Είναι μερικές φορές που η ευεργετική έκπληξη έρχεται σε κενό αέρος, κυριολεκτικά από το πουθενά, από συντελεστές που δεν έχουμε ξανακούσει, και σε ένα πακέτο που δεν ακολουθεί τον συρμό και τις συνταγές. Η περίπτωση της ηθοποιού Shira Haas και της μίνι σειράς Unorthodox, που βασίζεται στο αυτοβιογραφικό memoir της Ντέμπορα Φέλντμαν και έκανε πρεμιέρα στο Netflix στις 26 Μαρτίου, μετατρέπει το προσωπικό χρονικό σε υπόδειγμα δράματος.
Η Φέλντμαν ανατράφηκε σε υπερορθόδοξο εβραϊκό περιβάλλον, παντρεύτηκε και έκανε παιδί, και αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χασιδική κοινότητα του Γουίλιαμσμπεργκ στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, για να μετακομίσει με τον γιο της στο Βερολίνο, αναζητώντας τις ρίζες της και ακολουθώντας το μονοπάτι ζωής που της είχαν αρνηθεί κατηγορηματικά οι θεσμοί και οι παραδόσεις μιας συντηρητικής κοινωνίας, στην καρδιά της υποτιθέμενα πιο ελεύθερης χώρας στον κόσμο.
H θαυμάσια σειρά δεν θα έφτανε σε ύψη καλλιτεχνικής δόνησης αν δεν είχε στη σύνθεσή της τη Σίρα Χάας και την αδάμαστη αποφασιστικότητά της.
Η σειρά των τεσσάρων επεισοδίων εξιστορεί το χρονικά της Έστερ Σαπίρο (Χάας), με πολλές αναδρομές στην ανατροφή της από τη γιαγιά και τη θεία της (καθώς η μητέρα της είχε ήδη «αποδράσει» στη Γερμανία), την προετοιμασία του γάμου από συνοικέσιο και την αγωνιώδη προσπάθεια να μείνει έγκυος, και τη σκανδαλώδη, συχνά απάνθρωπη παρέμβαση της οικογένειας του γαμπρού, με την προσαρμογή στην πρωτεύουσα της Γερμανίας, μια πόλη με βαριές μνήμες αλλά και νέες προοπτικές.
Ανέκαθεν η Έστι έκλινε προς τη μουσική και δεν είναι τυχαίο που αμέσως κόλλησε με την παρέα φοιτητών μουσικής από όλο τον κόσμο, οι οποίοι την περιέβαλαν με κατανόηση και, κυρίως, έλλειψη προκατάληψης, στο περιθώριο των προβών τους στη Φιλαρμονική του Βερολίνου.
Η υπόθεση παίρνει θριλερική τροπή όταν ο άνδρας της Έστι λαμβάνει εντολή, σύμμικτη με τη δική του πρωτοβουλία, να εντοπίσει την εξαφανισμένη σύζυγο, με τη βοήθεια ενός κανονικού «άσωτου υιού», ενός τύπου που εκδιώχθηκε από τους ραβίνους και στη συνέχεια από τη δική του οικογένεια, επειδή παράκουσε την Τορά και ακολούθησε ατραπούς κοσμικότητας και, σύμφωνα με τη στενή οπτική της θρησκευόμενης γειτονιάς, ακολασίας, γι' αυτό και τιμωρήθηκε, ώσπου να βρει τον δρόμο της λυτρωτικής επιστροφής με ειδική αποστολή εκφοβισμού.
Στο επίκεντρο της συναρπαστικής στην αλήθεια και τις λεπτομέρειές της σειράς, αποσβολώνει με το παίξιμό της μια 24χρονη κοπέλα από το Τελ Αβίβ, μόλις 1,52 ύψους, με εμφάνιση αδέξιου κοριτσιού και θηριώδη ψυχισμό, η οποία έχει διακριθεί στη χώρα της και εμφανιστεί στο σκηνοθετικό ντεμπούτο της συμπατριώτισσάς της, Νάταλι Πόρτμαν. Η Χάας κλήθηκε να μάθει σε μικρό χρονικό διάστημα να μιλά άπταιστα Yiddish, τη γλώσσα που επικρατεί στις αυστηρές εβραϊκές κοινότητες της Αμερικής και μερικών χωρών στην Ευρώπη – ένα αρχαϊκό ιδίωμα γερμανικής καθαρεύουσας, εβραϊκής γλώσσας και αρχαίας αραμαϊκής, πολύ συγκεκριμένης και πιο διαδεδομένης από όσο φανταζόμαστε.
Μαζί με τα επιτηδευμένα σπαστά αγγλικά, καθώς ο χαρακτήρας της δεν χρειαζόταν να τα χρησιμοποιεί εκτεταμένα πέρα από την καθημερινή συνεννόηση στο Μπρούκλιν, η γλώσσα που κατέκτησε η Χάας τη βοηθά να περάσει αβίαστα τις κυμαινόμενες εκφράσεις συστολής και ανακούφισης, που συνοδεύουν τις δύο φάσεις της περιγραφής, της Νέας Υόρκης και του Βερολίνου αντίστοιχα.
Σταδιακά, εκλύει ένα απίστευτο φορτίο απωθημένης επιθυμίας για προσωπική και συναισθηματική έκφραση: από την πρώτη φορά που παρίσταται σε πρόβες και γεύεται τον απαγορευμένο καρπό της τέχνης, κρυμμένη σε μια γωνία, αλλά χωρίς τον φόβο μήπως και την πιάσουν στα πράσα, μέχρι το μπάνιο στη λίμνη μαζί με τους νέους φίλους, απέναντι από τη βίλα όπου κάποτε ο Χίτλερ αποφάσισε το συστηματικό πογκρόμ των Εβραίων, μπαίνοντας στο νερό με τα ρούχα, και παραδίδοντας την περούκα που χρόνια μεσολαβούσε ανάμεσα στο στην ταπεινή κεφαλή και τον πανθ' ορά, τιμωρό Θεό, σε ένα νέο βάπτισμα έκστασης και συνειδητοποίησης πως το πρώτο βήμα για τη δύσκολη επανεκκίνηση έχει εγκαινιαστεί τελετουργικά.
Χωρίς τα προσόντα της υπερτιμημένης έννοιας της σταρ άμα τη εμφανίσει, η Χάας μας δωρίζει την περίφημη αψίδα του σωστού χαρακτήρα σε μια μυθοπλασία προσδιορισμένης διάρκειας, με αφοπλιστικά ωμή ειλικρίνεια. Η σύνδεσή της με τη μητέρα και τον γενέθλιο τόπο γίνεται σκληρά και επώδυνα, καθώς ο σύζυγος και ο μπαμπούλας συνοδός του υπενθυμίζουν το καθήκον και τις συνέπειες.
Το ενδιαφέρον στοιχείο του Unorthodox είναι πως φροντίζει, με σεβασμό στην αναπαράσταση και πολλές διαστάσεις, να μην δαιμονοποιήσει την παράδοση, αν και γίνεται σαφές πως η ελευθερία της επιλογής δεν διαλέγει χρονική στιγμή ή συγκεκριμένους χώρους, γι' αυτό και το Βερολίνο συντίθεται ως χωνευτήρι φιλελεύθερου πολιτισμού και σύγχρονης νοοτροπίας, αλλά και ως απειλητικό μνημείο πεσόντων, ως ένα βαθμό παραπέμποντας στο πολύ πιο στιλιζαρισμένο Possessed του Αντρέι Ζουλάφσκι.
Ωστόσο, η θαυμάσια σειρά δεν θα έφτανε σε ύψη καλλιτεχνικής δόνησης αν δεν είχε στη σύνθεσή της τη Σίρα Χάας και την αδάμαστη αποφασιστικότητά της. Η εικόνα μιας ξυρισμένης, υποτυπωδώς ντυμένης, διακριτικά σκιαγμένης μινιατούρας γυναίκας, που περιδιαβαίνει διστακτικά τη λεωφόρο της μεγάλης ευκαιρίας, αφήνοντας το πλατύ χαμόγελο να ξορκίσει μια ραγισμένη ζωή καταπίεσης και εξευτελισμού, μαζί με τη στεντόρια, ανατριχιαστική φωνή της όταν, με κλειστά μάτια, μοιράστηκε με ένα μικρό, έκθαμβο κοινό, ένα παραδοσιακό τραγούδι, με πήρε και με σήκωσε κανονικά.
σχόλια