της θάλασσας. Είναι γεμάτο μονοπάτια, λίμνες και καταρράκτες, το βουνό ξεκινά μόλις λίγα χιλιόμετρα από τη λουτρόπολη. Η καραντίνα μού έδωσε τη δυνατότητα να δω πράγματα που μάλλον δεν θα μάθαινα ποτέ. Κάνοντας την αρχή με φίλους που ξέρουν το βουνό (είτε επειδή μαζεύουν ξύλα είτε χάρη στον μηχανοκίνητο αθλητισμό), έφτασα να έχω περπατήσει σχεδόν όλα τα μονοπάτια και να έχω κατασκηνώσει σε ορεινά σημεία με απίστευτη θέα. Ξέρεις τι είναι να περπατάς 10-20 χιλιόμετρα και να καταλήγεις στο χωριό Καστανιώτισσα, στην ταβέρνα του Φώτη; Σούπα, ομελέτα και τσίπουρο για όποιον θέλει, με υλικά από τον κήπο του. Ανεκτίμητο.
Δεν θα ήμουν ειλικρινής αν έλεγα σε κάποιον να τα παρατήσει όλα και να έρθει αύριο στην παραμυθένια επαρχία. Αν εξαιρέσουμε τους τέσσερις-πέντε τουριστικούς μήνες, δεν είναι εύκολο να κάνεις νέα αρχή σε μια μικρή πόλη, ειδικά εάν έχεις μεγαλώσει και συνηθίσει στους ρυθμούς μιας μεγαλούπολης. Πολλοί γνωστοί μου (αρκετοί δεν είχαν καν σχέση με τον τόπο) άφησαν τα πάντα πίσω και έκαναν το βήμα. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η ποιότητα ζωής και οι ρυθμοί της καθημερινότητας εδώ είναι μοναδικά. Το να μπορείς σε 5 λεπτά, ίσως και λιγότερο, να είσαι στη δουλειά σου ή να βρεθείς στη θάλασσα ή στο βουνό είναι κάτι που αν το συνηθίσεις, δύσκολα θα το αλλάξεις.
Και αν οι λίγες επιλογές στη διασκέδαση, στην τέχνη ή στον αθλητισμό δικαιολογημένα προβληματίζουν, έχω δει ανθρώπους σε αυτή εδώ την κωμόπολη να γεννούν ιδέες και να βάζουν στην καθημερινότητά τους δραστηριότητες με τρόπο ευφάνταστο και ζηλευτό. Χώρος και καλή θέληση υπάρχουν για όποιον επιθυμεί ή σκέφτεται να κάνει το μεγάλο βήμα. Όταν με ρωτάνε πώς το προσεγγίζω και αν είμαι καλά στο μέρος αυτό, απαντάω συνήθως το ίδιο: ένα ταξίδι, να καθαρίσει λίγο το μυαλό και να ανανεώνονται οι ιδέες, καλή παρέα, βιβλία και ενδιαφέροντα στην καθημερινότητα. Αυτά με γεμίζουν και με κάνουν να νιώθω ελεύθερος και χαρούμενος, γνωρίζοντας ότι όπου και να πάω, υπάρχει ένα μέρος που είναι το σπίτι μου και σε αυτό θα επιστρέφω.
