Eoρτάστηκαν φέτος με πλήρη επισημότητα και διεθνή κάλυψη τα (τελευταία) 50χρονα των κατασταλτικών κρατικών επεμβάσεων σε έργα τέχνης που “θίγουν” το γνωστό τρίπτυχο, ως αντεθνικά, αντιθρησκευτικά και αντιφαλλοκρατικά. (Όχι ότι και πιο πριν δεν υπήρχαν “αφορισμοί” του Λασκαράτου, Κατζαντζάκη κλπ).
Το 1959 η Κυβέρνηση Καραμανλή (με όργανο τον μείζονα στοχαστή της φιλοσοφίας του δικαίου, Κωνσταντίνο Τσάτσο, μετέπειτα Πρόεδρο της Δημοκρατίας) απαγορεύει την παράσταση των Ορνίθων του Καρόλου Κουν στο Ηρώδειο:
«Ανακοινούται από το υπουργείον Προεδρίας της Κυβερνήσεως ότι κατ’ εντολήν του κ. Κωνσταντίνου Τσάτσου ματαιούται η δευτέρα παράστασις των “Ορνίθων” του Αριστοφάνους, η οποία επρόκειτο να δοθεί σήμερον Κυριακή και ώραν 20.30… Το χθες εμφανισθέν έργον ατελέστατα προπαρασκευασμένον απετέλεσε παραμόρφωσιν του πνεύματος του κλασικού κειμένου, ωρισμέναι δε σκηναί αυτού παρουσιάσθησαν κατά τρόπον προσβάλλοντα το θρησκευτικόν αίσθημα του λαού…». Έκτοτε, ο γελοιογράφος Φωκίων Δημητριάδης απεικονίζει πάντοτε τον Τσάτσο παρέα με μία κότα.
Το “έγκλημα”: ο Ιεροφάντης παρουσιάστηκε με σκευή ορθόδοξου ιερέα.
Για την περίοδο της δικτατορίας δεν χρειάζεται κανείς να πει πολλά. Μια ωραία ιστορία είναι αυτή των γυρισμάτων του “Θίασου” του Θόδωρου Αγγελόπουλου, ο οποίος είχε ζητήσει από υπουργό της χούντας και παλαιό συμφοιτητή του να εγκρίνει (χωρίς να διαβάσει) το υποτιθέμενο σενάριό του, το οποίο αποτελούσε τάχα μια σύγχρονη Ορέστεια. Ούτε οι ηθοποιοί δεν είχαν το ενιαίο σενάριο στα χέρια τους, η μισή ταινία γυρίστηκε κατά την περίοδο της χούντας και μάλιστα με χρήση κρατικού υλικού που χορηγήθηκε στον Αγγελόπουλο, χωρίς να γνωρίζουν οι κρατούντες περί τίνος επρόκειτο.
Το 1968 ο Ηλίας Πετρόπουλος εκδίδει τα “Ρεμπέτικα Τραγούδια” με αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε φυλάκιση 18 μηνών.
Το 1971, μόλις αποφυλακίζεται, εκδίδει τα “Καλιαρντά”, για τα οποία γίνεται δίκη το 1972 που τον οδηγεί και πάλι στην φυλακή.
Το 1975 τίθεται σε ισχύ το Σύνταγμά μας, το οποίο απαγορεύει μεν στο άρθρο 14 την λογοκρισία (με την έννοια του προληπτικού μέτρου που ασκείται πριν το έργο δοθεί σε κυκλοφορία) και κηρύσσει την ελευθερία της τέχνης (άρθρο 16 - προσέξτε το εύγλωττο typo ερωτηματικό – αντί για άνω τελεία- που έχει στην ιστοσελίδα της Βουλής το συγκεκριμένο άρθρο: “… είναι ελεύθερες?”), αλλά εξαιρεί από τις προστατευτικές διατάξεις τον κινηματογράφο, την φωνογραφία και την ραδιοτηλεόραση! Και ενώ για την ραδιοτηλεόραση, ακόμα και στην ΕΣΔΑ προβλέπονται εν δυνάμει περιορισμοί της ελευθερίας της έκφρασης (λ.χ. καθεστώς προηγούμενης άδειας), για τον κινηματογράφο και την φωνογραφία οι εξαιρέσεις του Συντάγματος είναι σίγουρα προβληματικές. Ευτυχώς, η προοδευτική νομολογία της τρέχουσας δεκαετίας ανέτρεψε εν μέρει την επικίνδυνη εικόνα του συνταγματικού κειμένου.
Τον Απρίλη του 1980 ο Τζίμης Πανούσης και οι Μουσικές Ταξιαρχίες συλλαμβάνονται σε συναυλία στην Καρδίτσα, καταδικάζονται στον πρώτο βαθμό συνολικά σε 54 μήνες για περιύβριση της αρχής και των θείων και αθωόνται στο Εφετείο (βλ. πληροφορίες εδώ).
Το 1981 γίνεται δίκη για το βιβλίο του Ηλία Πετρόπουλου “Εγχειρίδιον του καλού κλέφτη” και ο συγγραφέας καταδικάζεται σε ποινή φυλάκισης.
Στα μέσα της δεκαετία του 1980, η προσωπικότητα του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας χρησιμοποιείται ως υλικό για σάτιρα από διάφορους καλλιτέχνες, οπότε δοκιμάζεται και το σχετικό ποινικό αδίκημα περί προσβολής του προσώπου του Προέδρου της Δημοκρατίας. Τα Δικαστήρια διχάζονται: όταν πρόκειται για σάτιρα (λ.χ. από τον Λαζόπουλο) υπερέχει η ελευθερία της τέχνης. Όταν πρόκειται για αρθρογραφία σε εφημερίδες, υπερέχει η προστασία της προσωπικότητας. Υπάρχει και σχετική απόφαση του Αρείου Πάγου το 1987, υπέρ της προστασίας του ΠτΔ, αλλά με μειοψηφούντες δικαστές υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης.
Το 1988 όμως είναι η χρονιά του “Τελευταίου Πειρασμού”, της κινηματογραφικής μεταφοράς του ομότιτλου βιβλίου του Ν.Καζαντζάκη από τον M.Scorcese. Με την απόφαση 17155/1988 το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών απαγόρευσε “προσωρινά” την ταινία. Η απόφαση του Δικαστηρίου ανέφερε μεταξύ άλλων:
“έστω κι αν στη συγκεκριμένη περίπτωση, κίνητρο του δημιουργού υπήρξε η καλλιτεχνική δημιουργία που προστατεύεται συνταγματικά, όχι όμως πέρα από το όριο προσβολής άλλου εννόμου αγαθού, όπως το θρησκευτικό συναίσθημα των άλλων, που, ως επιμέρους εκδήλωση της θρησκευτικής ελευθερίας εξίσου προστατεύεται (βλ. Γ. Κρίππας, Ποιν.Χρ ΚΕ 459 επ., 464), βρίσκονται έξω από τα πλαίσια προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, της πνευματικής ελευθερίας, της οικονομικής ελευθερίας αλλά και της θρησκευτικής ελευθερίας, αφού δεν περιορίζονται σε επί μέρους δογματικές παρεκκλίσεις, εν σχέσει με τα δόγματα της χριστιανικής θρησκείας και ειδικά στην εμφάνιση ενός “ανθρωπινότερου” Χριστού, αφού και μ’ αυτή την εκδοχή ο Χριστός διακωμωδείται και χλευάζεται, αντιστρατεύοντας προς τα χρηστά ήθη που εκπηγάζουν από τις θεμελιώδεις πολιτειακές, κοινωνικές, οικονομικές και ηθικές αρχές και αντιλήψεις που κυριαρχούν στην ελληνική πολιτεία και αντιπροσωπεύουντην επί του πρέποντος λαϊκή συνείδηση, και επί πλέον προφανώς αντίκεινται στον κοινωνικό και οικονομικό σκοπό του ασκούμενου από την καθής δικαιώματος που κι’ αυτό δεν επιτρέπεται , σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 25 παρ. 3 Σ 281 ΑΚ. Έτσι, πιθανολογείται ότι δεν υπάρχει προστατεύσιμο δικαίωμα της καθής, που θα μπορούσε να τεθεί ως αντιμέτωπο του προσβαλλόμενου δικαιώματος της προσωπικότητας των αιτούντων, έκφανση του οποίου αποτελεί το θρησκευτικό τους συναίσθημα που προσβάλλεται. Επομένως, εν όψει του ότι πιθανολογείται και κατεπείγουσα περίπτωση, λόγω της φύσεως του προστατευτέου δικαιώματος, πέραν των εντόντων διαμαρτυριών και εκδηλώσεων κατά της προβολής της επίδικης κινηματογραγφικής ταινίας, συντρέψει περίπτωση προσωρινής δικαστικής προστασίας των αιτούντων, φυσικών προσώπων, με τα ενδεδειγμένα κατά τα οριζόμενα στο διατακτικό, ασφαλιστικά μέτρα.”
Το 1990 ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γυρίζει το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού στη Φλώρινα, μια ταινία με θέμα την φύση και τη λειτουργία των συνόρων. Ο μητροπολίτης της περιοχής Αυγουστίνος (!) Καντιώτης θεωρεί την ταινία αντεθνική (τολμά να μιλάει για σύνορα) και αντιθρησκευτική (παρουσιάζει τον παπά να πηγαίνει στο γάμο που γίνεται στο ποτάμι με ένα ποδήλατο – οι ορθόδοξοι ιερείς ουδέποτε χρησιμοποιούν ποδήλατα!). Το Κράτος, προκλητικά απόν, αρνείται να προστατεύσει τον σκηνοθέτη που έχει λάβει αναρίθμητα βραβεία για το έργο του και το όνομά του έχει γίνει σχεδόν συνώνυμο του Ελληνικού Κινηματογράφου. O Kαντιώτης χτυπάει τις καμπάνες για να μην μπορεί να γυριστεί η ταινία. Δείτε την σκηνή του γάμου και την είσοδο του ιερέα και κρίνετε κατά πόσον μπορεί να προσβληθεί οποιοσδήποτε χριστιανός από αυτές τις – μοναδικής ομορφιάς και τελειότητας- εικόνες.
H Φλώρινα διχάζεται ανάμεσα στους πιστούς του μητροπολίτη και στους πολίτες που πήγαν κομπάρσοι στην ταινία του Αγγελόπουλου. Το γεγονός αυτό πάντως αποτέλεσε έμπνευση για τον σκηνοθέτη. Στην επόμενη ταινία του, το “Βλέμμα του Οδυσσέα” (1995) , ο διαχωρισμός ανάμεσα σε “καντιωτικούς” και “αγγελοπουλικούς” παρουσιάζεται στην αρχή της ταινίας, όταν οι μεν λιτανεύουν με λαμπάδες για να ξορκίσουν το κακό ενώ οι δε προσέρχονται με ομπρέλες για να παρακολουθήσουν την απαγορευμένη ταινία.
Το 1992 ένας εισαγγελέας απαγορεύει στην Ελλάδα το βιβλίο “Sex” της Madonna, με καλλιτεχνικές προκλητικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες που εικονίζουν τις σεξουαλικές φαντασιώσεις της διάσημης τραγουδίστριας. Η Madonna έφτασε βέβαια στα όρια της λογοκρισίας και διεθνώς (το videoclip του Justify my love δεν δέχθηκαν να το παίξουν τα κανάλια και κυκλοφόρησε ως video-single, ενώ το ντοκιμαντέρ της Truth or Dare -1991- κυκλοφόρησε σε δύο version, μία πλήρη και μία κομμένη και πιο οικογενειακή).
Το 1996 προβλήματα γνωρίζει το “Τrainspotting”, την οποία παρακολουθεί ένας εισαγγελέας στην πρεμιέρα της, επειδή έχει γίνει γνωστό ότι παρουσιάζει μια παρέα νέων που είναι εθισμένοι στα ναρκωτικά. Τελικά η ταινία δεν απαγορεύεται.
Το 1999 ο Μίμης Ανδρουλάκης με το “Μι εις την Νιοστή” προκαλεί την οργή πιστών χριστιανών, οι οποίοι καταθέτουν ασφαλιστικά μέτρα εναντίον του, προσδοκώντας μια νέα απόφαση α λα “τελευταίος πειρασμός”. Διαψεύδοντας κάθε τέτοια προσδοκία, το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, με την απόφαση 5208/2000, ανατρέπει την νομολογία της δήθεν υπεροχής του θρησκευτικού συναισθήματος έναντι της ελευθερίας της τέχνης:
“Ανεξάρτητα απ` αυτά, οι αιτούντες κρίνουν ως βλάσφημο και καθυβριστικό του θρησκεύματος το επίμαχο βιβλίο αποκλειστικά με βάση όσα αναφέρονται στις εκτιθέμενες στην αίτηση περικοπές τούτου, αυτοτελώς λαμβανόμενες, πλην όμως, αν συνδυαστεί το περιεχόμενο των περικοπών αυτών με το λοιπό περιεχόμενό του και τον προαναφερόμενο σκοπό τούτου που συνίσταται κατά κύριο λόγο στο να καταδείξει και να καταδικάσει το μισογυνισμό, που διαπνέει διαχρονικά όλους τους κλάδους της κουλτούρας και της επιστήμης εδώ και χιλιετίες, δεν προκύπτει κακόβουλη ενέργεια του συγγραφέα αποσκοπούσα ευθέως στην καθύβριση της Ορθοδόξου Εκκλησίας ή άλλης ανεκτής θρησκείας και μάλιστα με τη χρήση χυδαίων ή καταφρονιητικών εκδηλώσεων αναφερομένων στα δόγματα της Ορθοδόξου Χριστιανικής Εκκλησίας, ώστε να δύναται να γίνει λόγος ότι με τα όσα αναφέρονται στις πιο πάνω περικοπές καθυβρίζεται η Ορθόδοξος Χριστιανική Εκκλησία και ότι συνεπεία τούτου προσβάλλεται η προσωπικότητα των αιτούντων στην εκδήλωσή της που αφορά το θρησκευτικό συναίσθημα τούτων. Τέτοια προσβολή της προσωπικότητας των αιτούντων και μάλιστα ως πλήττουσα ειδικά και συγκεκριμένα το θρησκευτικό συναίσθημα τούτων δεν μπορεί να θεωρηθεί κατ` αντικειμενική κρίση ότι επιφέρει η μυθοπλασία της λογοτεχνίας και της ποίησης και στην προκειμένη περίπτωση όσα αναφέρονται στις παρατιθέμενες στις κρινόμενες αιτήσεις περικοπές τους επίμαχου βιβλίου, αν ληφθεί υπόψη ότι το περιεχόμενο τούτου κατά τα προαναφερόμενα κινείται στο χώρο του παράδοξου της αλληγορίας και της φαντασίας ώστε ουδεμία φράση να εκλαμβάνεται τοις μετρητοίς και να θεωρείται ότι αποβλέπει σε προσβολή του θρησκευτικού συναισθήματος και σε φτηνό σκανδαλισμό του αναγνώστη. Εξάλλου, στην προκειμένη περίπτωση, το επικαλούμενο με τις κρινόμενες αιτήσεις δικαίωμα προσωπικόητας των αιτούντων, συγκρούεται με το δικαίωμα του καθού συγγραφέα στην ελεύθερη καλλιτεχνική και πνευματική δημιουργία και στην ελεύθερη έκφραση των στοχασμών του, οι οποίες κατά τα προαναφερόμενα προστατεύονται από τις διατάξεις των άρθρων 16 παρ. 1 και 14 παρ. 1, 2 και 3 του Συντάγματος. Η προστασία των τελευταίων αυτών ελευθεριών, επειδή αποσκοπεί στη διαφύλαξη ύψιστων κοινωνικών αγαθών, καλύπτει (νομιμοποιεί) και προσβολές του δικαιώματος της προσωπικότητας που τυχόν ενυπάρχουν στην ενάσκησή τους, όπως συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση και με την επικαλούμενη από τους αιτούντες προσβολή του δικαιώματος προσωπικότητάς τους, διότι η προσωπικότητα και αν θίγεται, εφόσον δεν προσβάλλεται η αξία του ανθρώπου, έχει στη συγκεκριμένη περίπτωση υποδεέστερη σημασία σε σχέση με το αγαθό των ως άνω ελευθεριών ”
Το 2000 ο Τζίμης Πανούσης συλλαμβάνεται επειδή στο πρόγραμμά του εικονίζει την ελληνική σημαία με ένα σφυροδρέπανο στη θέση του σταυρού. Οδηγούμενος στην ασφάλεια, ομολογεί στις κάμερες: “εγώ τον σκότωσα”. Καταδικάζεται σε 4 μήνες και αθωώνεται στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο (βλ. εδώ την απόφαση με σχολιασμό).
Το 2003 το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης επιβάλλει πρόστιμο 100.000 ευρώ για ένα επεισόδιο της σειράς “Κλείσε τα μάτια” στο οποίο μεταξύ άλλων μεταδόθηκε ένα φιλί ανάμεσα σε δύο άνδρες. Τρία χρόνια μετά, το Συμβούλιο της Επικρατείας, με την αποφαση3490/2006 αποφαίνεται ότι η ομοφυλόφιλη ερωτική επιθυμία είναι συνταγματικά προστατευόμενη και η παρουσίαση του φιλιού στο σίριαλ συνδέεται με μια υπαρκτή κοινωνική ομάδα. Τελικά, το ΕΣΡ επιβάλλει το ίδιο ποσό προστίμου στο Mega, μετά την απόφαση του ΣτΕ, αφαιρώντας απλώς από την απόφασή του την αναφορά στο φιλί.
Το 2003 στην έκθεση Outlook ο πίνακας asperges me (=πότισέ με) γνωστού Βέλγου ζωγράφου εικονίζει ένα πέος να εκσπερματώνει πάνω σε έναν σταυρό. Το έργο προκαλεί πανικό και αφαιρείται με απόφαση του Οργανισμού Προώθησης Ελληνικού Πολιτισμού Α.Ε. Ο Συνήγορος του Πολίτη παρεμβαίνει ύστερα από αναφορά ένωσης προσώπων που διαμαρτύρονται για την αφαίρεση του έργου. Στην σχετική Σύνοψη Διαμεσολάβησης ο Συνήγορος αναγνωρίζει ότι μια μέση λύση θα ήταν η τοποθέτηση προειδοποιητικής πινακίδας.
Το 2005 υποβάλλεται αίτηση ασφαλιστικών μέτρων για την απαγόρευση της ταινίας Αλέξανδρος του Όλιβερ Στόουν. Οι αιτούντες κρίνουν ότι η ταινία έχει ιστορικές ανακρίβειες, κυρίως διότι ο ήρως εμφανίζεται ως bisexual. Το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθήνας απορρίπτει την αίτηση με την απόφαση 1235/2005, η οποία αναφέρει μεταξύ άλλων:
“Το άνω κινηματογραφικό έργο με τις όποιες ιστορικές ανακρίβειες και ανακολουθίες (χρονικές), όπως και οι ίδιες οι αιτούσες εκθέτουν στην αίτησή τους, δεν αξιώνει την ακρίβεια της αναπαράστασης και μεταφοράς μιας ιστορικής περιόδου, το δε κοινό που το παρακολουθεί δεν δέχεται αυτό σαν άλλη πραγματικότητα, καθόσον δεν χαρακτηρίζεται ταινία τεκμηρίωσης (ιστορικό ντοκιμαντέρ), αλλά επικό δράμα, όπως προεκτέθηκε, με στοιχεία μυθοπλασίας, φαντασίας και υπερβολής, στην οποία ο δημιουργός της, με τη βοήθεια, τη δύναμη και την έκφραση της τέχνης παρουσιάζει και καταθέτη τη δική του κινηματογραφικήάποψη, εκδοχή και πρόταση για την ασυνήθιστη ζωή, την πολυσχιδή προσωπικότητα, τα εκπληκτικά επιτεύγματα, τη δράση και την προσφορά του ήρωα της ταινίας Μεγάλου Αλεξάνδρου. [...] ανεξάρτητα των όποιων αντιφάσεων προς τις γραπτές μαρτυρίες για δραματουργικούς λόγους, στο συνολικό αποτέλεσμα, ως έργο τέχνης, δεν αποτελεί απειλή για την ελληνική ιστορία και τον πολιτισμό, αλλά και για τη νεότητα, ούτε προσβάλλει την προσωπικότητα των αιτουσών σε οποιαδήποτε εκδήλωση και έκφρανση [...]. Η αναφορά στις ομοφυλοφιλικές σχέσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η οποία δεν είναι το καθοριστικό θέμα της ταινίας, επιτρέποντας στο θεατή ακόμη και να την αγνοήσει, δεν αποβλέπει σε φτηνό σκανδαλισμό αυτού (θεατή), ικανό να εξάψει τη φαντασία του και τα ακτώτερα ένστικτα, με κατεύθυνση την προώθησή του στην ακολασία και ενδεχομένως, σε αντίστοιχες αξιόποινες πράξεις.”
Το 2005 το σατιρικό άλμπουμ “Η ζωή του Χριστού” του Αυστριακού κομίστα Gerhard Harderer δικάζεται σε δεύτερο βαθμό. Πρωτοδίκως, o δημιουργός είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση 6 μηνών και τα αντίτυπα του βιβλίου κατασχέθηκαν. Στο δεύτερο βαθμό ο κομίστας αθωώθηκε.
Το 2006 είναι η χρονιά της ταινίας ”Κώδικας Da Vinci”. Νέα αίτηση ασφαλιστικών μέτρων για την απαγόρευσή της, λόγω προσβολής θρησκεύματος. Η αίτηση απορρίπτεται με την απόφαση 24070/2006 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης που αναφέρει μεταξύ άλλων:
“Το έργο που είναι ένα θρίλερ περιπέτειας και φαντασίας, πραγματεύεται ως μυθιστόρημα, εν μέσω άλλων αφηγήσεων και συμπερασμάτων, υποκειμενικής πάντοτε κρίσεως από τον συγγραφέα και περί της υποστάσεως του Χριστού και της σχέσεώς του με τη Μαρία Μαγδαληνή, χωρίς όμως να υπάρχουν ηθοποιοί που υποδύονται τους ρόλους αυτούς και χωρίς να δίνεται ή να υποδεικνύεται απάξντηση στα θρησκευτικά ζητήματα που θέτει δημιουργώντας απλά και μόνο προβληματισμό στο θεατή. Τόσο ο προαναφερόμενος συγγραφέας του έργου, όσο και η παραγωγός της ταινίας αμερικάνικη εταιρία με την επωνυμία … αναφέρουν στους τίτλους τέλους της ταινίας ότι “οι χαρακτήρες, τα περιστατικά και τα ονόματα που παρουσιάζονται είναι φανταστικά και οποιαδήποτε ομοιότητα με το όνομα, τον χαρακτήρα ή την ιστορία οποιουδήποτε προσώπου είναι τελείως συμπτωματική και χωρίς καμία πρόθεση”. Στην κρίση περί της μυθοπλαστικής πλοκής του έργου, κατέληξε και το Αγγλικό Δικαστήριο High Court of Justice, το οποίο στην EHWC 719/2006 απόφασή του επί της αντιδικίας μεταξύ του συγγραφέα του ομώνυμου βιβλίου και τρίτων αναφέρει ότι το σχετικό βιβλίο είναι έργο φαντασίας επενδυμένο με “γεγονότα” για να του δώσουν ένα αέρα αυθεντικότητας.”
Αντίστοιχη – και με καλύτερη θεμελίωση- είναι η υπ’ αρ. ΕΓ1-06/40/24.7.2006 διάταξη του εισαγγελέα Πρωτοδικών Ροδόπης με την οποία απορρίπτεται σχετικό αίτημα κατάσχεσης της ταινίας.
To 2007 ο υπεύθυνος και γενικός διευθυντής της έκθεσης σύγχρονης τέχνης Art Athina οδηγείται στον εισαγγελέα για παράβαση του νόμου περί ασέμνων και προσβολή συμβόλων του ελληνικού κράτους. Μετά από καταγγελία η Αστυνομία μετέβη στο χώρο και διαπιστώθηκε ότι στην αίθουσα γινόταν προβολή DVD το οποίο παρουσίαζε άσεμνη σκηνή με μουσική υπόκρουση τον Εθνικό Ύμνο. Το επίμαχο έργο κατασχέθηκε. Για το αυτομαστίγωμα ενος καλλιτέχνη στο Art Athina του 2009 η λογοκρισία ζητήθηκε από διάφορους λαϊκιστές bloggers, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Το 2008 το βραβευμένο μυθιστόρημα “Ζιγκ – ζαγκ στις νεραντζιές” της Έρσης Σωτηροπούλου τίθεται στο στόχαστρο του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, ύστερα από αίτηση ασφαλιστικών μέτρων του Κ.Πλεύρη, o oποίος ζητά την απόσυρσή του από τις σχολικές βιβλιοθήκες. Με την μνημειώδη απόφαση 511/2008, ο δικαστής κ. Γαβαλάς προβαίνει σε ένα εκπληκτικό διάβημα:
“Κάποτε στην Ελλάδα είχε 80% δάσος, σήμερα έχουν καεί ολόκληρα πανέμορφα δάση όπως της Πεντέλης, του Ταίναρου, της Ολυμπίας, του Γράμμου και είναι σήμερα καμμένες εκτάσεις, αυτό είναι πρόοδος;
Κάποτε οι περισσότεροι νέοι πήγαιναν στην Εκκλησία, για να πλησιάσουν την αλήθεια, η οποία δεν είναι ιδεολογία, ή οποιαδήποτε άλλη αντίληψη, αλλά αλήθεια, φως και ζωή είναι μόνον ο Κύριος Ημών Ιησούς ΧΡΙΣΤΟΣ, σήμερα η νεολαία καταλήγει στα αναμορφωτήρια και σαπίζει από την χρήση των ναρκωτικών αυτό είναι πρόοδος;
Κάποτε η γυναίκα ασχολείτο κυρίως με την ανατροφή των παιδιών της σήμερα διαπαιδαγωγούν και ανατρέφουν τα παιδιά οι γκουβερνάντες και οι beisiter (sic). Αυτό είναι πρόοδος;
Κάποτε οι σύζυγοι δεν χώριζαν μολονότι υπήρχαν σοβαροί λόγοι, σήμερα χωρίζουν με το παραμικρό και χωρίς ουσιαστική αιτία. Αυτό είναι πρόοδος;
Κάποτε τα παιδιά έτρωγαν σπιτικό φαγητό, τώρα τρώνε επιβλαβή έτοιμα και πλαστικά φαγητά. Αυτό είναι πρόοδος;
Κάποτε η ατμόσφαιρα, η θάλασσα και η φύση ήταν πεντακάθαρα, σήμερα είναι μολυσμένα αυτό είναι πρόοδος;
Κάποτε τα παιδιά τιμούσαν την σημαία, σήμερα, ευτυχώς σε ελάχιστες περιπτώσεις καίνε την σημαία, αυτό είναι πρόοδος;
Κάποτε τα κορίτσια των Ανατολικών «πρώην σοσιαλιστικών χωρών» εργαζόντουσαν στα εργοστάσια, σήμερα εργάζονται στους οίκους ανοχής της Δυτικής Ευρώπης, αυτό είναι πρόοδος;
Σήμερα, διαστρέφονται και οι μεγαλύτερες ιστορικές αλήθειες και αποσιωπούνται πανθομολογούμενες πραγματικότητες, όπως επί παραδείγματι, μαθαίνουν τα παιδιά ότι τους Γερμανούς, οι οποίοι μόνοι τους, πολέμαγαν γενναία με όλο τον κόσμο, τους νίκησαν οι Αγγλοαμερικάνοι, οι οποίοι και στο άκουσμα της λέξεως «Γερμανοί» τρεπόντουσαν σε φυγή, ενώ η αναμφισβήτητη πραγματικότητα είναι ότι εάν δεν υπήρχε το «ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ» θα ήταν ακόμη εδώ οι Γερμανοί. Σήμερα παίζονται κινηματογραφικές ταινίες για τα εγκλήματα των Γερμανών κατά των Εβραίων, αλλά αποκρύπτονται και αποσιωπούνται τα εγκλήματα των Εβραίων κατά των Παλαιστινίων, και τα εγκλήματα των «συμμάχων» κατά των Γερμανών, όπως πχ. στη Δρέσδη, όπου οι σύμμαχοι βομβάρδισαν και έκαψαν χιλιάδες γυναικόπαιδα.
Σήμερα όλοι οι «προοδευτικοί», «μοντέρνοι» και «ψευτοκουλτουριάρηδες» μιλούν και γράφουν απαξιωτικά και περιφρονητικά για τους βασιλείς και την βασιλευομένη Δημοκρατία, ενώ επιμελώς αποκρύπτουν ότι τα κράτη με την καλλίτερη κοινωνική πολιτική και κοινωνικές παροχές όπως η Σουηδία, η Νορβηγία και η Δανία είναι «βασίλεια».”
Το 2009 η απόφαση αυτή ανατράπηκε και με την υπ’ αρ. 363/2009 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείο Αθηνών, με την οποία αποφασίστηκε η ανάκληση της απόσυρσης του βιβλίου, υπέρ της ελευθερίας της τέχνης.
Τον Μάρτη του 2009 συνέβη και το περιστατικό πιέσεων στην σκηνοθέτη της όπερας “Ρούσαλκα” για την αφαίρεση ενός φιλιού ανάμεσα σε δύο ρόλους της παράστασης. Μέλη του δ.σ. της Ορχήστρας Λυρικής διένειμαν ένα φυλλάδιο με το οποίο προειδοποιούσαν ότι στον ήρωα αποδόθηκαν ομοφυλοφιλικές τάσεις. Ύστερα από υποβολή αναφορας μιας ΜΚΟ, ο Συνήγορος του Πολίτη επενέβη με επιστολές προς την Λυρική και τον Υπουργό Πολιτισμού υπέρ της ελευθερίας της τέχνης και κατά της ομοφοβικής λογοκρισίας. Ο Συνήγορος αναφέρει για την ελευθερία της τέχνης ότι
“η συνταγματική αυτή πρόβλεψη καθιερώνει την υποχρέωση του κράτους και των οργάνων του να συμβάλλουν στη δημιουργία ενός κλίματος ελευθερίας και εκτίμησης της καλλιτεχνικής δημιουργίας, απέχοντας από κάθε ενέργεια που θα απέβλεπε ή θα είχε ως πιθανολογούμενη συνέπεια τον καθορισμό του αισθητικού αποτελέσματος της παρεχόμενης προς το κοινό καλλιτεχνικής δημιουργίας. Βασική προϋπόθεση για την επιδίωξη αυτή είναι η απουσία άμεσων ή έμμεσων προληπτικών ή κατασταλτικών πρακτικών από την πλευρά του κράτους και των υπηρεσιών του στο στάδιο της παραγωγής ή της διάδοσης έργων τέχνης”.
Αυτή η συνταγματική ελευθερία του κοινού πιθανολογεί ο Συνήγορος ότι παραβιάστηκε, αναφέροντας: “Ωστόσο, εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι όχι μόνο δεν κατέστη τελικώς δυνατή η διασφάλιση της ελεύθερης από παρεμβάσεις παροχή της καλλιτεχνικής αυτής υπηρεσίας προς το κοινό, όπως αρχικώς είχε επιλεγεί και προαναγγελθεί δημοσίως, αλλά επιπλέον η αδυναμία αυτή αποδίδεται σε αντιδράσεις των ίδιων των μελών της “Ορχήστρας Λυρικής Σκηνής”, μολονότι η “Ορχήστρα Λυρικής Σκηνής” οφείλει να συνεπικουρεί την Εθνική Λυρική Σκηνή στο έργο της, αλλά και στη διασφάλιση του δικαιώματος των θεατών να παρακολουθήσουν aπρόσκοπτα την παρεχόμενη καλλιτεχνική υπηρεσία.”
Τον Ιούλιο του 2009 δημοσιοποιείται η περίπτωση της αφαίρεσης σκηνής από το video του Κώστα Γαβρά που προβάλλεται στο Μουσείο Ακρόπολης. Επρόκειτο για τη σκηνή που εικονίζει μορφές των πρωτοχριστιανικών ετών να απολαξεύουν τμήματα του αετώματος και της ζωφόρου του Παρθενώνα. Ο αυτουργός της αποκοπής της σκηνής, πρόεδρος του Μουσείου ισχυρίζεται σε εκπομπή ότι για την εν λόγω σκηνή του εξέφρασαν την δυσφορία τους ιστορικοί και βυζαντινολόγοι, αλλά τα μέσα ενημέρωσης υποστηρίζουν ότι η διαμαρτυρία προέρχεται από την Εκκλησία. Ο Υπουργός Πολιτισμού, εκκωφαντικά απών.
Τον Αύγουστο του 2009 κατατίθεται αίτηση ασφαλιστικών μέτρων εναντίον του Μουσείου και του ΥΠΠΟ, με αίτημα την προβολή του πλήρους video. Η είδηση γίνεται γνωστή στο εξωτερικό και ενώνεται μαζί με την πίεση που ασκείται από 7.000 άτομα στο facebook και την διαδήλωση που έγινε έξω από το Μουσείο την Κυριακή 2 Αυγούστου.
σχόλια