Κοίτα να δεις που προχθές κάτι μ' έπιασε, έτσι στο ''ξεκάρφωτο'', και θέλησα να δω σε dvd τον ''Πύργο των Ιπποτών'', μία...προϊστορική κωμωδία - του 1952 - του Νίκου Τσιφόρου, στην οποία όμως, μεταξύ άλλων, εμφανίζονταν και ο Γιώργος Μητσάκης με την Άννα Χρυσάφη και το συγκρότημα τους. Στο βίντεο βλέπετε το συγκεκριμένο απόσπασμα από την ταινία, όπου παρουσιάζεται το τραγούδι ''Μια γυναίκα - δύο άντρες'', μία γλυκύτατη ρεμπέτικη σύνθεση του Μητσάκη.
Σήμερα μαθαίνω ότι η Άννα Χρυσάφη έφυγε από τη ζωή, πλήρης ημερών, σε ηλικία 92 ετών, περιστοιχισμένη από την οικογένεια της, την κόρη της, Αύρα, τον ξάδελφο της, Αντώνη, και τον ανιψιό της, Βασίλη.
Αυτές είναι ωραίες ηλικίες για να φεύγει κανείς έχοντας κάνει τον κύκλο του, από φυσικά αίτια δηλαδή και όχι από παλιοαρρώστιες. Πέρυσι μάλιστα, στις 22 Μαρτίου, ο Δήμος Χίου είχε τιμήσει στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο του νησιού, δύο καλλιτέχνιδες με καταγωγή από τη Χίο: Την Άννα Χρυσάφη και τη Ζωή Φυτούση.
Μεγάλη ιστορία κι άλλη τόση προσφορά στο τραγούδι η Χρυσάφη! Συνεργάστηκε με την αφρόκρεμα των δημιουργών του ρεμπέτικου και του λαϊκού τραγουδιού, αφού υπήρξε σύγχρονη τους, με πρώτες της εμφανίσεις στο κοσμικό αθηναϊκό κέντρο ''Ροσινιόλ'' το 1949.
Η Χρυσάφη ως νέα κοπέλα εργαζόταν μοδίστρα, συνεπώς δεν ήταν καθόλου αμελητέο να ξεκινήσει καριέρα στο τραγούδι από το ''Ροσινιόλ''.
Το ΄49 πήρε και το βάπτισμα της στη δισκογραφία με τα γνωστά ''Πεταλάκια'' του Μανώλη Χιώτη. Το όνομα της μπήκε δίπλα σ' αυτά του Τάκη Μπίνη και του Χιώτη, κάνοντας ουσιαστικά δεύτερη φωνή.
Με τον Γιώργο Μητσάκη ωστόσο αποτέλεσαν ένα από τα πρώτα δυνατά ντουέτα του μεταγενέστερου ρεμπέτικου της εποχής και η συνεργασία τους διήρκησε ως τα τέλη της δεκαετίας του 1950.
Ακολούθησαν συνεργασίες στο πάλκο και στη δισκογραφία με τον Τσιτσάνη, τον Βαμβακάρη, τον Παπαϊωάννου, τη Μπέλλου, τον Παγιουμτζή, τον Μπίνη, τον Καπλάνη.
Το ''Γεια σου τσολιά μου'' του Τσιτσάνη, σε καλαματιανό δρόμο, ήταν μια μεγάλη επιτυχία της από τα 1957. Στην παρούσα πρώτη ηχογράφηση τη συνοδεύει ο Κώστας Καπλάνης.
Το 1960 την ανακαλύπτει και ο παραγωγικός, αναφορικά με τη σύνθεση για τον εγχώριο κινηματογράφο, Μάνος Χατζιδάκις και της δίνει δύο τραγούδια σε μουσική και στίχους δικούς του για δύο αντίστοιχες ταινίες. Το ένα είναι το πιο γνωστό ''Δεν μπορεί κανείς να ξέρει'' (ηχογράφηση τον Απρίλιο του 1960) για το ''Κοροϊδάκι της δεσποινίδος'' του Γιάννη Δαλιανίδη
και το άλλο, το μάλλον άγνωστο ''Αχ, αντρούλη μου'' (ηχογράφηση επίσης τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς) για την ''Κυρία Δήμαρχο'' του Ροβήρου Μανθούλη.
Στην Άννα Χρυσάφη ανήκει και μία σπάνια εκτέλεση του τραγουδιού ''Ρίκοκο βερίκοκο'' των Τάκη Μωράκη - Γιώργου Γιαννακόπουλου που έκανε ευρέως γνωστό η Αλίκη Βουγιουκλάκη όταν το πρωτοτραγούδησε στην ταινία ''Η Μουσίτσα'' (1959) του Γιάννη Δαλιανίδη. Με τη Χρυσάφη το ακούμε από ηχογράφηση του ΄59 για λογαριασμό της αμερικανικής δισκογραφικής εταιρείας ''Alector'', συνοδεία στο μπουζούκι του Πειραιώτη Ανέστου Αθανασίου ή ''Γύφτου'':
Στη δεκαετία του 1970, ούσα σε ώριμη ηλικία, η Άννα Χρυσάφη έκανε μία καινούργια καριέρα. Δεν ''παροπλίστηκε'', όπως συνέβη με αρκετούς μουσικούς - τραγουδιστές της γενιάς της, αλλά την περίοδο της Μεταπολίτευσης μαζί με τον Στέλιο Κηρομύτη και τη ρεμπέτικη κομπανία τους βγήκαν σε περιοδεία, συνοδεύοντας τους νεότερους - τότε - Μαρίζα Κωχ και Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Κάπου έχω ένα σχετικό φωτογραφικό ντοκουμέντο και μόλις το βρω σίγουρα θα το προσθέσω στο post. Ήταν εκείνη η περίοδος που δίπλα στο πολιτικό τραγούδι αναβίωνε και το ρεμπέτικο, η Χρυσάφη όμως εξακολουθούσε να είναι παραγωγική, όχι μόνο συναυλιακά, αλλά και δισκογραφικά.
Η ''Δημοκράτισσα'' του Νίκου Δαλέζιου με τη Χρυσάφη ήταν ή όχι πολιτικό τραγούδι;
Πιθανώς να ακούγεται σήμερα σαν παρωδία πολιτικού τραγουδιού μέσα στα απαγορευμένα θεοδωρακικά άσματα, πάντως για το 1973 που κυκλοφόρησε, αν μη τι άλλο, ήταν αρκετά τολμηρό να λέει η γυναίκα πως αγαπάει τον άντρα επειδή κι αυτός είναι...δημοκράτης στην αγάπη. ''Γεια σου, Άννα Χρυσάφη Δημοκράτισσα'' ακούγεται να την προσφωνεί κατά τη διάρκεια του τραγουδιού ο Δαλέζιος!
Υπάρχουν πολλές άλλες ηχογραφήσεις με τη Χρυσάφη καθώς τα χρόνια περνούν, οι οποίες σίγουρα δε συγκρίνονται μ' αυτές των δεκαετιών 1950 και ΄60.
Τα τελευταία χρόνια ζούσε στο Λαγονήσι και όπως ήταν φυσικό κι αναμενόμενο δεν έκανε δημόσιες εμφανίσεις. Κι αν δεν έγινε ποτέ πρώτο γυναικείο όνομα, αυτό που λέμε ''φίρμα'', η Άννα Χρυσάφη διεκδίκησε και κέρδισε επάξια μια υψηλή θέση στην ιστορία του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού.
Προσωπικά θα τη θυμάμαι πάντα σαν την τραγουδίστρια με τη βαριά φωνή, την οποία φωνή όμως δεν δίστασε να βάλει ακόμη και σε πιο λάιτ τραγούδια - έως και pop θα τα λέγαμε - της πιο αθώας εποχής στη δισκογραφία και στον κινηματογράφο.
Καλό της ταξίδι.
