Είχα μάθει πρώτη φορά για το «Σύστημα» της Βενεζουέλας στο ντοκιμαντέρ του «Εξάντα». Το 1975 ο Jose Antonio Abreu ένας μουσικός και οικονομολόγος σχηματίζει στο γκαράζ του μια 11μελή ορχήστρα κλασσικής μουσικής με παιδιά που προέρχονται από τις υποβαθμισμένες συνοικίες της Βενεζουέλας. Στόχος του είναι να ξεφύγουν όσα περισσότερα παιδιά γίνεται από τις συμμορίες των δρόμων μέσω της μουσικής. 2013: Το «El sistema» έχει γίνει θεσμός. Η ιδέα μέσα στο χρόνο χρηματοδοτήθηκε από το κράτος (ο Chavez υπήρξε ένας από τους ένθερμους υποστηρικτές της), σήμερα πάνω 125 παιδικές ορχήστρες κλασσικής μουσικής υπάρχουν στη χώρα. Το «El sistema» κατάφερε να έχει πρόσβαση στις φυλακές της χώρας όπου μέσω προγραμμάτων οι κρατούμενοι αποκτούσαν αν το ήθελαν μια δεύτερη ευκαιρία ζωής. Αρκετοί ήταν αυτοί που ξέφυγαν από την παρανομία μέσω της μουσικής. Ένας μαέστρος λέει για την ιδέα: «Έγινε ένα «τέρας» που επεκτάθηκε σε όλη την χώρα. Έγινε θεσμός. Δεν έχει σημασία ποια θα είναι η κυβέρνηση. Το «El Sistema» παραμένει από το 1975 μέχρι τις μέρες μας και θα συνεχίσει». Σήμερα η Βενεζουέλα έχει μια έντονη παρουσία στον χώρο της κλασσικής μουσικής. Μουσικοί και μαέστροι στις μεγαλύτερες ορχήστρες του κόσμου ξεκίνησαν από το «El sistema». Την ιδέα αντέγραψαν αρκετές χώρες ανάμεσα τους η Πορτογαλία και η Τουρκία.
Μερικές παρατηρήσεις πάνω σε αυτή την πρωτοποριακή ιδέα:
1.
Μια πρωτοβουλία που απευθύνεται κυρίως σε φτωχούς αλλά δεν γίνεται για τα μάτια του κόσμου
«Θέλω τα καλύτερα όργανα για τους μαθητές. Το ότι απευθύνεται η ορχήστρα σε φτωχούς δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να έχουν πρόσβαση στο καλύτερο» λέει ο δημιουργός της
2.
Η ομαδικότητα πάνω από όλα
Στις ορχήστρες του «El Sistema» τα παιδιά μαθαίνουν το μουσικό όργανο ως μέλη ορχήστρας. Ο κανόνας λέει ότι για να γίνεις μέλος ορχήστρας πρέπει να έχεις αποκτήσει τις κατάλληλες δεξιότητες στο μουσικό όργανο. Αυτό όμως είναι χρονοβόρο. Τα παιδιά μαθαίνουν τα μουσικά όργανα μέσα στην ομάδα. Η ομαδικότητα αλλά και ο υγιής ανταγωνισμός ενισχύεται με αυτό τον τρόπο. Οι καλύτεροι ξεχωρίζουν μέσα από την ομάδα.
3.
Το Κράτος ενισχύει την ιδιωτική πρωτοβουλία
Και μάλιστα ένα κράτος με πολλά προβλήματα. Η Βενεζουέλα όμως παρά τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα ενίσχυσε αυτή την ιδιωτική πρωτοβουλία αντί να την καταπνίξει. Έκανε μάλιστα τόσο δυνατό το συγκεκριμένο πρόγραμμα ώστε σήμερα το «τέρας» που δημιούργησε έχει απλώσει τα «πλοκάμια» του σε ολόκληρη την χώρα. Αρκετοί άνθρωποι έχουν αλλάξει ζωή μέσω του «El Sistema».
Κάποιες σκέψεις για την Ελλάδα, τον Πολιτισμό και την ιδιωτική πρωτοβουλία:
Αρκετές φορές έχω αισθανθεί σε αυτή την χώρα ότι η ιδιωτική πρωτοβουλία όχι μόνο δεν ενισχύεται από το Κράτος αλλά της έχει γυρισμένη την πλάτη του. Αρκετοί είναι αυτοί που θα πουν: «Να μην μπλέξει το Κράτος σε αυτό που κάνουμε ότι κάνουμε μόνοι μας». Τους δικαιολογώ. Το να ενισχυθεί μια ιδιωτική πρωτοβουλία στην Ελλάδα μέσα στο χρόνο από το Κράτος, το να φτάσει στο σημείο να γίνει τόσο δυνατή ώστε να λειτουργεί αυτόνομα φαντάζει ουτοπία. Μιλάμε άλλωστε για την χώρα που κάθε φορά που αλλάζουν οι κυβερνήσεις αλλάζουν και τα πρόσωπα που διευθύνουν επιτυχημένα μια πολιτιστική δράση. Ο λόγος είναι απλός: «Πρέπει να μπει ο δικός μας άνθρωπος».
Φτάσαμε στο σημείο πριν λίγο καιρό άνθρωποι να μαζεύουν υπογραφές για να μην φύγει από το πόστο του ο διευθυντής ενός φεστιβάλ που ήταν επιτυχημένος. Άλλαξε η κυβέρνηση αμέσως εκδηλώθηκε η πρόθεση να αλλάξει και ο άνθρωπος ακόμα και αν ήταν καλός. Πόσο δρόμο θα χρειαστεί να διανύσουμε σε αυτή την χώρα ώστε οι καλοί να επιβραβεύονται αντί να αλλάζουν ανάλογα με τα μικροκομματικά μας συμφέροντα;
Σίγουρα μεγαλύτερο δρόμο από αυτόν που θα χρειαστεί να διανύσουμε μέχρι να γίνει η καλή ιδιωτική πρωτοβουλία θεσμός. Ένας θεσμός που θα ενισχύεται από το ίδιο το κράτος και θα στοχεύει αποκλειστικά στην αλλαγή των ζωών των φτωχών ανθρώπων προς το καλύτερο.
Υ. Γ
Η αφορμή για να θυμηθώ το «El Sistema»:
Ένα από τα λίγα περιοδικά που αγοράζω είναι η αγγλική έκδοση του «Intelligent life». Το διμηνιαίο τεύχος «Μάρτιος-Απρίλιος 2013» φιλοξενεί στο εξώφυλλο του τον μαέστρο κλασσικής μουσικής GustavoDumadel. Ο Dumadel είναι από την Βενεζουέλα. Ξεκίνησε και αυτός από μια ορχήστρα του «El Systema». Σήμερα είναι ένας σούπερ-σταρ της κλασσικής μουσικής. Η φήμη του σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο διευθύνει τις ορχήστρες έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη. Είναι τόσο έντονη η παρουσία του κάθε φορά που διευθύνει μια ορχήστρα ώστε ο κόσμος επικεντρώνεται σε αυτόν παρά στην ίδια την μουσική. Είναι από τους μαέστρους που έφεραν κοντά την κλασσική μουσική στους φτωχούς δίνοντας δωρεάν υπαίθριες συναυλίες σε διάφορα σημεία της Βενεζουέλας. Σήμερα έχει ένα γεμάτο καθημερινό πρόγραμμα που περιλαμβάνει μια σειρά από όπερες, κινηματογραφικά σάουντρακ, και συναυλίες. Το περιοδικό του αφιερώνει δώδεκα σελίδες παρακολουθώντας το φορτωμένο πρόγραμμα του.
El sistema- The Miracle:
σχόλια