Στη διασταύρωση των οδών Κρέμου και Φιλαρέτου στην Καλλιθέα υπάρχει ένα κτιριακό συγκρότημα που προσφέρει αγάπη, φροντίδα και προστασία σε εγκαταλελειμμένα παιδιά. Σε μια έκταση έξι στρεμμάτων στεγάζεται το Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο (ΠΕΝ), το οποίο μετρά πάνω από εκατό χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας. Το πρωινό που το επισκέφθηκα μας υποδέχτηκαν οι άνθρωποι του ιδρύματος αλλά και ο μικρός Παναγιώτης, ο οποίος κοιτούσε ανυπόμονα το ταχυδρομείο του Άγιου Βασίλη που έχει στηθεί στην είσοδο του ιδρύματος.
Αργότερα, πηγαίνουμε στο γραφείο της πρόεδρου του διοικητικού συμβουλίου του ΠΕΝ, κ. Ηρώς Ζερβάκη, που χαμογελαστή και καλοσυνάτη αφηγείται τη μακρόχρονη ιστορία του Νηπιοτροφείου: «Η λειτουργία του ιδρύματος ξεκινά το 1912, προσφέροντας προστασία και θαλπωρή σε ορφανά παιδιά χαροκαμένων γυναικών από τη φρίκη των πολέμων του 1897, του 1912 και του ξεριζωμού του 1922, αλλά και απ' ό,τι άφησε στο πέρασμά του ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και τα γεγονότα της περιόδου του Μεσοπολέμου στη χώρα μας. Το 1978 μετονομάζεται σε "Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο" και αρχίζει να φιλοξενεί παιδιά βάσει εισαγγελικών εντολών ή δικαστικών αποφάσεων που κρίνουν το οικογενειακό τους περιβάλλον ακατάλληλο. Επίσης, δέχεται παιδιά των οποίων οι γονείς δεν έχουν τα οικονομικά μέσα για να τα μεγαλώσουν».
Θεωρώ, λοιπόν, ότι οι πιο δυνατές στιγμές είναι όταν επιτραπεί σε κάποια μητέρα να ξαναδεί το παιδί της. Αλλά, αν θέλω να είμαι εντελώς ειλικρινής, πιστεύω ότι οι δυσκολότερες καταστάσεις προκύπτουν όταν έρχεται η μητέρα και το παιδί είναι αρνητικό και παγωμένο απέναντί της. Εκεί δεν υπάρχουν λόγια για να ενώσεις κάτι που έχει διαλυθεί πια.
Καθώς συζητάμε, οι πολύχρωμοι χώροι του Νηπιοτροφείου γεμίζουν από τις φωνές των παιδιών, ενώ η βροχή δεν χαλάει το κέφι και τη διάθεσή τους για παιχνίδι. «Το Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο φιλοξενεί και διαπαιδαγωγεί αγόρια και κορίτσια προσχολικής ηλικίας από δύο έως πεντέμισι ετών, απ' όλη την Ελλάδα. Η προσπάθεια που κάνουμε είναι επικεντρωμένη στο παιδί και στις συναισθηματικές του ανάγκες, οι οποίες είναι ιδιαίτερα αυξημένες στην καθοριστική αυτή ηλικία. Για την επίτευξη του στόχου αυτού παρέχεται εξατομικευμένη φροντίδα, προσαρμοσμένη στην ιδιοσυγκρασία κάθε παιδιού και στην οικογενειακή του κατάσταση. Σήμερα, τα παιδιά αυτά φιλοξενούνται εδώ όλο το 24ωρο. Στόχος μας είναι όχι μόνο η προστασία και η κάλυψη των βιοτικών αναγκών τους αλλά κυρίως η διαπαιδαγώγησή τους και η στήριξη των ίδιων και των οικογενειών τους, έτσι ώστε, φεύγοντας, να μπορούν να επιστρέψουν σε αυτές, εφόσον αυτό είναι δυνατό. Έτσι, αποφεύγουμε να μεταφερθούν τα παιδιά σε άλλον κλειστό χώρο φιλοξενίας» υπογραμμίζει.
Κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, παιδίατρος, παιδαγωγοί, μάγειρες, το διοικητικό προσωπικό και πολυάριθμοι εθελοντές συναπαρτίζουν τις υπηρεσίες του Νηπιοτροφείου. Έχει έρθει η ώρα να επισκεφτούμε τα παιδιά στις αίθουσές τους. Αρχικά, μας υποδέχεται η κ. Αμαλία Παπανικολάου, παιδαγωγός, η οποία απασχολεί στο τμήμα της παιδιά ηλικίας δυόμισι έως τριών ετών. Με το που μπήκαμε αισθάνθηκα αμήχανα, αφού τα παιδιά, μόλις μας είδαν, προσπάθησαν να κρυφτούν ή έκλαιγαν. Όμως, μετά από λίγα λεπτά, όταν η δασκάλα τους μας σύστησε, έτρεξαν να μας αγκαλιάσουν.
Στη δεύτερη αίθουσα βρίσκονται παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και παρακολουθώ μαζί τους διάφορες δραστηριότητες, όπως το θεατρικό παιχνίδι και το εικαστικό εργαστήρι, που στόχο έχουν την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους. Στα ντουλάπια τους έχουν γράψει τα μικρά τους ονόματα, ενώ την ίδια ώρα έχουν ετοιμάσει τα κρεβατάκια τους για τον μεσημεριανό ύπνο. «Οι παιδαγωγικές μας μέθοδοι στηρίζονται στην ανάγκη του παιδιού για παρατήρηση, έρευνα και παιχνίδι. Το παιδί οικοδομεί τη γνώση μέσα από την ενεργητική μάθηση» μου λέει η παιδαγωγός κ. Γιάννα Παπάζογλου, που μετρά στο Νηπιοτροφείο περίπου τριάντα χρόνια. Και συμπληρώνει: «Τα παιδιά αυτά εδώ ανακαλύπτουν τη γαλήνη, την ευτυχία, νιώθουν ασφάλεια, κατανοούν και αποδέχονται».
Η Αδαμαντία Αντωνέλλου εργάζεται στο ιστορικό ίδρυμα εδώ και είκοσι έξι ολόκληρα χρόνια. Στην αρχή ως παιδαγωγός και τα τελευταία τρία χρόνια στο τμήμα της γραμματείας. «Φιλοξενούμε παιδιά που μένουν σ' εμάς τις καθημερινές και τα Σαββατοκύριακα επισκέπτονται τους γονείς τους. Επίσης, υπάρχουν παιδιά που κατά τη διάρκεια της εβδομάδας οι γονείς τα παίρνουν το βράδυ, για να τα ξαναφέρουν το επόμενο πρωί. Αυτό, φυσικά, συμβαίνει όταν πληρούνται κάποια κριτήρια και το επιτρέπουμε για να μη χαθεί ο δεσμός ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί» τονίζει.
Στη μεγάλη αυλή του Νηπιοτροφείου υπάρχουν διάσπαρτα παιχνίδια. Έτσι αφημένα συνθέτουν μια μελαγχολική εικόνα, αφού ανήκουν σε παιδιά που κουβαλούν τη δική τους ιστορία. Αυτά τα παιδιά, υποστηρίζει η κ. Ζερβάκη, προέρχονται κυρίως από γονείς τοξικομανείς, έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση ή είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Επίσης, ανήκουν σε οικογένειες που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα.
Παράλληλα, επειδή στο Νηπιοτροφείο δεν λειτουργεί νηπιαγωγείο, υπάρχουν μερικά παιδιά που τα πηγαίνουν στο δημόσιο νηπιαγωγείο της γειτονιάς κι έχουν την ευθύνη να τα πηγαινοφέρνουν.
Η κ. Αντωνέλλου σημειώνει: «Όλα αυτά τα χρόνια είναι γεμάτα έντονες στιγμές. Μιλάμε για περιπτώσεις παιδιών που φτάνουν σ' εμάς με εισαγγελική εντολή και έχει προηγηθεί η διαμονή τους σε νοσοκομείο. Συνήθως, όταν έρχονται, την πρώτη μέρα τα βλέπεις κλεισμένα στον εαυτό τους, φοβισμένα, κι εμείς καλούμαστε να τα μεταμορφώσουμε, είτε εσωτερικά, είτε εξωτερικά. Το πιο δύσκολο στάδιο είναι η προσαρμογή τους ώστε να αποκτήσουν μια καθημερινότητα, ένα πρόγραμμα. Στη συνέχεια, αρχίζουν να νιώθουν τη ζεστασιά, τη θαλπωρή, όσα έχουν στερηθεί».
Το μεσημέρι στον κοιτώνα των παιδιών επικρατεί απόλυτη ησυχία. Πρόκειται για έναν ενιαίο χώρο με κάποια διαχωριστικά. Στον χώρο του Νηπιοτροφείου λειτουργεί παιδικός σταθμός που δημιουργήθηκε με στόχο την κοινωνικοποίηση των παιδιών που φιλοξενούνται σε καθημερινή βάση σε αυτόν και σήμερα, ανάλογα με την ηλικία τους, παρακολουθούν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι έως τώρα αρκετά από τα παιδιά του Κλειστού Τμήματος Προστασίας του ΠΕΝ, για τα οποία δεν ήταν εφικτή η επανένταξη στο φυσικό οικογενειακό περιβάλλον, έχουν προωθηθεί σε εθελόντριες οικογένειες. Μπορεί κάποιος να πάρει ένα παιδάκι για μια βόλτα στο πάρκο, να το πάει στο θέατρο ή σε κάποια άλλη δραστηριότητα στην πόλη.
«Πρόκειται για μια κρίσιμη ηλικία, κατά την οποία το παιδί πλάθει την προσωπικότητά του, μαθαίνει να εκφράζει τα συναισθήματά του, να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και να επικοινωνεί με το περιβάλλον του. Θέματα όπως η ψυχολογική στήριξη, η ψυχαγωγία, η σωστή διατροφή και ο ρουχισμός αντιμετωπίζονται καθημερινά. Με αγάπη, αλλά και με επιστημονική γνώση, τα παιδιά καταφέρνουν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που συναντούν κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους. Για τον σκοπό αυτό συνεργαζόμαστε με κοινωνικούς λειτουργούς, οι οποίοι είναι σε θέση να στηρίξουν την οικογένεια του εκάστοτε παιδιού. Σε αυτή την περίπτωση, εφόσον τα προβλήματα λυθούν, το παιδί μπορεί να επιστρέψει στη φυσική του οικογένεια» επισημαίνει η κ. Ζερβάκη.
Στη μεγάλη αυλή είναι διαμορφωμένη μια παιδική χαρά, όπου τα παιδιά καθημερινά παίζουν, αποκτούν φίλους και μαθαίνουν να σέβονται το περιβάλλον, γνωρίζοντας την ομορφιά της φύσης. Στη μέση της αυλής διακρίνεται η τραπεζαρία με τα μεγάλα παράθυρα όπου τα παιδιά παίρνουν καθημερινά τα γεύματά τους. Το περιβάλλον είναι τέτοιο ώστε να μπορούν ευχάριστα να καθίσουν για το δεκατιανό, το μεσημεριανό και το βραδινό.
Οι πιο αντίξοες καταστάσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι υπεύθυνοι είναι οι περιπτώσεις παιδιών που είναι τεσσάρων ετών και πλέον έχουν μνήμες κακοποίησης, βίας και αδιαφορίας. «Η λαχτάρα και η επιθυμία που έχουν να δουν τη μαμά τους είναι κάτι που δεν μπορείς να διαχειριστείς εύκολα» επισημαίνει η κ. Αντωνέλλου. «Ο δεσμός ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί είναι πολύ ισχυρός. Θεωρώ, λοιπόν, ότι οι πιο δυνατές στιγμές είναι όταν επιτραπεί σε κάποια μητέρα να ξαναδεί το παιδί της. Αλλά, αν θέλω να είμαι εντελώς ειλικρινής, οι δυσκολότερες καταστάσεις προκύπτουν όταν έρχεται η μητέρα και το παιδί είναι αρνητικό και παγωμένο απέναντί της». Άλλο ένα εμπόδιο, όταν τα ίδια τα παιδιά δεν διστάζουν να φωνάξουν «μαμά» τις παιδαγωγούς που τα φροντίζουν καθημερινά.
Υπήρξαν παιδιά που έφυγαν από το Νηπιοτροφείο και επέστρεψαν μετά από χρόνια για να συναντήσουν τους ανθρώπους που τα μεγάλωσαν; «Πάρα πολλά παιδιά έρχονται για να ρωτήσουν για παλιούς δασκάλους αλλά και για τους παιδαγωγούς με τους οποίους πέρασαν τα πιο τρυφερά τους χρόνια» αναφέρει η κ. Αντωνέλλου. Να πούμε επίσης ότι όλα αυτά τα χρόνια έχουν επιστρέψει χιλιάδες μητέρες που εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους επειδή τα παιδιά τους γνώρισαν την αφοσίωση και τη δημιουργική απασχόληση και επειδή δεν έχασαν την αθωότητά τους. Κυρίως, όμως, επειδή άφησαν πίσω τους τις άσχημες μνήμες από την οικογενειακή τους ζωή.
Το ιδανικό, βέβαια, είναι τα παιδιά να μένουν στο σπίτι με τους βιολογικούς τους γονείς. Για μερικά, όμως, αυτό δεν είναι δυνατό. Είτε βρέθηκαν μόνα τους και εγκαταλελειμμένα στους δρόμους της Αθήνας, είτε είχαν να αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Δεν ένιωσαν, δεν αισθάνθηκαν τι σημαίνει μια στοργική αγκαλιά. Γι' αυτά τα παιδιά, το Νηπιοτροφείο είναι ένα ζεστό καταφύγιο.
Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο, Φιλαρέτου & Κρέμου 128, Καλλιθέα, Aθήνα, 210 9521728 - 210 9560735, Fax: 210 9521735
σχόλια