Η πρόσκληση της έκθεσης
Η ασυνήθιστη μέρα και ώρα της έκθεσης μού κέντρισε εξαρχής το ενδιαφέρον και σε συνδυασμό με το ότι δεν είχα καταφέρει να μάθω περισσότερες πληροφορίες μιας και δεν υπήρχε Δελτίο Τύπου, ή κάτι περισσότερο από το «πρόκειται για το σπίτι της Λωραίνης και του Χριστόφορου», έφτασα γεμάτη περιέργεια έξω από το κτήριο της οδού Κυκλάδων.
Μπαίνοντας μέσα διαπίστωσα πως ίσως πρόκειται για την πιο ενδιαφέρουσα έκθεση της χρονιάς. Μια έκθεση, που θέλει χρόνο και συζήτηση. Γι’ αυτό λοιπόν, στην επόμενη επίσκεψή μου στην Gazonrouge, με ξενάγησε η Λωραίνη και μου λύθηκαν όλες οι απορίες.
Εκτός από τη στενή φιλία, τους δυο επιμελητές συνδέει επίσης η αγάπη τους για το κτήριο της οδού Κυκλάδων, το ιστορικό κτήριο του σπουδαίου μοντέρνου αρχιτέκτονα Αριστομένη Προβελέγγιου, όπου και στεγάζεται η γκαλερί. Το κτήριο αυτό ανήκε στον κριτικό τέχνης, Τώνη Σπητέρη, και τη γυναίκα του, τη γλύπτρια Ιωάννα Σπητέρη. Ο ίδιος χώρος αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως στούντιο της εικαστικού Διοχάντης, η οποία με τη σειρά της το παραχωρούσε σε πολλούς φίλους της καλλιτέχνες.
Όταν λοιπόν οι επιμελητές αποφάσισαν να κάνουν κάτι μαζί που να έχει σχέση με αυτό το κτήριο, μπήκαν στη διαδικασία να διερευνήσουν την ιστορία του, από το 1957 μέχρι σήμερα. Όπως μου είπε η ίδια η Λωραίνη, όταν άρχισαν την έρευνα, ανακάλυψαν ότι πολλά από τα πράγματα που ήξεραν για την ιστορία του σπιτιού δεν ήταν αλήθεια. Για παράδειγμα, μόλις κτίστηκε το κτήριο το ζεύγος Σπητέρη έφυγε να ζήσει μόνιμα στο Παρίσι και ουσιαστικά η Ιωάννα Σπητέρη δεν δούλεψε ποτέ στον χώρο που προοριζόταν για ατελιέ της. Κάπως έτσι, οι επιμελητές, υποδυόμενοι ένα ζευγάρι του σήμερα που κατοικεί στον χώρο, ξεκίνησαν να αφηγούνται την «ιστορία τους», όσο και εκείνη του κτηρίου. Στην ουσία όμως, όπως ισχυρίζονται οι ίδιοι, την ίδια στιγμή προτείνουν έναν εναλλακτικό τρόπο ανάγνωσης της ελληνικής τέχνης των τελευταίων δεκαετιών.
Με αφετηρία λοιπόν την ιστορία του κτηρίου, και το αρχικό υλικό που είχε στα χέρια του, το «ζευγάρι» άρχισε να ψάχνει τα έργα που θα συνέθεταν το σπίτι του. «Αρχίσαμε ψάχνοντας πολύ συγκεκριμένα έργα, και λαμβάνοντας υπόψη την κλίμακα και τη φυσιογνωμία του χώρου», μου είπε η Λωραίνη. «Πολλά έργα που εκτέθηκαν στην ιστορική γκαλερί Δεσμός τη δεκαετία του ’70, έχουν φτιαχτεί εδώ. Μας βοήθησε πολύ και το φωτογραφικό αρχείο της Διοχάντης. Για παράδειγμα, είδαμε μια φωτογραφία όπου φαίνεται η Σωσώ Κονταράτου να φτιάχνει το έργο που βλέπεις απέναντι. Οπότε επαναφέραμε το συγκεκριμένο έργο στον χώρο όπου αυτό δημιουργήθηκε.»
Στην προσπάθειά τους οι επιμελητές είχαν την αμέριστη βοήθεια των ατόμων που σχετίζονται με το κτήριο. Η Λωραίνη μού ανέφερε πολλές φορές πόσο σημαντική ήταν η συμβολή της Έπης Πρωτονοταρίου, η οποία βοήθησε σε όλα τα επίπεδα της έκθεσης, παραχωρώντας ακόμη και έργα συναισθηματικής για εκείνην αξίας. Χαρακτηριστικό αυτών, αποτελεί το τυλιγμένο τριαντάφυλλο του Christo που της έκανε δώρο ο άντρας της, ιδρυτής της γκαλερί Δεσμός, Μάνος Παυλίδης.
Όσο κάναμε τη βόλτα μας στην έκθεση, σταματούσαμε κάθε λίγο και η Λωραίνη μου εξηγούσε τη μικρή ιστορία του κάθε έργου και το πώς βρέθηκε εκεί. Δεν μπορώ να πω ότι ξεχώρισα κάποιο έργο, γιατί είναι όλα τα έργα τόσο όμορφα και ταιριαστά μεταξύ τους, που όλη η έκθεση σε κάνει να θες να την εξερευνάς με τις ώρες. Ωστόσο από τα εγκαίνια είχα προσέξει τις μεταξοτυπίες της Ιωάννας Σπητέρη και γι’ αυτό ήταν το πρώτο έργο του οποίου την ιστορία βιάστηκα να μάθω. «Η Ιωάννα Σπητέρη», μου απάντησε η επιμελήτρια, «είναι η βασική πρωταγωνίστρια. «Είχα δει αρκετή δουλειά της και νόμιζα ότι είχε ασχοληθεί μόνο με τη γλυπτική, όταν ξαφνικά ανακαλύψαμε με τον Χριστόφορο μια γεωμετρική μεταξοτυπία της στο σπίτι τής Διοχάντης. Η Διοχάντη μάς πληροφόρησε ότι η Σπητέρη έχει κάνει τέσσερις τέτοιες μεταξοτύπιες, τις οποίες και μας παραχώρησε από τη συλλογή της.»
Άλλο ένα παράδειγμα είναι η «θεατρική γωνιά» στο δεύτερο επίπεδο του κτηρίου, η οποία συνδυάζει υπέροχα έργα των Τσαρούχη, Χαλεπά, Σβετλίν, καθώς και μια φωτογραφία του Λέοντα Φραντζή, από την παράσταση «Ένα ποτήρι νερό» (1940), στην οποία απεικονίζεται η ηθοποιός Ελένη Παπαδάκη.
Στην έκθεση, φυσικά, συμμετέχουν και σύγχρονοι καλλιτέχνες, όπως για παράδειγμα οι Lucas Lenglet, Νίκος Καναρέλης, Βασίλης Καρούκ, Νίκος Τρανός, Γιάννης Γκανάς και πολλοί άλλοι, των οποίων τα έργα εκφράζουν απόλυτα το σκεπτικό των επιμελητών. Θα έλεγε κανείς πως πρόκειται για μια υπαρξιακή ταύτιση με την αισιόδοξη γενιά του ’60, αλλά και μια προβολή της στους δημιουργούς του σήμερα. Οι επιμελητές καταφέρνουν να συνθέσουν την εικόνα μιας κληρονομιάς, αλλά και την παράδοση ενός σύγχρονου ισοδύναμου. Δηλαδή τα έργα που επέλεξαν ήταν είτε ιστορικά, είτε έργα σύγχρονα τα οποία ακολουθούν όμως την ίδια σκέψη, αποδεικνύοντας πως μέσα στην παρακμή που βιώνουμε, υπάρχει ακόμα μια γενιά η οποία διαδέχεται εκείνο το δημιουργικό παρελθόν. Επιπλέον, στο πλαίσιο του ζευγαριού που ο καθένας φέρνει στο σπίτι αντικείμενα που τον εκφράζουν, η Λωραίνη και ο Χριστόφορος έφεραν ακόμα και πράγματα προσωπικής αξίας, όπως η κουρτίνα της προγιαγιάς της Λωραίνης, ένα τραπέζι- σκακιέρα του 19ου αιώνα, τα κοχύλια που έφερε ο Χριστόφορος από το ταξίδι του στην Ταϋλάνδη, και άλλα πολλά.
Ο μαγικός κύκλος δεν κλείνει. Η έκθεση θα συνεχιστεί μέχρι τις 12 Μαΐου, και παράλληλα ο πυρήνας της θα εμπλουτιστεί από πολλά δρώμενα, όπως για παράδειγμα τη δημιουργία ενός βιβλίου που θα εξιστορεί την ιστορία της έκθεσης, βραδιές ανάγνωσης και μουσικής και άλλα γεγονότα τα οποία δηλώνουν πως πρόκειται για έναν ζωντανό χώρο, ο οποίος αναπτύσσεται συνεχώς.
Θεωρώ πως η έκθεση «Ο μαγικός κύκλος», είναι ένα σύγχρονο καταφύγιο όπου σε αντίθεση με το θορυβώδες και παρακμάζον περιβάλλον της Αθήνας προκαλεί αισιοδοξία στον επισκέπτη, αποδεικνύοντας πως η κληρονομιά του δεν είναι μόνο «οι κιτς και τούρτες και οι λωποδύτες» αλλά και η προσπάθεια κάποιων ανθρώπων να διαμορφώσουν μια πιο αισιόδοξη πραγματικότητα.
άποψη του χώρου
«Δεξιά είναι ένα γλυπτό-μακέτα του Μιχάλη Κατζουράκη, και οι τέσσερις μεταξοτυπίες της Ιωάννας Σπητέρη από τη δεκαετία του ’70. Τέσσερα σχέδια έκανε και τα έχουμε στην έκθεση. Από κάτω είναι ένας πάγκος-κάθισμα της Μαρίας Σαρρή.»
«Στο μπάνιο βλέπουμε στα αριστερά μια χειροποίητη αφίσα από μια έκθεση στην γκαλερί Νέες Μορφές, στην οποία συμμετείχε η Σωσώ Χουτοπούλου-Κονταράτου, και ένα μικρό έργο του Μιχάλη Κατζουράκη πάνω από το νιπτήρα, που είναι ο μοναδικός καθρέφτης που θα βάζαμε στο μπάνιο, μιας και ο κανονικός καθρέφτης είναι δεξιά, πίσω από την πόρτα, και μου φαινόταν πολύ περίεργο να καθρεφτίζεται το πρόσωπο και από τις δυο μεριές.»
«Εδώ είναι το υπνοδωμάτιο του ζευγαριού. Δεξιά στο πάτωμα βλέπουμε ένα έργο του Νίκου Καναρέλη, όπου στο φόντο διακρίνεται ένας Mondrian. Το κομοδίνο είναι της Μαρίας Σαρρή, και πάνω του είναι τοποθετημένη μία φωτογραφία του Κλούβιου και της Σουβλίτσας.»
Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 12 Μαΐου.
Photos: courtesy of Loraini Alimantiri Gazonrouge.
Loraini Alimantiri Gazonrouge
Kυκλάδων 8, Κυψέλη, Αθήνα
σχόλια