Β. Παπαθεοδώρου: «Βγάζω το καπέλο στη σιωπηλή καρτερικότητα του πόνου»

Facebook Twitter

1.Ποιό είναι το στίγμα του τελευταίου σας βιβλίου;

«Οι Άρχοντες των σκουπιδιών» είναι ένα βιβλίο περιπετειώδες και «πολιτικοποιημένο», όπως πιστεύω και τα προηγούμενα βιβλία μου. Μιλά για το σήμερα, για μια κρίση που προέρχεται από τα σκουπίδια, τα οποία ως μόνη πλουτοπαραγωγική πηγή πλέον, έχουν κεντρικό ρόλο στη δυστοπική κοινωνία του μυθιστορήματος. Οι χαρακτήρες έρχονται αντιμέτωποι με τη γενικότερη αποκτήνωση, αφού πλέον οι άνθρωποι με το να ασχολούνται, μαζεύουν και κυνηγούν τα σκουπίδια, φτάνουν στο σημείο να γίνουν οι ίδιο ανθρώπινα σκουπίδια. Πάνω απ' όλα όμως οι ήρωες, κάνοντας ένα ταξίδι στην ιστορία, την Παγκόσμια Ιστορία που κάνει την επανεκκίνησή της και τρέχει ολοταχώς προς τα πίσω, θα καταλάβουν τον πραγματικό τους εαυτό, θα τον αναζητήσουν, θα προσπαθήσουν να γλυτώσουν από τους διώκτες τους και από το παλιό τους «εγώ». Δε θα τα καταφέρουν όλοι...

2.Πείτε μας πέντε λόγους για να το διαβάσουν οι αναγνώστες.

Το βιβλίο κινείται μεταξύ νεανικής και ενήλικης λογοτεχνίας. Το βάρος δίνεται στη δράση, με κινηματογραφικό ρυθμό, με ένα τέμπο που παραμένει σχεδόν αμείωτο από την αρχή μέχρι το τέλος. Υπάρχουν ανατροπές, λειτουργούν πολλά επίπεδα, τόσο σε καθημερινή βάση όσο και σε συμβολική μορφή. Δεν πρόκειται για διδακτικό-καταγγελτικό κείμενο, είναι μυθιστόρημα που αγγίζει την επιστημονική φαντασία και προ(σ)καλεί σχεδόν τους αναγνώστες να διατρέξουν μαζί του τις διάφορες ιστορικές περιόδους, ίσως και να τις μάθουν οι νεότεροι.

3. Μιλήστε για δυο ήρωες, είτε δική σας είτε άλλου δημιουργού, που σας σημάδεψαν θετικά ή αρνητικά.

Ελπίζω να μην ευλογήσω τα γένια μου όταν θα πω ότι με έχει «σημαδέψει» ο Θανάσης, ο ήρωας της «Διαπασών». Κι αυτό γιατί ταυτίστηκα μαζί του, εκφραζόμουν μέσω αυτού (χιούμορ, κυνισμός, λεξιλόγιο, κλπ) και στο τέλος τον αγάπησα. Αυτό δε μου έχει ξανασυμβεί με άλλον ήρωά μου. Όμως με έχουν εντυπωσιάσει πραγματικά οι ήρωες, το βάθος των χαρακτήρων που συναντάμε στις «Επικίνδυνες Σχέσεις», μια παλαιότερη ταινία του Φρίαρς, βασισμένη στο επιστολικό μυθιστόρημα του Σαντερλώ ντα Λακλός. Ήρωες διεστραμμένοι και προβληματικοί, κακοί και αλαζόνες, λύκοι που ντύνονταν αρνιά και υποδύονταν τους καλούς και τους φιλεύσπλαχνους. Είναι εκπληκτική η γκάμα των συναισθημάτων, αλλά και των διαστροφών,που συναντάμε σε αυτούς τους ήρωες.

4.Τι μπορεί να προσφέρει η Λογοτεχνία ειδικά σήμερα;

Αυτά που λέγονται, ότι το βιβλίο είναι ο καλύτερος φίλος και συντροφιά του ανθρώπου, ισχύουν και είναι διαχρονικά. Ειδικά όμως σήμερα η λογοτεχνία προσφέρει «Λογική και Ευαισθησία», για να δανειστώ τον τίτλο παλιότερης ταινίας. Δίνει νηφαλιότητα, κριτική θεώρηση των πραγμάτων και μόρφωση, καθώς λειτουργεί σε πολλά και διάφορα επίπεδα. Ο συνδυασμός ημιμάθειας και οργής που χαρακτηρίζει τις μέρες μας είναι ο πιο επικίνδυνος. Η λογοτεχνία συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων αυτού του συνδυασμού.

5. Πείτε μας τρία πράγματα που σας θυμώνουν και τρία που θα θέλατε αμέσως να αλλάξετε στην εποχή μας.

Μόνο τρία; Με θυμώνουν η αχαριστία και η έλλειψη χιούμορ, η διάχυτη απόδοση ευθυνών δίχως ατομική ανάληψη, η μοιρολατρία και η κλάψα. Με θυμώνει η ημιμάθεια που πλέον έχει βρει πεδίον δόξης λαμπρό σε έναν ψευτοπατριωτισμό. Και ας μην ξεχάσω την αγένεια, καθώς και τη νοοτροπία του «σ' όποιον αρέσουμε», μέσω της οποίας απαιτούμε από τον άλλον να μας αποδεχτεί όπως είμαστε, δίχως να κάνουμε την παραμικρή προσπάθεια αυτοβελτίωσης, ενώ συγχρόνως δεν τον αποδεχόμαστε εμείς. Φαντάζομαι ότι αν ήταν να αλλάξω αμέσως κάτι θα άλλαζα το μάθημα της ιστορίας και των κειμένων από όλες τις βαθμίδες της σχολικής εκπαίδευσης, κοινώς θα πρόσθετα ώρες και θα προσπαθούσα να δοθεί μια άλλη κατεύθυνση, πιο προσγειωμένη, πιο οικουμενική, πιο ανθρώπινη.

6.Αν έπρεπε να πάρετε μόνο τρία πράγματα μαζί σας ποια θα ήταν αυτά;

Επειδή είμαι πρακτικός και ορθολογιστής φαντάζομαι θα έπαιρνα μαζί μου είδη πρώτης ανάγκης (οδοντόβουρτσα, εσώρουχα, ρολόι, σουγιά, κλπ). Μέσα σε όλα αυτά όμως θα έβρισκα χώρο για να βάλω και κάποιο άλμπουμ φωτογραφιών με αγαπημένα πρόσωπα. Ευτυχώς (ή ακόμα και δυστυχώς για πολλούς...) τις σκέψεις και τις αναμνήσεις μας, τις κουβαλάμε πάντα και παντού. Όπως και τα όνειρά μας.

7. Ποιο από τα βιβλία που έχετε διαβάσει θα θέλατε να το είχατε γράψει εσείς και γιατί;

Με έχουν επηρεάσει και έχω «ζηλέψει» πάρα πολλά βιβλία, Ελλήνων και ξένων, καινούρια και παλιά. Πιστεύω όμως πως τα πρώτα «σπέρματα» συγγραφικών ονείρων, μου τα έδωσαν «Ο φύλακας στη Σίκαλη» του Σάλιντζερ και «Ο άρχοντας των μυγών» του Γκόλντινγκ. Ίσως να μην είναι τυχαίο που ανήκουν και τα δύο στην αγγλοσαξονική λογοτεχνία. Από αυτά τα δύο βιβλία, από τα οποία έχω πάντα πράγματα στο νου μου, ακόμα κι αν έχω ξεχάσει τα περισσότερα σημεία τους, έμαθα να πλάθω χαρακτήρα μέσω της δράσης, αλλά και να φέρνω τον ήρωά μου μπροστά στα διλήμματα και τις επιλογές του.

8. Ο θάνατος έχει θέση στα συγγράμματά σας και πως οι ήρωες σας τον αντιμετωπίζουν;

Η αλήθεια είναι ότι στα πρώτα μου τέσσερα βιβλία, φοβόμουν πολύ να καταπιαστώ με αυτό το θέμα, έστω και ως αναφορά. Μετά θεώρησα ότι είναι αφύσικο να μην υπάρχει και αυτό το κομμάτι της ζωής. Στα «Χνότα στο τζάμι» ο θάνατος για μένα ήταν ένα εργαλείο της πλοκής, δηλαδή ο κινητήριος μοχλός της ιστορίας, εκεί βασίστηκε η μυθοπλασία. Στο «Μεγάλο ταξίδι της κινέζικης πάπιας» ο θάνατος υπονοείται στο τέλος, όταν η πάπια βρίσκεται στα τελευταία της, έχοντας ζήσει μια ζωή γεμάτη περιπέτειες, δυσκολίες κι εμπειρίες και ως τελευταία εικόνα κλείνει ευτυχισμένα και φυσιολογικά τη ζωή της με το να ξαναδεί τα παιδιά της. Το μεγάλο συναισθηματικό φορτίο έρχεται στη «Διαπασών», όπου το γεγονός αποτελεί καταλύτη για την αλλαγή της στάσης ζωής, της νοοτροπίας, της φιλοσοφίας του κεντρικού ήρωα Θανάση. Τέλος, στους «Άρχοντες των σκουπιδιών» ο παράλογος θάνατος υπάρχει παντού, ως στοιχείο μιας παράλογης και αποκτηνωμένης κοινωνίας.

9. Ένα σχόλιο για όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα σήμερα...

Δε θα μιλήσω για αυτά που έχουν ήδη λεχθεί τόσες φορές και είναι πλέον τετριμμένα, όπως «εδώ που μας έφτασαν», «οι πολιτικοί φταίνε», η τρόικα, το μνημόνιο, κλπ. Άμα ζεις μια κατάσταση δεν έχεις την απαιτούμενη νηφαλιότητα να την κρίνεις αντικειμενικά, οργή ναι, αλλά ηρεμία όχι. Δεν έχει ίσως και νόημα πια, κι εξάλλου ο καθένας το βιώνει διαφορετικά, ανάλογα με την περίπτωση. Σέβομαι απόλυτα τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν με αξιοπρέπεια την τραγικότητα της κατάστασης και τις απώλειές τους. Με απωθούν αυτοί που δεν έχουν χάσει τίποτα, δεν έχουν στερηθεί κάτι ακόμα και κάνουν σαν να τους έχει βρει αυτούς η καταστροφή. Κάποιοι πολιτικοί, κάποιοι καλλιτέχνες, κληρικοί, πολλοί εργαζόμενοι που συνεχίζουν να ζουν όπως ζούσαν, και υποκρίνονται τους καταθλιμμένους και τους κατεστραμμένους. Αποστρέφομαι την προκλητική επίδειξη μη υπαρκτής κακομοιριάς από πολλούς και βγάζω το καπέλο στη σιωπηλή καρτερικότητα του πόνου.

10. Πως φαντάζεστε πως θα συνεχίσουμε, αν θέλουμε ένα καλύτερο αύριο;

Με το να κοιταχτούμε στον καθρέφτη και να δούμε τον πραγματικό μας εαυτό, αν μας αρέσουμε, ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση. Αν είμαστε αυτοί που θα επιθυμούσαμε να έχουμε για φίλους.

ΟΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Ένας κόσμος και μια κοινωνία που αποσυντίθενται με ταχύτατους ρυθμούς. Ανεργία, οικονομική κρίση, εγκληματικότητα, καταστροφή του περιβάλλοντος, προπηλακισμοί πολιτικών, άνθρωποι που τρώνε σκουπίδια, άστεγοι... Μέχρι που έρχεται τελικά η Ώρα Μηδέν και γίνεται η μεγάλη έκρηξη, καθώς το ρολόι της Ιστορίας αρχίζει να τρέχει προς τα πίσω. Ένα κορίτσι, τρεις πληρωμένοι δολοφόνοι, μια ομάδα επιστημόνων, ένας πολιτικός και η οικογένειά του διασχίζουν όλη τη χώρα κι όλες τις εποχές, σε ένα ανθρωποκυνηγητό χωρίς έλεος. Σε ένα περιβάλλον που αλλάζει από μέρα σε μέρα, όπου κάποιοι θα προσπαθήσουν να μείνουν ίδιοι, ενώ κάποιοι άλλοι να ανακαλύψουν ποιοι πραγματικά είναι.
Ένα νεανικό μυθιστόρημα από τον Βασίλη Παπαθεοδώρου, γραμμένο με κινηματογραφική δράση και συνεχείς ανατροπές. Ένα επίκαιρο βιβλίο, που αποδεικνύει πως τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, ανθρωπιάς και αποκτήνωσης, αξιοπρέπειας και υποταγής, τα χωρίζει τελικά μια πολύ λεπτή γραμμή.

Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου γεννήθηκε το 1967 στην Αθήνα. Τελείωσε τη Γερμανική Σχολή Αθηνών και σπούδασε μεταλλουργός και χημικός μηχανικός στο ΕΜΠ, ενώ έκανε μεταπτυχιακά στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Έχει κυκλοφορήσει έως τώρα εννέα νεανικά και εφηβικά μυθιστορήματα, πέντε από τα οποία (Το μήνυμα, Οι Εννέα Καίσαρες, Χνότα στο τζάμι, Στη διαπασών, Το μεγάλο ταξίδι της κινέζικης πάπιας) διδάσκονται στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στο Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, σε μετεκπαιδευόμενους δασκάλους. Έχει τιμηθεί δύο φορές με το Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας (2008, 2010) και δύο φορές με το Βραβείο του περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ (2008, 2010) για τα βιβλία του Χνότα στο τζάμι και Στη διαπασών. Επίσης έχει αποσπάσει άλλα έξι λογοτεχνικά βραβεία για διάφορα έργα του από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά και τον Κυπριακό Σύνδεσμο Παιδικού και Νεανικού Βιβλίου.